به گزارش خبرنگار "شهر"، برابر همين ماده قانوني "انتخاب نام با اعلام‌کننده است، اگرچه براي نامگذاري يک نام ساده يا مرکب (حسين، محمدمهدي و ...) که عرفاً يک نام محسوب مي‌شود، انتخاب مي‌شود.
همچنين انتخاب نام‌هايي که موجب هتک حيثيت مقدسات اسلامي مي‌شود و عناوين، القاب و نامهاي زننده و مستهجن يا نامتناسب با جنس ممنوع نيز است و تشخيص اين نامهاي ممنوع با شورايعالي ثبت احوال است و اين شورا نمونه‌هاي آن را تعيين و به سازمان اعلام مي‌کند.
انتخاب نام در مورد اقليت‌هاي ديني شناخته شده در قانون اساسي هم تابع زبان و فرهنگ ديني آنان است.
بر اين اساس نامهاي قابل تغيير به شرح زير است:
نام‌هايي که موجب هتک حيثيت مقدسات اسلامي مي‌شود مانند : " عبدالات، عبدالعزي "
( لات و عزي نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است )
اسامي مرکبي که عرفا" يک نام محسوب نمي شوند ( اسامي مرکب ناموزون )
مانند : " سعيد بهزاد ، شهره فاطمه ، حسين معروف به کامبيز و ...."
عناوين - اعم از عناوين لشکري و يا کشوري و يا ترکيبي از اسم و عنوان .مانند : " سروان ، سرتيپ ، دکتر ، شهردار و يا سروان محمد و و شهردار علي "
القاب - اعم از ساده و مرکب . مانند : " ملک الدوله ، خان ، يا شوکت الملک ، حاجيه سلطان و سلطانعلي "
اسامي زننده و مستهجن - زننده و مستهجن آندسته از نام‌هايي است که بر حسب زمان ، مکان يا مورد بدلايل و جهات زير براي دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأييد شورايعالي برسد .
5 - 1 – نام‌هايي که معرف صفات مذموم و مغاير با ارزشهاي والاي انساني است .
مانند : گرگ ، قوچي و ...."
5 - 2 – نام‌هايي که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبي مردم مغاير باشد .
مانند " لات ، خونريز ، چنگيز و ... "
5 - 3 – نام‌هايي که موجبات اشاعه و ترويج فرهنگ بيگانه شود .
مانند : " وانوشکا ، ژاکاردو ، شاهدوست و .... "
5 - 4 – نام‌هايي که موجب تحقير اشخاص بوده و يا معناي لغوي آن در جامعه قابل پذيرش نباشد .
مانند : " صد توماني ، گت آقا ، کنيز ، گدا و ... "
اسامي نامتناسب با جنس.
مانند : " ماشاءاله براي اناث و يا انتخاب نام اشرف و يا اکرم براي افراد ذکور"
حذف کلمات زائد و غيرضروري در نام اشخاص .
مانند : " قلي ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ "
تصحيح اشتباهات املايي در نام اشخاص که بدليل عدم آشنايي مامور با لهجه ها و الفاظ و معاني محلي و يا ناشي از تلفظ اظهار کننده پيش آمده .
مانند : " زهراب به سهراب و يا منيجه به منيژه و يا ... "
هم نام بودن فرزند با پدر و يا مادر در يک خانواده .
هم نام بودن برادران و يا خواهران در يک خانواده .
تغيير نام‌ها از صورت عربي به شکل فارسي از قبيل رحمن به رحمان ، اسمعيل به اسماعيل ، اسحق به اسحاق و ...
تغيير نام کساني که با تأييد مراجع ذيصلاح به دين مبين اسلام مشرف مي‌شوند .
تغيير نام کساني که نام آنها اسامي ايام هفته باشد
تغيير نام کساني که تغيير جنسيت داده و دادگاه صالحه حکم به تغيير نوع جنس در اسناد سجلي و شناسنامه آنان صادر كرده است .
پيشوند " عبد " خاص اسامي و صفات ذات پروردگار است و در ساير موارد متقاضي مي‌تواند تقاضاي حذف آن را كنند.
