به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، ویژه‌برنامه «معراج‌نامه خوانی» شب گذشته با سخنرانی پژوهشگران موسیقی و اجرای هنرمندانی از استان‌های کردستان، خراسان، لرستان، تالش و تقدیر از پژوهشگران و هنرمندان معراج نامه خوان، شب گذشته ۱۸ دی در فرهنگسرای اندیشه پایان یافت.
در این مراسم رضا مهدوی پژوهشگر موسیقی با بیان اینکه حضرت محمد (ص) پیامبر صلح و دوستی است، گفت: عشق، محبت، کرامت و اخلاق انسانی از موضوعاتی است که پیامبر توصیه فرمودند و بخشی از این مسائل در آیین‌های ما موجود است که باید از آن صیانت کنیم.
وی افزود: موسیقی آیینی و دینی ایران برگرفته از رفتارها، گویش‌ها، پوشش‌ها و نوع زبان و خوانش‌هایی است که به‌نوعی عرض ارادت به ساحت دین دارند؛ مباحثی که در خصوص عروج پیامبر اسلام است صرفاً به مباحث دینی ختم نمی‌شود. این موضوع می‌باید بعد از پیامبر به اشکال مختلف در جامعه تسری پیدا کند که امت مسلمان بدانند سیره پیامبر نه‌فقط سیاسی و دینی بلکه ابعاد معنوی، هنری و عرفانی داشته است و اهم آن در بین ایرانیان از گذشته وجود داشته است.
موسیقی انسان‌ساز از الزامات جوامع است
این آهنگساز با بیان اینکه در گذشته معراج‌نامه خوانی را در ماه مبارک رمضان بیشتر می‌شنیدیم، گفت: دهه‌هایی است که این هنرها به فراموشی سپرده شده است. البته به‌واسطه ازدیاد رسانه‌ها شاید تظاهرات بیرونی مانند گذشته پیدا نکند و شکل قبلی خودش را ندارد اما واقعیت این است که در ذات ما نهفته است.
وی با تأکید بر اینکه موسیقی بیان اندیشه‌های والا در قالب صوت است، افزود: موسیقی انسان‌ساز از الزامات جوامع است و ما باید برای حفظ داشته‌هایمان راه‌کارهایی بیابیم و دانشکده‌ها، هنرستان‌ها و کلاس‌های موسیقی در این زمینه فعال باشند، چون داشتن موسیقی و مدیریت آن اهمیت دارد.
ذاکران و مداحان باید موسیقی دستگاهی بدانند
مهدوی با اشاره به اعتراض علمای دین به برخی از مداحان و ذاکران، روضه‌خوانان تصریح کرد: پیشنهاد شد که کلاس‌هایی برگزار شود تا مثل گذشته این افراد ردیف دستگاهی بدانند، همان‌گونه که مرحوم استاد صبا فرمودند که اگر موسیقی تعزیه‌خوانان از بین برود چه چیزی حافظ موسیقی دستگاهی ایران خواهد بود و روح‌الله خالقی هم در کتابش این را ذکر کرده است.
وی افزود: عزیزان سال‌ها بعد به این نتیجه رسیدند که دانشکده مداحی راه بیندازند؛ اما این راهکار نیست. اگر برای همین دانشکده‌ها و دورهای موجود واحدهای درسی مرتبط بگنجانیم، مفید خواهد بود. این مسئله نیازمند حمایت سازمان‌های متولی فرهنگی از پژوهشگران است تا بتوان منابع مفیدی در این زمینه تهیه شود.
سرفصل‌های درسی موسیقی هنوز مربوط به دوران قرون‌وسطی است
این مدرس موسیقی بیان کرد: پس از ۳۶ سال که از انقلاب می‌گذرد، انقلابی که فرهنگی بوده است، همچنان سرفصل‌های ما مربوط به قرون‌وسطی است و دروس قرن ۱۶ و موسیقی دوره باروک و فواصل کلیسایی را تدریس می‌کنیم. البته اشکالی ندارد این‌ها علم است و غربی‌ها در این زمینه ۲۰۰ سال از ما جلوترند، نباید به آن‌ها ایراد گرفت؛ اما نیاز داریم دو واحد درباره موسیقی قومیتی و محلی‌مان بخوانند، درباره موسیقی دینی بدانند.
