سخت‌گيري تربيت نشده در سينماي ايران

به گزارش شهر و به نقل از فارس، مسعود فراستي کارشناس و منتقد سينماي ايران به حذف بخش جنبي و خارج از مسابقه جشنواره فيلم فجر انتقاد داشته و حذف آن را آسيب به سينماي ايران دانسته است. او سختگيري بيش از حد ارگانيزم هوشمندي را از کار مي‌اندازد همچنان که سهل گيري ارگانيزم هوشمند را مختل مي کند.

گفت و گويي درباره انتخاب فيلم‌هاي جشنواره در بخش مسابقه سينماي ايران با وي انجام شده که از نظرتان مي‌گذرد:

با اعلام اسامي فيلم ها بحث هاي زيادي پيش آمده است. جشنواره فرصت خوبي است تا فيلم‌هاي اول ديده شوند و فيلم هاي خوب هم حضور داشته باشند مسئولين جشنواره اعلام مي‌کنند جشنواره فجر انقلاب است و نمي تواند همه فيلم‌ها در اين جشنواره حاضر باشند به لحاظ محتوا بايد همخواني وجود داشته باشد.

چند اشکال وجود دارد. حاصل کار هيئت انتخاب حاصل خوبي نيست. بيست و چند فيلم انتخاب کردند که قرار بود يا کيفيت مد نظر باشد که تعدادي از فيلم ها‌ي انتخاب شده کيفيت پاييني دارد. من چند فيلم را ديدم اما بهترين‌هاي سينماي ايران در اين فيلم‌ها نيستند. فيلم حجازي که به نظر من يکي از سه يا چهار فيلم امسال است در اين جشنواره نيست . فيلم خانم درخشنده که بهترين کار ايشان است و موضوع بسيار جدي و اجتماعي دارد و تحقيق خوبي هم پشت آن است

گويا «هيس ...» با اصلاحات مواجه شده است.

اين اصلاحات خيلي غيراصولي است. اصلاحات وارد نيست. متاسفانه به دنبال نشانه در فيلم ها مي گردند اين بيماري نشانه‌ها بيماري ما نبود بيماري انتلکت ها بود اما به جان ما افتاده است. در يکي از فيلم ها گفتند ستون‌هايي که از خانه برداشته مي‌شود منظور انقلاب است. متاسفانه هم توهين به انقلاب و نظام و هم توهين به سينما است. ما وقتي سينما نمي‌فهميم و از سينما صحبت مي‌کنيم و از آن مي‌ترسيم اين اتفاق مي‌افتد. اتفاقا سر ما کلاه مي‌رود. هرچيز که اعتدال و عقل نباشد و اشکال مختلف منگوليزم را در آن ببينيم حتما از جاي ديگر بيرون مي زند. به نظر من فيلم مزخرف و ضد ملي «يک خانواده محترم » از درون چه شرايطي بيرون آمد. وقتي سخت‌گيري قلابي و سهل‌گيري بيش از حد مي شود دو روي سکه هستند. گويي هرکه بيشتر سخت مي گيرد راديکال تر و ارزشي تر است.

وقتي اصول داريم ديگر ترس و واهمه نداريم

هر سخت گيري بيش از حد اعتدال قطعا عنصر ضد آن در درونش وجود دارد. دوم اينکه وقتي ما اصول داريم ديگر ترس و واهمه نداريم. ترس نداريم به اين معنا نيست که چشم بسته عمل کنيم. بدين معني که هوشمند رفتار مي کنيم. سختگيري بيش از حد ارگانيزم هوشمندي را از کار مي‌اندازد همچنان که سهل گيري ارگانيزم هوشمند را مختل مي کند.

سختگيري بيش از حد به چه چيز منتج مي شود؟

سختگيري بيش از حد به نفع طرف مقابل ما است چون مردم که شکل ما نيستند. مردم معتدل هستند. چهل و چند فيلم در مسابقه نيست اينها را نمي خواهيم نمايش دهيم يا مي خواهيم سختگيرانه با آنها برخورد کنيم . اگر نمي خواهيم نمايش دهيم چگونه ساخته شدند بعد با نمايش ندادن فيلم ها سينما چه ترکيبي پيدا خواهد کرد. با اين ميزان سختگيري تربيت نشده و غير هوشمند قطعا به سينما آسيب مي رساند. پس از جشنواره همه به سراغ ساخت فيلم بي بود و بي خاصيت مي روند.

