تاريخچه سربازي در ايران و آخرين تغييراتش

به گزارش شهر به نقل از مهر، قانون خدمت وظيفه پس از 27 سال داراي تغييرات اساسي شد. آخرين بار اين قانون در سال 1363 اصلاح و بازنگري شده بود.

قانوني که در آبان ماه سال 90 در مجلس شوراي اسلامي تصويب و براساس آن 36 ماده از 92 ماده قانون اصلاح و 30 ماده نيز الحاقي شد.

با توجه به تغييرات اساسي در قانون خدمت وظيفه عمومي و اعلام جزئيات مهمترين تغييرات، گفتگويي با سرهنگ حجت الله واعظي نژادمعاون قوانين و مقررات سازمان وظيفه عمومي نيروي انتظامي انجام داديم که در زير مي خوانيد.

خدمت سربازي در کشور از چه زماني آغازشد و اولين قانون مربوط به سربازي چه زماني به تصويب رسيد؟

سرهنگ حجت الله واعظي نژاد معاون قوانين و مقررات سازمان وظيفه عمومي: سربازگيري در ايران که در طول تاريخ نام‌هاي مختلفي داشته تاريخچه‌اي طولاني دارد اما به طور مشخص مي‌توان گفت اولين قانون سربازي در ايران با عنوان «قانون سربازگيري» در سال 1294 به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد که بر اساس اين قانون، قشون‌گيري دولت ايران بر مبناي بنيچه صورت مي‌گرفت.

اين روش تا سال 1300 که ارتش منظم تشکيل شد برقرار بود و از ابتداي تشکيل ارتش، مسئله سربازگيري و نحوه احضار سربازان تغيير يافت.

قانون چندبار تا امروز تغيير کرده است؟

اين قانون در سالهاي 1304، 1310، 1317، 1322، 1324، 1334، 1342، 1343، و 1347 بنا به ضرورت دستخوش تغييراتي شد و نهايتاً در سال 1350، قانون خدمت وظيفه عمومي که نسبت به ادوار گذشته، قانون جامع‌تري بود به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.

قانون در طي 13 سال با اصلاحاتي همراه بود که با پيروزي انقلاب اسلامي و تغييرات نوين تاريخ کشور ايران، در قانون خدمت وظيفه عمومي نيز تغييرات اساسي ايجاد شد.اولين قانون خدمت وظيفه عمومي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، در تاريخ 29 مهر 1363 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و به مدت 27 سال به اجرا درآمد و آخرين قانوني بود که قبل از قانون اصلاح اخير به مرحله اجرا در مي‌آمد.

چه عوامل وضرورت‌هايي باعث شد که قانون خدمت وظيفه عمومي در سال 1390 مورد بازنگري و اصلاح قرار گيرد؟

آخرين قانون مربوط به سال 63 بود و 27 سال از اجراي آن مي‌گذشت و طي اين مدت اين قانون بارها از سوي مجلس شوراي اسلامي اصلاح و قوانين جديدي به صورت ماده واحده به آن الحاق شده بود.

از طرفي اين قانون پاسخگوي نيازها و شرايط فعلي جامعه و نيروهاي مسلح نبود و لازم بود که به طور اساسي مورد بازنگري و اصلاح قرارگيرد.

بنابراين مهمترين ضرورت‌هاي اصلاح قانون وظيفه عمومي را مي‌توان به ايجاد يکپارچگي، انسجام و جامعيت در قانون خدمت وظيفه عمومي به خاطر تغييرات متعدد و پراکندگي‌هاي بسياري که در قانون ايجاد شده بود، به روزرساني قانون متناسب با شرايط و مقتضيات جامعه و نياز نيروهاي مسلح عنوان کرد.

