يک عاشقانه آرام براي مادران لاله داده/ دغدغه‌هاي بازماندگان جنگ

به گزارش خبرنگار فرهنگي «شهر»، ساخت فيلم «بوسيدن روي ماه» به كارگرداني همايون اسعديان و تهيه‌كنندگي منوچهر محمدي از آبان ماه سال 89 كليد خورد و خرداد 90 به پايان رسيد. تدوين اين اثر به هايده صفي‌ياري از تدوين‌گران به نام كشور سپرده شد تا فيلم به جشنواره فيلم فجر سال 90 برسد. در نهايت هم جزو بهترين فيلم‌ها و برگزيده تماشاگران اين جشنواره شد؛ اما بنا به گفته عوامل فيلم در جشنواره نسبت به اين فيلم بي‌مهري‌هاي صورت گرفت؛ گرچه ساسان نخعي به عنوان بهترين صدابردار در سي‌امين دوره جشنواره فيلم فجر سيمرغ بلورين را دريافت كرد.

پيش از اين همايون اسعديان تهيه‌کنندگي فيلم «سعادت آباد» را به کارگرداني مازيار ميري بر عهده داشت. «بوسيدن روي ماه» هشتمين فيلم اسعديان و دومين همكاري‌ وي با منوچهر محمدي است كه اين دو، «طلا و مس» را با مضموني ديني با ظرافت و زيبايي به تصوير کشيده بودند.

«بوسيدن روي ماه» هم مانند «طلا و مس» براساس طرحي از منوچهر محمدي ساخته شد. فيلمنامه «بوسيدن روي ماه» را هم اسعديان به نگارش درآورده است. گر چه به اذعان او، شادمهر راستين قرار بوده اين فيلمنامه را بنويسد؛ اما بنا به اختلاف‌ سليقه‌هايي بين اين دو نفر، اين امر به اسعديان محول شده و در نهايت آن چيزي كه روي پرده اين روزها ديده مي‌شود، از ترواش ذهنيت و خلاقيت دستان همايون اسعديان اثري به نام «بوسيدن روي ماه» روي پرده نقره‌اي نقش بسته است.

× يک رئال آرام!

«بوسيدن روي ماه» داستان رئالي است با محوريت زندگي دو خانم مسن ـ احترام‌ السادات و فروغ ـ که در همسايگي هم روابط بسيار نزديكي باهم دارند. آنها بيست ‌سالي است انتظار فرزندانشان را مي‌کشند که در جنگ مفقود الاثر شده‌اند.

اسعديان مي‌خواهد در اين فيلم به جزييات جامعه بازماندگان جنگ، در واقع به تبعات و آسيب‌هاي هشت سال دفاع مقدس پس از سال‌ها در جامعه كنوني ايران به طور جزيي‌تر و ريز ورود پيدا كند. در اين ميان رفتار ديگر افراد جامعه با خانواده‌هاي شهدا و جنگ‌ديده و نحوه زندگي اين دسته از آدم‌ها در جامعه امروزي به تصوير ‌كشيده مي‌شود. در اين ميان گريزي هم به دنياي روزمره وضعيت آدم‌هاي امروزي ديده مي‌شود؛ از جمله عوض شدن‌ها و تغييرات مكرر در جامعه امروز ايران مانند تفاوت نسل‌ها (تفاوت فاحش ميان نسل‌هاي مادربزرگ، دختر و نوه)، تغييرات فيزيكي شهر (خراب شدن ساختمان‌ها حتي از نوع تاريخي‌شان از جمله ستاد شهدا) و تنش‌هاي روزمره آدم‌ها را نشان مي‌دهد.

