شهري که منظر آشفته دارد، هويت آشفته دارد+ عکس

به گزارش خبرنگار مديريت شهري شهر، محمد مطلّبي عضو هيات مديره انجمن متخصصان فضاي سبز و منظر ايران و عضو مجمع جهاني فدراسيون بين المللي معماران منظر در گردهمايي پژوهش هنر و معماري که به همت انجمن مفاخر معماري ايران در موزه امام علي (ع) برگزار شد، پيرامون کهن الگوهاي طراحي منظر معاصر در ايران گفت: باغ ايراني يکي از  کهن الگوها در معماري منظر است. باغ ايراني به عنوان يک سبک در بين طراحان منظر در سطح جهان پذيرفته شده است. همچنين مطالعات مشابهي در مرد فرش ايراني با اين ديد صورت گرفته است.

وي افزود: آنچه در بسياري از اين مطالعات ناديده گرفته شده، اين است که با وجود سبک باغسازي ايراني و ارزش بالاي هنري و فرهنگي فرش ايراني، طراحان معاصر منظر در ايران چگونه مي توانند از اين کهن الگوها در طرح هاي خود استفاده کنند؟

مطلبي خاطر نشان کرد: فقدان چنين مطالعاتي باعث شده بسياري از طراحان، صرف استفاده از فرم باغ ايراني يا به کار بردن موتيف هاي فرش در طرح هاي خود، گمان کنند طراحي هاي آنان با جامعه امروز ايران سازگاري و تناسب دارد.

پيشينه اي غني، منظر هايي فقير

وي با اشاره به اينکه با وجود پيشينه درخشان کشور ما در اين زمينه، طراحي منظر امروز ايران از بي هويتي و فقر معنا رنج مي برد، گفت: سوال اينجاست که آيا باغ و فرش ايراني مي توانند الگوهاي مناسبي براي طراحي منظر در عصر حاضر باشند؟

اين عضو هيات مديره انجمن متخصصان فضاي سبز و منظر در ايران تاکيد کرد: متاسفانه پژوهش هايي با رويکرد هاي اجتماعي- فرهنگي راجع به باغ ايراني بسيار اندک هستند. آنچه صورت گرفته عمدتا توسط شرق شناسان و متفکرين خارجي مثل پتروچيولي و استروناخ انجام شده است.

مطلبي عنوان کرد: همين تعداد مطالعات انجام شده نيز تنها به ساختار هندسي و گرته برداري از فرم پرداخته است.

وي با بيان اين که هويت‌ به‌ معني‌ "چه‌ كسي‌ بودن‌" است‌ تصريح کرد: بايد به دنبال خلق فضايي هويت مند در معماري منظر ايران بود. نبايد از ياد برد که با نگاه پاليمسستي يعني حرکت از کهن متن به متن جديد بايد اين فضا را خلق کرد. يعني در هر لايه اي که تراشيده و بازنويسي مي شود، اثر نوشته قبلي کاملا از بين نرود.

اين عضو مجمع جهاني فدراسيون بين المللي معماران منظر خاطرنشان کرد: طراحي يعني خلق لايه جديدي که با عناصر موجود همپوشاني و تعامل دارد. اين به معني تفسير دوباره منظر براي الگوهاي قديمي با عناصر و اهداف جديد است.

وي در بخش ديگري از سخنانش با تاکيد دوباره بر هويت مند بودن طراحي هاي منظر گفت: مهم‌ترين ويژگي جامعه در حال گذار، بروز بحران معناست در جستجوي " من کيستم؟" است. از سوي ديگر چنين جامعه اي دچار تناقض و تقابل و ناپايداري است. اين آشفتگي در تعريف هويت منجر به آشفتگي در ايجاد منطر و فضا مي شود.

باغ خاص حاکمان و فرش خاص محکومان بوده است

مطلبي با بيان اين که باغ نمادي از هوشمندي انسان ايراني در بهره گيري از علم هندسه براي خلق فضا است تصريح کرد: باغ ايراني، فضايي خصوصي براي طبقه حاکم بوده است. از سوي ديگر فرش، نمودي کالبدي-انتزاعي از باغ و نيز پيوند دهنده فضاي بيرون و درون بوده. حال اين فرش است که، برساخته طبقات پايين جامعه و محکومان است و طبقات مختلف اجتماع در شکل گيري آن نقش داشته اند.

مطلبي با بيان اين پرسش که آيا مي توان باغ ايراني را باز توليد کرد؟ادامه داد: آيا باغ ايراني کارکرد و جذابيت پيشين خود را براي انسان ايراني عصر حاضر دارد؟ زيرا باغ ايراني عصاره فرهنگ جامعه ايراني نيست بلکه نمادي از فرهنگ طبقه حاکمان است. هويت باغ ايراني در خصوصي بودن، آرامش بخشي، هندسه و نظام هاي آب، گياه و معماري آن است و تقليد فرم نمي تواند خالق هويت باشد.

اين عضو هيات مديره انجمن متخصصان فضاي سبز و منظر در ايران با تکيه بر سخنان پيشين خود گفت: زمان معاصر زمان دگرگوني، تنوع، سرعت، پيچيدگي، عدم اطمينان و انتقاد از گذشته است.انسان در هر دوره اي هويت خود را با چيزهاي متفاوتي تعريف مي کند. جامعه هميشه در حال تغيير است. نيازها و انتظارات مردم، سبکها و ميزان تحمل انسان نسبت به تغييرات در مدت کوتاهي عوض مي شوند. الزامات سياسي فعاليت هاي جامعه را هدايت مي کنند. در ميان چنين نوسانات سريعي، به دشواري مي توان پايه هاي امني يافت که بتوان بر اساس آنها کار کرد.

وي در پاسخ به اين سوال که آيا مي توان باغ ايراني را باز توليد کرد؟ خاطرنشان کرد: خير نمي توان، اما مي توان هندسه آن را دوباره ساخت. اما نبايد از ياد برد که کارکرد يک عنصر از دنياي سنت در زمان معاصر منوط به تغيير آن است.

مطلبي در پايان خاطر نشان کرد: طراحي منظر موضوعي چند بعدي است. دستيابي به الگويي براي طراحي منظر معاصر ايران امري بسيار پيچيده و در وهله اول مبتني بر شناخت ويژگي هاي جامعه ايراني و نيازهاي انسان ايراني معاصر است. به عبارتي دستيابي به اين الگو مستلزم شناخت هويت اجتماعي جامعه ايراني است.