فرايند و مراحل بازنگري و اصلاح قانون خدمت وظيفه عمومي به چه شکلي شد و در چه تاريخي به تصويب رسيد؟

بحث بازنگري و اصلاح قانون خدمت وظيفه عمومي از سال 1384 در دستور کار ستاد کل نيروهاي مسلح و سازمان وظيفه عمومي قرار گرفت که پس از بررسي‌هاي کارشناسي ابتدا در قالب لايحه و سپس در قالب طرح در مجلس شوراي اسلامي دنبال شد و پس از فراز و نشيب‌هاي طولاني نهايتاً در تاريخ 22 آبانماه سال گذشته در صحن علني مجلس شوراي اسلامي به تصويب رسيد.

هدف از اصلاح قانون و رويکردهاي جديد چه بود؟

مهمترين رويکردهاي حاکم بر اصلاح قانون وظيفه عمومي که به عنوان مزيت‌هاي قانون جديد نيز مي‌توانيم از آن ياد کنيم عبارتند از: خوشايند سازي خدمت سربازي در ابعاد مختلف.

اين که شرايطي فراهم شود همه جوانان با اشتياق و علاقمندي به خدمت مقدس سربازي بروند و در جامعه نيز نگاه و رويکرد مثبت‌تري نسبت به خدمت سربازي ايجاد شود.

ارتقاي جايگاه و منزلت اجتماعي سربازان در سطح جامعه و نيروهاي مسلح. توجه ويژه به مسائل تربيتي و بهداشت رواني سربازان در طول خدمت.

اهميت دادن به موضوع آموزش و توانمندسازي سربازان در طول مدت خدمت با استمرار آموزشهاي نظامي و انتظامي و اجراي آموزشهاي فني و حرفه‌اي، آموزش مهارتهاي فردي و اجتماعي و غني سازي اوقات فراغت. ارتقاي سطح خدمات رفاهي و معيشتي و افزايش حقوق و مزاياي سربازان.

توجه ويژه به موضوع به‌کارگيري بهينه سربازان و استفاده از آنها برابر تخصص، مهارت و تحصيلات.

توسعه عرصه‌هاي خدمتي سربازان و به کارگيري در عرصه‌هاي مختلف علمي،‌ آموزشي، بهداشتي، درماني، توليدي، و سازندگي کشور.

ايجاد تسهيلات مناسب‌تر براي مشمولان جهت ادامه تحصيل در دانشگاه‌ها.

حمايت از اقشار آسيب‌پذير جامعه مانند معلولان و مددجويان و خانواده‌هاي داراي شرايط خاص و نيازمند حمايت، با پيش‌بيني معافيت‌هايي براي اين قشر از جامعه.

پاسداشت فداکاريها و خدمات ارزشمند ايثارگران دفاع مقدس با پيش‌بيني تسهيلات و معافيت‌هايي براي فرزندان ايثارگران.

قانون جديد از نظر کمي و کيفي نسبت به قانون قبلي چه ميزان تغيير کرده است؟

قانون خدمت وظيفه عمومي که در حال حاضر مبناي عمل است و در حال اجرا مي‌باشد 92 ماده دارد که از مجموع 92 ماده، 26 ماده آن مربوط به قانون سال 63 است و تغييري پيدا نکرده، 36 ماده اصلاحي است و 30 ماده الحاقي دارد که با اين وصف، قانون خدمت وظيفه عمومي با تغييرات حدود 70 درصدي‌همراه‌بوده‌است.

سن مشموليت در قانون چه تغييري کرده است

در قانون سابق سال تولد در سن 18 سالگي ملاک عمل براي تعيين سن مشموليت بود. ولي در قانون جديد، ماه تولد ملاک است.

به عبارتي، برابر قانون سابق، هر فرد ذکور ايراني از اول فروردين سالي که طي آن سال به سن 18 سالگي تمام مي‌رسيد مشمول خوانده مي‌شد ولي براساس قانون جديد، هر فرد ذکور ايراني در ماهي که طي آن ماه به سن 18 سال تمام مي‌رسد مشمول مقررات خدمت وظيفه عمومي خواهد بود.