برخي منتقدين اين فيلم را قابل قبول و پرداخت مناسب ارزيابي مي‌كنند اما برخي هم ريتم آن را بسيار كند عنوان كرده‌اند كه اين ايراد به ساختار فيلم آسيب مي‌زند و خود اسعديان هم در گفته‌هايش به اين مورد اذعان دارد. وي ريتم كند فيلم را به خاطر ويژگي خاص اين فيلمنامه ـ حضور دو بانوي مسن در فيلمنامه ـ ذكر كرده است؛ اين درحالي‌ست كه شهرام خرازي‌ها معتقد است به دليل حضور شخصيت‌هاي مسن بايد كارگردان و عوامل تدبيري مي‌انديشيدند تا فيلم را پر نشاط ارايه دهند همانطور كه در فيلم «خواستگاري» مهدي فخيم‌زاده علي رغم حضور شخصيت‌هاي مسن، با خلاقيت‌هاي كارگردان و عوامل فيلم از جذابيت بالايي برخوردار شده اما اين ويژگي‌ها در «بوسيدن روي ماه» برداشت نمي‌شود. مخاطبان امروز سينما از ديدن فيلمي با شخصيت‌هاي مسن و ريتم كند استقبال نمي‌كنند و نمي‌توانند با چنين فيلمي ارتباط برقرار كنند.

× آيا فيلم قابليت تبديل به اثر بلند داستاني را داشته؟

بزرگترين نقد بر اين فيلم، اشكال محتوايي در فيلمنامه بوده است، بطوريكه منتقدي اظهار مي‌دارد: اين فيلم قابليت تبديل شدن به اثر بلند داستاني را نداشته و فقط در حد پرداخت به فيلم كوتاه پتانسيل داشته است. فيلمنامه‌نويس سعي كرده با هدف طولاني كردن اثر، براي دو شخصيت محوري از جمله احترام‌السادات و فروغ ديالوگ‌ها و شخصيت‌هاي ديگر بنويسد كه در نهايت هم هيچ كدام نتوانسته‌اند در شناخت كاراكترهاي اصلي قصه كمك كنند. بنابراين كاراكترها در حد تيپ و بخش‌هاي زايد فيلم باقي‌ مانده‌اند، طوريكه اگر حذف بشوند، خللي به قصه و فيلم وارد نمي‌شود.

برخي منتقدين برخي صحنه‌ها را بدآموز تلقي كرده‌اند. استفاده از عناصر ثابت سنتي نخ‌نما شده در سينماي ايران در اين فيلم از جمله هندوانه، حوض، ديگ شله‌زرد، شيشه ترشي و غيره نيز به كار برده شده است.

× واقعيت يا شعارزدگي؟

در مقابل نظر برخي مبني بر اينكه فيلم به ظاهر واقع‌گرايي را در پيش گرفته اما در نهان پر از شعارزدگي است، برخي منتقدين بر رئال بودن فضاي اين فيلم تاكيد دارند. آنها معتقدند كارگردان سعي كرده به ارزش‌هاي دفاع مقدس و خانواده‌هاي آنها بپردازد. در حقيقت، به حقيقت جامعه شهري بخصوص چگونگي نوع زندگي جامعه شهدا و خانواده‌هاي آنها مي‌پردازد.