يعني همان کمدي‌هاي نازلي که ساخته شد و نتيجه نداد؟

بله همان کمدي هاي نازل به اضافه چيزهاي نازل ديگر که بفروشد اما چيزي از جامعه امروز ما در آن ديده نشود.

دبير جشنواره معتقد است که هيئت انتخاب در انتخاب فيلم ها آزاد بودند

راجع به اين ادعا نمي خواهم صحبت کنم

ترکيب هيئت انتخاب از نظر شما چه طور بود؟

به نظرم اين ترکيب براي هيئت انتخاب جالب نيست. خروجي اين هيئت انتخاب خروجي خيلي بدي است. در قسمت مستند «ميراث آلبراتا» 2 حذف شده. من هر دو قسمت را ديدم ، قسمت دوم از يک بهتر است همان تم است و موثرتر . اما اگر با نگاه سختگيرانه در مقوله حجاب به آن نزديک شويم بله بخش هايي از فيلم که در خارج از کشور است مشکل حجاب دارد. اين مصداق از در دروازه تو نرفتن و از نوک سوزن مي شود و آسيبي که مي رساند چند آسيب است. فيلم هاي حذف شده از جشنواره در ديده مي شود و مردم قضاوت مي کنند و جشنواره بي اعتبار مي شود و آسيب ديگر اين که تبليغ سينمايي را مي کنيم که هيچ خطري نداشته باشد. ما سينماي بي خطر نمي خواهيم مگر انقلاب ما بي خطر بوده است. نسبت به کشورهاي خارج بي خطر نبوده نسبت به درون جامعه هم نبايد بي‌خطر باشد . مگر اسلام از خطر مي‌ترسد مگر مسلمان از خطر مي‌‌ترسد.

به نظر شما بايد فيلم‌ها در جشنواره به نمايش در‌مي آمدند و در جشن سينماي ايران شرکت مي کردند.

بله تعدادي از فيلم‌ها در بخش مسابقه نمايش داده مي‌شد و بخشي از فيلم‌ها در بخش جنبي نمايش مي‌گرفت. هيئت نظارت هم بود و نظراتش را مي داد و قابل فهم بود. ولي وقتي مي گوييد برداشتن ستون‌هاي خانه نشان از ستون‌هاي انقلاب است اين نوع نگاه به دنبال نشانه بودن غلط است.

فيلم‌ها براساس نظرات هيئت انتخاب ، انتخاب شدند اين انتخاب به ارتقاء سطح کيفي فيلم ها کمک نمي کند؟

ابدا کمک نمي کند. در اين شرايط فقط مميزي کردن فيلم‌ها مد نظرشان بود. من مي توانم نام فيلم هايي که به خاطر موضوع و آدمي که از آن مي ترسند را بگويم.

نبايد خودمان را جاي مردم قرار دهيم

نفس انتخاب فيلم ها چقدر مي‌تواند به ارتقاء کيفي فيلم ها کمک کند.

هيئت انتخاب از ميان فيلم ها ، انتخاب مي کند و دلايلش را هم شفاف عنوان مي کند و بخش مسابقه را مشخص مي کند و تعداد فيلم هاي بخش جنبي و خارج از مسابقه را نيز اعلام مي کند. ما زماني که امکان ديدن فيلم ها را داشته باشيم مي توانيم به هيئت انتخاب و جشنواره نمره بدهيم . مخاطب اين کار را مي کند و فيلم‌ها را مي‌بيند و ارزشگذاري مي‌کند. ما متاسفانه خودمان را جاي مردم قرار مي دهيم و گاهي ارزشي‌بازي مي‌کنيم درحالي که اين ارزش گرايي نيست ارزش بازي است. انتهاي مسابقه شکست کامل است. حوزه هنري يک اظهار نظر مي کند و چهار اظهار نظر ديگر نيز به آن اضافه مي شود. اعتدال، استحکام انديشه، تسلط به سينما و اعتماد به مردم در سينما جوابگو است.

برگزارکنندگان جشنواره عنوان مي‌کنند ما سعي کردند مانند جشنواره‌هاي خارجي عمل کنند و تعداد محدودي فيلم انتخاب کنيم تا جشنواره قاعده‌مند باشد.