به عنوان مثال فردي که متولد اسفند 1373 مي‌باشد برابر قانون سابق از اول فروردين سال 91 مشمول مي‌شد ولي بر اساس قانون جديد، از اول اسفند 91 وارد سن مشموليت مي‌شود.

مشمولان چه ميزان براي معرفي خود زمان دارند

در قانون جديد ضوابط شفاف‌تر و آسان‌تري براي مهلت معرفي مشمولان تعيين شده است.در مجموع به دو قاعده کلي در ارتباط با آخرين مهلت معرفي مشمولان که در قانون جديد ذکر شده مي‌توان اشاره کرد.

قاعده اول: مشمولاني که قبل از سن مشموليت يعني قبل از 18 سالگي از مدرسه ترک تحصيل مي‌کنند يا فارغ‌التحصيل مي‌شوند،‌ پس از اين که به سن 18 سال تمام رسيدند موظفند ظرف 6 ماه جهت تعيين تکليف وضعيت مشموليت، خود را از طريق دفاتر پليس + 10 به مراکز وظيفه عمومي معرفي کنند در غير اين صورت وارد غيبت مي شوند.

قاعده دوم: دانش‌آموزان و دانشجويان و طلاب علوم ديني که در حين تحصيل، به سن مشموليت رسيده يا مي‌رسند تازماني که برابر مقررات و سقف تعيين شده به تحصيل ادامه مي‌دهند از معافيت تحصيلي برخوردار مي‌شوند و در صورت ترک تحصيل، انصراف، اخراج يا فراغت از تحصيل، حداکثر يک سال مهلت دارند که خود را معرفي کنند در غير اين صورت وارد غيبت مي‌شوند.

سقف تحصيلي دانش آموزان، طلاب علوم ديني و دانشجويان چه ميزان است

يکي از مهمترين تغييراتي که در قانون جديد ايجاد شده و کاربرد زيادي دارد، تعيين سقف تحصيلي براي ادامه تحصيل دانش‌آموزان، دانشجويان و طلاب علوم ديني است.

برابر تبصره (1) ماده (33) قانون، حداکثر معافيت تحصيلي براي دانش‌آموزان تا سن 20 سال تمام و در هر يک از مقاطع تحصيلي کارداني 5/2 سال، کارشناسي ناپيوسته و کارشناسي ارشد ناپيوسته 3 سال، کارشناسي پيوسته 5 سال، کارشناسي ارشد پيوسته 6 سال، دکتراي پزشکي پيوسته 8 سال و دکتراي تخصصي 6 سال تعيين شده است.

البته در مواقع ضروري با تشخيص و اعلام کميسيون موارد خاص دانشگاه‌ها،‌ حداکثر يک سال به سقف تحصيل دانشجويان اضافه مي‌شود.

چه امور اداري و خدماتي نيازمند کارت پايان خدمت است

برابر ماده (10) قانون خدمت وظيفه عمومي که در قانون سابق نيز وجود داشت و در قانون جديد مورد تأکيد قرار گرفته، انجام برخي از امور در مورد مشمولان وظيفه عمومي، مستلزم ارائه مدرک دال بر رسيدگي به وضع مشموليت آنان است.

اين امور عبارتند از:

الف- شرکت در آزمايشات رانندگي و اخذ گواهينامه.

ب- دريافت هرگونه وام و کمک‌هاي کشاورزي و صنعتي و دامداري و مسکن از طريق بانک‌ها و وزارت‌‌خانه‌ها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت و نهادهاي قانوني.

ج- کانديدا شدن براي انتخابات مجلس شوراي اسلامي و ساير شوراها و انجمن‌هاي قانوني.

د- تحويل اصل گواهينامه يا پايان نامه دوره‌هاي تحصيلي ديپلم و بالاتر.

ه- صدور پروانه کسب و اجازه اشتغال و عضويت در شرکت‌هاي تعاوني.

ز- دريافت مستمري از سازمانهاي دولتي و وابسته و نهادهاي قانوني.

