تهران امروز، آلوده از توسعه بي برنامه

به گزارش خبرنگار مديريت شهري شهر، روزي که آقا محمد خان قاجار تاج پادشاهي بر سرگذاشت و در پي اين تاج گذاري تهران پس از3 قرن حيات شهري، رخت پايتختي بر تن کرد شايد شهري که رشته کوه هاي البرز او را به عنوان يک دشت در پايين دست قرار داده بود، سرمست از اين بود که بالادست و تاجدار شهرهاي ايران شده است. اما نمي ديد روزي را که گلوگاهش با ساختمان هاي بلند گرفته شود و از آن بدتر نمي ديد روزي را که پارکينگي بزرگ باشد انباشته از دود و هوايي خاکستري.

برخي از متخصصان محيط زيست و طراحي منظر معتقدند اگرطبق ضوابط شهرسازي، ساختمان سازي در مسير باد قالب تهران صورت نمي گرفت شايد آلاينده هاي موجود در اين شهر با وزش يک باد جابجا مي شد؛ اما امروز ديده مي شود جداي از بحث تعداد زياد خودروها و بنزين غير استاندارد که از مهم ترين دلايل توليد آلودگي در کلان شهرهايي چون تهران است، سيستم بساز و بفروشي که زماني شمال و شمال غرب تهران را در بر گرفت و همچنان نيز ادامه دارد عاملي شده است تا تهران در روزهاي آلوده چشم انتظار وزش باد شديدتري باشد تا بتواند از ساختمان هاي بلندي که در گلوگاه تهران ساخته شده است بگذرد و آلودگي را با خود از اين شهر ببرد.

معصومه ابتکار رييس کميته محيط زيست شوراي اسلامي شهر تهران در گفت و گو با شهر در اين خصوص گفت: با توجه به اين که تهران از سه جهت توسط رشته کوه هاي البرز در بر گرفته شده است، توجه به جلوگيري از بلند مرتبه سازي در مسير باد قالب تهران به منظور کمک به جابجايي هوا و در نتيجه کاهش آلودگي هوا در مطالعات شهر سازي مورد توجه قرار گرفته است.

رييس کميته محيط زيست شوراي اسلامي شهر تهران افزود:  اگر بادي بوزد ممکن است بحث اثرات منفي بلند مرتبه سازي در تشديد آلودگي هوا در شهري مثل تهران درست باشد.

ابتکار خاطرنشان کرد: در تهران اين امر در مواردي رعايت شده و در مواردي رعايت نشده است؛ اما واقعيت اين است که ما زمان هايي که سکون هوا داريم هم آلودگي بالايي را در شهر مشاهده مي کنيم. يعني باد اگر بيايد آلودگي ها را مي برد اما سکون مجدد هوا منجر به تشديد آلودگي مي شود.

اما ابتکار معتقد است مشکل اساسي در حال حاضر، مربوط به آلاينده هاي ناشي از سوخت است.

اين در حالي است که متخصصان طراحي منظر و محيط زيست معتقدند شهرهايي در دنيا وجود دارند که شدت آلودگي همچون تهران را دارند اما ساختار هندسي آن شهر ها وضعيت متفاوتي را براي آنها رقم زده است. در واقع بحث بر سر تعيين سهم آلاينده هاي هوا نيست بلکه مسئله اين است که يک شهر بايد نفس بکشد.

سيد محمود هاشمي دکتراي برنامه ريزي محيط زيست در گفت و گو با خبرنگار شهر در اين خصوص گفت: علت آلودگي هواي تهران اين است که باد امکان وزيدن را ندارد اين در حالي است که طراحي بايد طوري باشد که از جريان اصلي هوا جلوگيري نکند؛ جريان اصلي هوا از طريق دره ها بايد تامين شود. اين اتفاق در حال حاضر در تهران نمي افتد و کوريدورهاي انتقال هوا در تهران بسته است. اين امر موجب مي شود که ساختمان هاي بلند شمال شهر تمامي سهم وزش باد تهران را نصيب خود کنند؛ زيرا جريان هوا به سطح بالاتر از نظر سطح ارتفاع مي رود.

اين متخصص محيط زيست در توضيح اين مطلب گفت: سيستم حرکت جريان هوا در تهران بدين صورت است که پس از عبور کوهستان از کوهپايه عبور مي کند و از دشت به سمت جنوب تهران مي رود. بنابراين مقياس جريان هواي شهر تهران، بزرگ است زيرا حد واسط بيابان و کوه قرار دارد. اين شکل هندسي ساختار شهر از ورود هوا ممانعت مي کند و باعث پايداري و ماندگاري هوا و در نتيجه ايجاد پديده اينورژن مي شود.

همچنين اسماعيل صالحي معاون دانشکده محيط زيست دانشگاه تهران معتقد است که: آنچه مزيت اين شهر محسوب مي شود دقيقا عامل محدوديت اين شهر نيز است. توپوگرافي و شرايط جغرافيايي تهران به گونه اي است که از 3 جهت محدود است؛ در نتيجه گسترش شهر محدود به غرب و دامنه هاي شمالي شده است. قرار گرفتن يک شهر در دشت شرايط منحصر به فردي است زيرا اقليم طبيعي اين گونه شهرها با ارزش است. اما نکته قابل توجه اينکه شرايط توپوگرافي که در بحث اقليم وجه مثبت اين شهر است از نظر آلودگي هوا وجه منفي آن  مي باشد زيرا اينورژن را تشديد مي نمايد.

صالحي در اين خصوص ادامه داد: يکي از بحث هاي مهم در طراحي منظر، بحث چرخش هواست. فرم شهر که سازنده منظر شهر نيز است حاصل ترکيب انسجام ساختمان و پراکنش آنها در فضا و تناسب احجام با طراحي منظر در چرخش هوا است. تاثيري که طراحي منظر در چرخش هوا و کاهش اينورژن دارد از اين نظر قابل بررسي است.

تهران در دشت، تهران محصور در ميان سه کوه هديه اي خدادادي است که زمين هاي مرغوبش خرج بلند مرتبه سازان، تامين منابع از طريق تراکم و نيز کسب منفعت فردي به قيمت نابودي آن شده است.

خودروسازان، بنزين آلوده، بلند مرتبه سازان همه و همه هستند اما اين ضوابط شهرسازي در يک شهر است که بايد محدوده شهر سازي را با توجه به شرايط جغرافيايي هر شهر مشخص کند تا يک شهر به روزگاري چون تهران امروز نيفتد، تهراني با توسعه بي برنامه  و شتاب زده.