ابدا مانند جشنواره هاي خارجي نيست جشنواره هاي خارجي فيلم هاي غير از کشور برگزارکنندگان را مي‌پذيرند و بخش مسابقه تنها فيلم هاي توليد شده کشور برگزار کننده نيست . جشنواره کن 3000 فيلم خارجي در آن شرکت مي کنند. شايد 10 فيلم فرانسوي در جشنواره حضور داشته باشد بقيه اش فيلم کشورهاي ديگر است. ما اصلا جشنواره بين المللي نيستيم. ما يک جشنواره داخلي هستيم و اين نقطه مثبت جشنواره است که مي تواند فيلم هاي ساخته شده در طول سال در اين جشنواره عرضه شود و مورد قضاوت قرار گيرد و تبليغ يا ضد تبليغ فيلم ها شود. اجازه بدهيم در جشنواره فجر فيلم برايش ضد تبليغ باشد و سالن با تعداد کم تماشاچي فيلم نمايش داده شود و انعکاسش در مطبوعات ديده مي شود.

ما در همه موارد خودمان را جاي مردم قرار مي دهيم و هزاران اشتباه مي‌کنيم. حذف بخش جنبي و خارج از مسابقه به نظر من خيانت به جشنواره فيلم فجر است.

با توجه به اين که خودتان در ترکيب هيئت انتخاب بوديد بايد ترکيب هيئت انتخاب چگونه باشد و چه آثاري را انتخاب کند؟

ترکيب هيئت انتخاب بايد از طيف سينما اعم از کارگردان، بازيگر، کارشناس و منتقد باشد و سينماي خوبي را براي مخاطب در نظر بگيرد و تنوع سليقه ها را در آن بگنجاند .سينماي خوب و سرپايي باشد و تنوع آرا در آن ديده شود. جاي مردم تصميم نگيرد و تمام طيف هاي جامعه را نمايندگي کند. ما نبايد به افراد باج بدهيم کارشناسان مختلف در رشته‌هاي مختلف را براي هيئت انتخاب دعوت کنيم. معيار هم به آنها داده شود، نگاه مستقل داشته باشيم با اين خط قرمزها بعد از انتخاب براي بخش مسابقه بقيه فيلم ها را در بخش هاي ديگر مي گنجانيم. اين رفتار بسيار معتدل است. نه کسي را حذف کرديم و نه کسي را در بوق و کرنا کرديم. به عقيده من حذف کردن يعني در بوق و کرنا کردن .

در مورد ترکيب هيئت داوران هم بفرماييد.

جالب است امسال شنيدم مي خواهند کار عجيب و غريبي انجام دهند و هفت داور همه کارگردان مهم سينما . اين ترکيب بد است البته کارگردانان نمي پذيرند ولي اين ترکيب بد است. ترکيب هيئت داوران علاوه بر فيلمساز بايد طراح صحنه، منتقد، بازيگر و... ترکيبي که بتواند جنبه هاي مختلف فيلم را ببيند نه اينکه هفت کارگردان در باره آثار راي بدهند. هيچ جشنواره اي در دنيا اين نوع ترکيب هيئت داوران نخواهد داشت.

با توجه به انتخاب فيلم‌ها توسط هيئت انتخاب بايد به سليقه آنها احترام گذاشت.

مي‌تواند هيئت انتخاب فيلم انتخاب کند، خب سليقه هيئت انتخاب بوده است اما برگزارکنندگان جشنواره چرا فيلم هاي ديگر را حذف کردند. بعد با ديدن فيلم ها مي توانستيم به ارتقاء سينما کمک کنيم.

برگزارکنندگان مي گويند جشنواره انقلاب است و محتواي آن بايد با ايام فجر منطبق باشد.

يعني چي؟ مگر قبلا جشنواره انقلاب نبوده . جشنواره پيش از اين بخش جنبي و خارج از مسابقه داشته . اين نگاه عوامفريبي است. الان نبايد به اين فکر کنيم که بله جشنواره بي خطري خواهيم داشت و حوزه هنري هم هيچ مشکلي براي فيلم ها ايجاد نمي‌کند. تفکر و اين نوع نگاه به سينما که در حوزه هنري بيمار است زيرا سياسي کار مي کنند. بعد هم وقتي «کلاه قرمزي» را براي اکران به سينماهايش ندهيد دادش بلند مي شود. اگر «رسوايي» را به حوزه ندهيد ببيند چه واکنشي نشان خواهند داد.