ح- استخدام به هر صورت (رسمي، پيماني، روز مزد و خريد خدمت) در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتي و نهادهاي قانوني و شرکت‌هاي دولتي.

چه تغييراتي در ماده 10 قانون به وجود آمد؟

تغييراتي که در ارتباط با اين ماده در قانون جديد صورت گرفته اين است که عبارت «بانک‌ها» به بند (ب) اضافه شده و بند (و) که در ارتباط با ثبت نقل و انتقال اموال در دفاتر اسناد رسمي بود حذف شده است.

برابر قانون جديد، ثبت هرگونه نقل و انتقال اموال از سوي مشمولان در دفاتر اسناد رسمي مانعي ندارد.

تغيير مهم ديگري که در ارتباط با ماده (10) در قانون جديد صورت گرفته، تعيين مجازات براي متخلفان از اجراي اين ماده است که در قانون سابق وجود نداشت.

در قانون مجازاتهايي براي بکارگيري سربازان متخلف درنظر گرفته شده است

برابر تبصره (3) ماده (10)، متخلفان از مقررات اين ماده به محاکم قضايي معرفي مي‌شوند. مجازات اين گونه افراد براي بار اول پرداخت هزينه سالانه يک سرباز طبق قانون بودجه سالانه و نرخ اعلامي دولت است و بار دوم علاوه بر جريمه فوق، سه ماه انفصال از خدمت و براي بار سوم و بالاتر انفصال دائم از خدمات دولتي تعيين شده است.

يکي از دغدغه هاي کارمندان استخدامي نيروهاي مسلح مدت تعهد بود. در اين باره چه تغيراتي در قانون داشتيممدت تعهد کارمندان استخدامي در نيروهاي مسلح به عنوان جايگزين خدمت دوره ضرورت برابر قانون جديد شش سال است.

در حالي که در قانون سابق اين مدت 9 سال بود. همچنين در گذشته به اين افراد پس از پايان تعهد کارت معافيت داده مي‌شد ولي برابر قانون جديد چنانچه کارمندان مذکور پس از اتمام شش سال تعهد خدمتي به هر عنوان از خدمت رها شوند از کارت پايان خدمت دوره ضرورت برخوردار شده و چنانچه قبل از اتمام تعهد، ‌از خدمت رها شوند به نسبت هر چهار ماه خدمت انجام شده يک ماه از خدمت دوره ضرورت آنان کسر مي‌شود که بحث کسر خدمت براي کارکنان پيماني در نظر گرفته شده است.

يکي از مشکلات دوره خدمت وظيفه اعتياد سربازان بود. در اين باره چه اقداماتي انجام شده است

در قانون جديد وظيفه عمومي، به موضوع سالم سازي فضاي خدمتي سربازان توجه شده و به همين خاطر مقرراتي در ارتباط با نحوه برخورد با مشمولان و سربازان معتاد وضع شده است. برابر تبصره (3) ماده (39) قانون، مشمولاني که به مواد مخدر اعتياد دارند بايد به هنگام معاينه اوليه شناسايي شوند و توسط واحد‌هاي وظيفه عمومي براي ترک اعتياد به مدت حداکثر شش ماه به مراکز ترک اعتياد معرفي گردند.

همچنين برابر تبصره (4) همين ماده، نيروهاي مسلح نيز مکلف شده‌اند در حين خدمت، کارکنان وظيفه‌اي را که به مواد مخدر اعتياد دارند شناسايي و از ساير سربازان جدا کنند. ضمن مراقبت ويژه، اقدامات لازم را براي ترک اعتياد و درمان آنها انجام دهند.

قانون گذار براي ضمانت اجراي اين موضوع، تأکيد کرده اين افراد پس از پايان خدمت قانوني از خدمت ترخيص مي‌شوند اما صدور کارت پايان خدمت منوط به ارائه گواهي ترک اعتياد خواهد بود.