همچنين برابر ماده 20 قانون ثبت احوال کشور، هر يک از اشخاص زير با رعايت موارد نامهاي قابل تغيير مي توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغيير نام اقدام كنند.
1 - اشخاص 18 سال به بالا .
2 - افراد کمتر از 18 سال که داراي حکم رشد باشند .
3- پدر يا جد پدري با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال.
4- سرپرست قانوني ( قيم ، امين ، وصي ) براي افراد صغير و محجور با ارايه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
اشخاص مي‌توانند در موارد ذيل درخواست تغيير نام خانوادگي كنند:
1- نام خانوادگي بيش از دو کلمه و يا بيش از يک کلمه و يک حرف يا عدد يا پسوند و يا بطور مطلق يا مضاف نام محل باشد . مانند: دو اصل تهراني، علي‌نژاد مطلق، عدنان تکان تپه تهراني، آحسيني‌پور ، طباطبايي ط .
2- نام خانوادگي از واژه‌هاي مستهجن و ناپسند ترکيب شده باشد . مانند : گدا پور ، پدر سوخته ، لش .
3- نام خانوادگي از واژه‌هاي خارجي باشد . مانند : علي اف براي ايرانيان غير مهاجر يا آراکليان براي مسلمانان .
4- نام خانوادگي هاي مذموم که مغاير ارزشهاي فرهنگ اسلامي باشد .
5- اسامي محل بطور مطلق و مضاف . : مانند کرجي ، افخمي تبريزي.
تبصره1 : حذف نام محل از نام خانوادگي اشخاص بدون رعايت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگي انجام خواهد شد . مانند حسيني شيرازي به حسيني يا اکبري علي آبادي به اکبري .
تبصره 2 : حذف نام ايلات و عشاير و حِرف و مشاغل از نام خانوادگي اشخاص بدون رعايت مقررات دارنده حق تقدم نيز انجام خواهد شد مانند : کوراوند به رسولي و محمدي نقاش به محمدي
6- واژه هايي که از القاب و اسامي مربوط به عناوين علمي اعم از درجات و مؤسسات علمي مانند دکتر ، دانشگاه و يا مناصب دولتي از لشکري و کشوري بصورت مطلق باشد مانند : سرهنگ ، شهردار .
7- استفاده از نام‌خانوادگي همسر براي زوجه تا زماني که در قيد زوجيت است، با ارايه اجازه نامه از شوهر بدون رعايت حق تقدم بلامانع است.
در صورت وقوع طلاق با اعتراض زوج سند سجلي و شناسنامه زوجه به نام‌خانوادگي اوليه برگشت داده مي‌شود.
پس از فوت همسر تا زماني که زوجه شوهر ديگري اختيار نکرده باشد، کماکان مي‌تواند از نام‌خانوادگي همسر متوفايش استفاده كند يا به نام‌خانوادگي اوليه خود بازگردد.
8- در صورتي که نام‌خانوادگي پدري تغيير يابد، تغيير نام‌خانوادگي فرزندان کمتر از 18 سال با درخواست کتبي پدر و تغيير نام‌خانوادگي فرزندان کبير وي بدون رعايت حق تقدم و با ارايه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود.
9- هرگاه پدري نام‌خانوادگي خود را تغيير و فوت كند، هر يک از فرزندان متوفي مي‌توانند برابر تبصره ماده 41 قانون ثبت احوال نام خانوادگي خود را به نام‌خانوادگي پدر تغيير دهند.
هر يک از اشخاص زير که داراي نام‌خانوادگي قابل تغيير باشند، مي‌توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغيير نام‌خانوادگي اقدام كنند.
1 - اشخاص 18 سال به بالا.
2 - اشخاص کمتر از 18 سال که داراي حکم رشد باشند.
3 - پدر يا جد پدري با ارايه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال در صورتي که نام خانوادگي پدر تغيير کرده باشد.
4 - قيم يا وصي براي اطفال تحت سرپرستي خود با ارايه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