در رابطه با بازي بازيگران دو شخصيت محوري فيلم بر اساس گفته‌هاي خودشان و نظرهاي منتقدين مي‌توان گفت اين‌ها خيلي هم ناآشنا با عرصه سينما نيستند. بنابراين با توجه به سابقه آنها در عرصه سينماي ايران، چنين بازي از آنها دور از انتظار نمي‌توانسته باشد. آنها براي بازي خود تلاش زيادي كرده‌اند. راهنمايي‌ها و ياري اسعديان را تاثير اساسي در موفقيت بازي‌هاي آنها داشته است. با اين همه بايد يادآور شد كه شيرين يزدان‌بخش در هشت فيلم قبل از «بوسيدن روي ماه» جلوي دوربين فيلم‌هايي از جمله «لطفا مزاحم نشويد»، «جدايي نادر از سيمين»، «برف رو كاج‌ها»، و غيره ايفاي نقش كرده بود.  وي الان هم در فيلمي به تهيه‌كنندگي و كارگرداني محسن اميريوسفي جلوي دوربين مي‌رود. در حقيقت او توانسته بود در اين مدت براي نقش اولش در «بوسيدن روي ماه» تجربه‌هايي را به دست آورد. در رابطه با رابعه مدني هم مي‌توان گفت او از چندين سال پيش، توسط پسرش ـ امير شهاب رضويان ـ وارد عرصه سينما شده بود؛ هر چند در سريال «وضعيت سفيد» هم حضور داشته است اما در نقش اصلي در فيلم‌ها ظاهر نشده بود. همچنين بايد به اين نكته اشاره كرد كه وي در رابطه با خانواده‌ها و سوژه اين فيلم در زندگي شخصي خود تجربه مستقيم و ملموسي داشته است و همه اينها روي ارايه صحيح نقش تاثيرگذار بوده است.

بازيگران ديگر هم از بازيگران كاركشته و امتحان پس‌‌داده از جمله مسعود رايگان، سعيد پورصميمي، شبنم مقدمي و صابر ابر بودند. شيدا خليلق در نقش نوه احترام‌السادات از بازيگران عرصه تئاتر است.

در تمام تصاوير فيلم با بازي‌هاي رئالي روبرو هستيم چون فضا و محيط در فيلم واقع‌گرايانه چيده شده‌اند و اين در باورپذير كردن نقش‌ها بي‌تاثير نيست.

× وضعيت فروش چگونه است؟

در خصوص فروش اين فيلم اشاره مي‌شود كه با توجه به مباحثي كه در رابطه با اكران اين فيلم به وجود آمد و پس از تبلييغات كم‌و‌بيش اكران آن لغو شد و به تاريخ چند ماه بعد موكول شد، اين موارد در فروش اكنون اين فيلم مي‌تواند بي‌تاثير هم نباشد. با اين حال فروش آن در طول مدت اكران ـ 9 روز گذشته ـ به 43 ميليون و 700 هزار تومان رسيد. بايد يادآور شد كه فيلم در بسياري از سينماها اقدام به فروش بليت نيم بها كرده است.

در «بوسيدن روي ماه» علاوه بر بازيگراني كه ذكر آنها رفت، بازي شاهرخ فروتنيان، شبنم مقدمي، اميرحسين رستمي، نازنين خزاعي، ليلي فرهادپور و... را هم شاهد بوديم.

عوامل ديگر اين فيلم عبارتند از: مدير فيلمبرداري حسين جعفريان، طراح گريم مهرداد ميرکياني، طراح صحنه و لباس مرجان گلزار، صدابردار ساسان نخعي، برنامه‌ريز و دستيار اول مريم هژيروند، مدير توليد مجيد کريمي، دستيار کارگردان امين قوامي ـ سام مظاهري، منشي صحنه نفيسه ذاکري، عکاس مهدي دلخواسته، فيلمبردار پشت صحنه ژرژ هاشم‌زاده، دستيار اول فيلمبردار پيمان شادمانفر، گروه فيلمبرداري شاهين سليمي ـ آرش رمضاني ـ اکبر دهقان ـ عاطف اميري. دستيار يک صحنه بهمن زربخش، مدير صحنه مجيد کارآمد، دستيار لباس آزاده صانعي، مدير تدارکات سجاد رحيمي، مجري گريم مريم رخ افروز ـ نويد ميرکياني، دستيار صدا امير شاهوردي ـ برديا کربلايي، دستيار توليد مهدي عراقي، دستيار تدارکات محمد ابراهيمي، پذيرايي رضا سعادت، خدمات اسماعيل مدارابي، حمل و نقل مهدي عرب سرخي ـ رضا اکبري.

«بوسيدن روي ماه» با حمايت سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران ساخته شده است.