آيا آموزش نظامي براي تمامي افراد مشمول لازم است

برابر قانون جديد وظيفه عمومي، علاوه بر مشمولاني که به خدمت اعزام مي‌شوند تمامي مشمولاني که از انجام خدمت معاف مي‌ شوند نيز بايد آموزش‌هاي نظامي و انتظامي مورد نياز را طي کنندکه به محض تصويب آيين‌نامه مربوط و فراهم شدن ساز و کار اجرايي آن، بحث آموزش مشمولان معاف از خدمت نيز به مرحله اجرا گذاشته مي شود.

يکي از مشکلات متعهدان خدمت در دستگاههاي نظامي اخراج از اين سازمان ها بود. براي اين موضوع چه فکري شده است؟

برابر قانون جديد وظيفه عمومي، براي افرادي که به عنوان استخدام تعهد خدمتي در اختيار دستگاه‌هاي غير نظامي قرار مي‌گيرند پس از انجام کامل تعهد، کارت پايان خدمت صادر مي‌ شود.

در حالي که در گذشته به اين افراد کارت معافيت داده مي‌شد.همچنين چنانچه افراد متعهد خدمت، قبل از اتمام مدت تعهد به تشخيص سازمان به کارگيرنده به صورت غير ارادي از خدمت برکنار شوند، مدت خدمت انجام شده به تناسب جزء خدمت دوره ضرورت محسوب خواهد شد.

در قانون جديد تأکيد شده که تمامي متعهدان خدمت بايد قبل از بکارگيري، دوره‌هاي آموزش نظامي مورد نياز را در نيروهاي مسلح طي کنند.

در ابتداي گفتگو اشاره کرديد که يکي از مزيت هاي قانون جديد وظيفه عمومي, پيش بيني تسهيلات بيشتر براي مشمولان براي ادامه تحصيل آنان مي باشد. به طور مشخص اين تسهيلات شامل چه موضوعاتي است؟

تسهيلاتي که در قانون جديد وظيفه عمومي در ارتباط با ادامه تحصيل مشمولان پيش بيني شده قابل توجه است.

يکي از اين تسهيلات، مهلت معرفي مشمولان پس از فراغت از تحصيل است که در قانون سابق شش ماه بود اما در قانون جديد به يکسال افزايش پيدا کرده است و مشمول مي تواند در مهلت يکساله اي که در اختيار دارد با آمادگي بيشتر در مقطع بالاتر در دانشگاه قبول شده و ادامه تحصيل دهد.

مورد بعدي, حذف شرط ورود به دانشگاه از طريق شرکت در کنکور براي صدور معافيت تحصيلي است.

به عبارتي در قانون سابق صرفاً براي مشمولاني معافيت تحصيلي صادر مي شد که از طريق شرکت در کنکور سراسري وارد دانشگاه مي شدند اما در قانون جديد اين شرط بر داشته شده و براي افرادي که در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي مورد تاييد (چه از طريق کنکور و چه بدون کنکور) پذيرفته مي شوند در صورت داشتن ساير شرايط مانند نداشتن غيبت و ... معافيت تحصيلي صادر مي شود.

دانشجويان مشمول چه تسهيلاتي براي ادامه تحصيل دارند؟

تسهيلات ديگري که براي دانشجويان مشمول, در قانون جديد پيش بيني شده، اجازه انصراف از تحصيل براي يک بار در طول مدت تحصيل است يعني دانشجويان مشمول در طول مدت تحصيل از ديپلم تا دکتراي تخصصي يک بار حق انصراف دارند و در اينصورت معافيت تحصيلي آنان تمديد مي شود.

همچنين برابر قانون جديد، دانشجويان مي توانند قبل از انجام خدمت سربازي, تا مقطع دکترا تخصصي ادامه تحصيل دهند در حالي که برابر مقررات گذشته امکان ادامه تحصيل صرفاً تا دکتراي عمومي فراهم بود و فقط افرادي که عضو هيئت علمي بودند مي توانستند در مقطع دکترا تخصصي نيز ادامه تحصيل دهند.

براي ادامه تحصيل مشمولان در خارج از کشور چه تغييراتي ايجاد شد؟

در قانون جديد وظيفه عمومي که مطابق با قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور است فقط به مشمولان داراي مدرک کارشناسي و بالاتر و معادل آن در حوزه هاي علميه که علاقمند به تحصيل در خارج از کشور هستند اجازه داده شده که در صورت داشتن شرايط براي ادامه تحصيل, به خارج از کشور مسافرت کنند.

اين شرايط چيست؟

اول اينکه در مقطع کارشناسي ارشد يا بالاتر پذيرفته شوند و شرط بعدي اين است که دانشگاه و رشته تحصيلي آنان مورد تاييد وزارت علوم و وزارت بهداشت باشد.

شرط سوم اين است که بيش از يکسال از تاريخ فراغت آن ها در مقطع قبلي نگذشته باشد و وارد غيبت نشده باشند.

در اين صورت افراد مي توانند با سپردن تضمين هاي لازم براي ادامه تحصيل به خارج از کشور مسافرت کنند.

ايرانيان خارج از کشور چگونه مي توانند ادامه تحصيل دهند؟

براساس ماده 37 قانون،ايرانيان مقيم خارج و ماموران ثابت دولت در خارج از کشور که در مدارس ايراني يا موسسات خارجي که مورد تائيد وزارت آموزش و پرورش است درس مي خوانند اگر به سن مشموليت برسند مي توانند از معافيت تحصيلي دانش آموزي برخوردار شوند.

ايراني هايي که در خارج از کشور تحصيل مي کنند، ادامه تحصيل آنها در مراکزي که مورد تائيد وزارت علوم و بهداشت بوده، بلامانع است.

يکي از مشکلات اخير در خصوص خدمت فارغ التحصيلان مراکز تربيت معلم بود. آيا اين مشکل رفع شده است؟

براساس قانون گذشته افراد پس از پنج سال گذراندن دوره تعهد و ديدن آموزش نظامي کارت پايان خدمت دريافت مي کردند. اما با توجه به اينکه وزارتخانه مسئول تامين هزينه آموزش بود، بايد هزينه ها تامين مي شد. به دليل عدم تامين هزينه بسياري از اين افراد آموزش نظامي را نديدند.

با هماهنگي ستاد کل نيروهاي مسلح تمامي افرادي که تا 31 شهريورماه امسال تعهد خود را به پايان رسانده اند با اخد تعهد براي گذرندان دوره آموزش کارت پايان خدمت دريافت کردند.

ابته افرادي که از ابتداي سال به خدمت گرفته شده اند ابتدا بايد دوره آموزشي را طي کنند.

تغييرات زيادي در مورد معافيتها رخ داده است. مهمترين تغييرات چيست؟

بيشتر تغييرات در بخش معافيت کفالت، تغيير در شرايط معافيت است که شفاف تر شده است.به عنوان مثال در معافيت کفالت پدر, نيازمندي پدر به مراقبت به دليل بيماري يا نقص عضو و يا کهولت سن در قانون تصريح شده است. در حاليکه اين شرط در قانون سابق نبود بلکه در آيين نامه اجرايي ذکر شده بود.

در معافيت کفالت جد و جده, وجود فرزند پدر بزرگ و مادر بزرگ اعم از دختر و پسر مانع معافيت است. در حاليکه در مقررات سابق فقط وجود فرزند پسر مانع بود.

آيا معافيت جديدي به قانون اضافه شده است؟

در قانون جديد سه مورد ديگر از جمله معافيت مشمولي که همسرش فوت کرده و از او داراي فرزند صغير بوده تا زمانيکه ازدواج مجدد نکرده است. معافيت مشمولي که همسرش بعد از ازدواج معلول شده و نيازمند مراقبت باشد.

معافيت يکي از فرزندان يا يکي از برادران سربازي که در حين خدمت سربازي فوت کرده باشد، اضافه شده است.

اگر بخواهيم نگاه کلي به معافيت ها داشته باشيم، قانون جديد باعث افزايش دامنه معافيتها يا کاهش آن شده است؟

در مجموع مي توان گفت که در قانون جديد يکسري معافيت ها اضافه شده به عبارتي در اين قانون دامنه معافيت ها افزايش پيدا کرده است مانند معافيت مدد جويان و معافيت فرزندان ايثارگران که از نظر کمي افزايش داشته است.

معافيت مدد جويان شامل چه مواردي است؟

همان طور که گفتم در اين قانون به منظور حمايت از جامعه معلولان و مدد جويان و خانواده هايي که نيازمند حمايت هستند يک سري معافيت ها با عنوان معافيت مددجويان پيش بيني شده که شامل اين موارد است.

معافيت يکي از فرزندان ذکور مادران فاقد شوهر تحت پوشش کميته امداد حضرت امام (ره) و سازمان بهزيستي هستند. معافيت مشمولاني که حداقل يک فرزند معلول دارند.

معافيت تنها پسر خانواده هاي تحت پوشش که داراي سه فرزند دختر يا بيشتر هستند.

معافيت مشمولاني که با معلولان اناث داراي معلوليت جسمي- حرکتي ازدواج مي کنند که در اين مورد به. مشمولان پنج سال

معافيت موقت داده مي شود و درصورت استمرار ازدواج پس از پنج سال, معافيت موقت تبديل . به معافيت دايم مي شود.

در معافيت فرزندان ايثارگران که در قانون آمده چه نکات جديدي وجود دارد؟

قانونگذار براي پاسداشت فداکاري ها و خدمات ارزشمند ايثارگران دفاع مقدس, يک سري معافيت ها براي فرزندان ايثارگران پيش بيني کرده است.

البته اين معافيت ها قبلا نيز تحت عنوان عنايات مقام معظم رهبري وجود داشت که ساليانه تمديد مي شد ولي در قانون جديد وظيفه عمومي, ضمن اينکه اين معافيت ها دائمي شده مقداري نير افزايش يافته است.

اين معافيت ها شامل موارد زير است:

برابر قانون فرزندان شهدا و جاويدالاثرها از انجام خدمت دوره ضرورت معاف هستند.

به ازاي هر 24 ماه آزادگي و هر 25 درصد جانبازي و هر 30 ماه سابقه حضور در جبهه, يک نفر از فرزندان ايثارگران معاف مي شود. در صورتي که ايثارگران ياد شده فاقد فرزند ذکور باشند يک نفر از برادران آنها از انجام خدمت سربازي معاف مي شود.

تمامي مشمولان جانباز داراي حداقل 10 درصد جانبازي از انجام خدمت معاف هستند.

يک فرزند خوانده قانوني ذکور جانبازي که صاحب فرزند نمي شود از انجام خدمت معاف است.

مشمولاني که با جانبازان اناث داراي حداقل 25 درصد جانبازي ازدواج کنند به صورت موقت از خدمت معاف مي شوند و پس از گذشت پنج سال از استمرار ازدواج از معافيت دائم بهره مند مي شوند.

در قانون جديد چه تسهيلاتي براي سربازان در نظر گرفته شده است؟

خوشبختانه قانونگذار به اين موضوع توجه مناسبي داشته و امتيازات و تسهيلات خوبي براي کارکنان وظيفه مانند افزايش حقوق و مزايا، حق عائله مندي براي سربازان متأهل, افزايش امکانات زيست، خوراک، پوشاک و بهداشت و درمان، پيش بيني فوق العاده مناطق عملياتي و مناطق محروم و بد آب و هوا، پرداخت مستمري به خانواده تحت تکفل سربازان، پوشش بيمه درماني و بيمه عمر و حوادث پيش بيني کرده است.

همچنين برابر قانون, وزارتخانه ها و موسسات و شرکت هاي دولتي موظف شده اند با همکاري شهرداري ها، خدمات و تسهيلات لازم نظير استفاده از ورزشگاه ها، قطارها، اتوبوس ها، گردشگاه ها، سينما ها و موزه ها را براي کارکنان وظيفه در حين خدمت فراهم کنند که اميدواريم با همکاري دولت و تامين بودجه و اعتبار لازم, سربازان از اين امتيازات برخوردار شوند.

مجازات سربازان غايب چيست؟

در قانون جديد وظيفه عمومي همانطور که امتيازات پر رنگ ديده شده, تنبيهات و مجازات ها هم پر رنگ است.

مثلاً در ارتباط با مشمولان غايب، در قانون سابق مدت غيبت اثري در ميزان تنبيه نداشت. يعني تنبيه فردي که يکماه غيبت داشت با فردي که چند سال غيبت داشت يکي بود که اين چندان منطقي و عادلانه نبود اما در قانون جديد، ميزان تنبيه و مجازات بر اساس ميزان غيبت تنظيم شده است.

به طور مثال مشمولاني که مدت غيبت اوليه آنها در زمان صلح تا سه ماه باشد, سه ماه اضافه خدمت خواهند داشت و چنانچه مدت غيبت آنان بيشتر از سه ماه باشد به شش ماه اضافه خدمت تنبيه مي شوند.

مشمولاني که مدت غيبت اوليه آنان از يک سال تجاوز کند علاوه بر شش ماه اضافه خدمت فراري محسوب شده و به مراجع قضايي معرفي مي شوند.

براي بکارگيرندگان مشمولان غايب چه مجازات هايي پيش بيني شده است؟

برابر قانون جديد، چنانچه افرادي، مشمولان غايب را در وزارتخانه ها و موسسات و شرکت هاي دولتي استخدام کنند به مجازات هايي مانند کسر حقوق از شش ماه تا يک سال و در صورت تکرار به انفصال دايم از خدمت محکوم مي شوند و همچنين کساني که به نحوي مشمولان غايب را در موسسات دولتي و غير دولتي از قبيل کارخانه ها, شرکت ها، آموزشگاه ها، بنگاه ها، مغازه ها و تعميرگاه ها بکارگيري نمايند به پرداخت هزينه سالانه يک تا سه سرباز محکوم مي شوند.

مدت خدمت دوره ضرورت در قانون جديد چند ماه تعيين شده است؟

مدت خدمت دوره ضرورت در قانون جديد همانند قانون سابق 24 ماه تعيين شده است و در صورتي که مشمولان مازاد يا کمتر از تعداد مورد نياز باشند, ستاد کل نيروهاي مسلح با کسب اجازه از فرماندهي معظم کل قوا اين مدت را به کمتر يا بيشتر تغيير مي دهد که در حال حاضر مدت خدمت دوره ضرورت کمتر از مدت قانوني آن است.

مدت خدمت دوره ضرورت در سال 91 به شرح زير است:

مدت خدمت کارکنان وظيفه مامور به دستگاه هاي غير نظامي (امريه): 24 ماه

مدت خدمت کارکنان وظيفه در نيروهاي مسلح و يگان هاي حفاظت در مناطق عادي: 21 ماه

مدت خدمت در مناطق جنگي و امنيتي درگير: 18 ماه

مدت خدمت در مناطق امنيتي غير درگير و مناطق عملياتي و محروم و بد آب و هوا: 19 ماه

به عنوان سوال آخر گفته مي شود افرادي که قبل از خرداد ماه به خدمت اعزام شده اند 18 ماه خدمت مي کنند اين موضوع صحت دارد؟

خير. در قانون از ابتداي سال 91 مدت خدمت وظيفه در مناطق عادي 21 ماه است.

افرادي که در گذشته از خدمت فرار کرده بودند و تا تاريخ سوم خرداد خود را معرفي مي کردند مشمول اضافه خدمت نشده و ميزان خدمت آنها همانند گذشته 18 ماه محسوب مي شود.