این موسیقیدان با تبریک به مسئولان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای برگزاری همایش معراج نامه خوانی گفت: این مراسم بیانگر این است که مسئولان متوجه نیاز جامعه هستند و باید برگزاری معراج نامه خوانی را به فال نیک گرفت.
وی افزود: مجموعه‌های دانشگاهی باید نیازسنجی کنند و دریابند که جامعه به چه چیز نیاز دارد و نشست و سرفصل‌هایی بر اساس این نیازها تنظیم شود، همچنین باید استادان در این همایش حضور داشته باشند تا این برنامه‌ها نقد علمی شود.
هنرمندانی که دانش‌هایی قومیتی، ریشه‌ای و تعبدی در سینه دارند
این پژوهشگر با اشاره به هنرمندانی که در این مراسم از نواحی مختلف اجرا می‌پردازند گفت: این هنرمندان در نوع خود دانشمند هستند، این‌ها خاطره و حافظه شنیداری دارند که نسل به نسل انتقال یافته و ریشه در فرهنگ ایرانی اسلامی دارد و امروز به ما رسیده است و این‌ها شخصیت‌های هنری فرهنگی هستند. این هنرمندان به نشان‌های درجه چندم غربی مانند شوالیه احتیاجی ندارند و درواقع استادند، چراکه در سینه‌شان مباحثی را انباشته دارند که قومیتی، ریشه‌ای و تعبدی است.
وی افزود: جامعه باید این افراد را جدی بگیرد و فقط به این همایش محدود نشود و بعدازاین اجرا این افراد رها شوند، بلکه باید سازمان‌های مختلف و در جشنواره‌های متنوع مانند جشنواره موسیقی فجر از این هنرمندان دعوت کنند.
معراج‌نامه خوانی شاگردان خلیفه میرزا غوثی و دستون خوانی صمد حبیبی
در ادامه این برنامه گروه قادری از سنندج کردستان، سه تن از فرزندان و شاگردان استاد خلیفه میرزا آغه غوثی، روی صحنه رفتند. علیرضا غوثی، عبدالرحمن غوثی و امیر جوانمردان، معراج نامه خوانی کردستان را با دف‌نوازی اجرا کردند.
اجرای معراج نامه خوانی و دستون خوانی صمد حبیبی ۷۵ ساله از تالش از دیگر بخش‌های این ویژه‌برنامه بود.
معراج‌نامه خوانی در همه ادیان وجود دارد
عباس قنبری ادیبی، عضو شورای انقلاب فرهنگی، رییس دانشگاه فرهنگیان، با طرح این پرسش که معراج به چه معنی است تصریح کرد: معراج بر وزن مفعال و به معنی نردبان است، نامه به معنای کتاب و دفتر، معراج نامه یعنی کتاب و دفتری که واقعه معراج را به ما نشان می‌دهد.
وی افزود: عروج حضرت محمد (ص) معراج و معراج نامه آمیخته‌ای است از فرهنگ، هنر، اخلاق، دین و معاد، معراج نامه در حقیقت ساختاری است که بهترین نوع بیان واقعه تاریخ در زبان عامه است و در همه ادیان این بحث معراج وجود دارد، ارداویراف‌نامه چیزی است که در همان مفهوم معراج در بین ایرانی‌های پیش از اسلام است.
در ادامه وی مقاله‌ای درباره معراج نامه‌ای از یک شاعر لر به نام ملا زولفعلی کرانی، ارائه کرد.
همچنین محمدجعفر قنواتی، مقاله‌ای درباره تصحیح نسخی خطی از معراج نامه خوانی که در کتاب‌خانه ملی پاریس موجود است ارائه کرد.
معراج‌نامه خوانی از شهرستان لردگان
استاد شمس‌علی منصوری‌فر ۹۳ ساله، از شهرستان لردگان، معراج نامه خوانی منطقه لر را اجرا کرد.
وی شاعر، محقق و مولا مکتب قدیمی است و در شهرستان لردگان صدها نفر را باسواد کرده است و از نوادگان چهره‌های دارای معراج نامه است.
هنرنمایی علی‌غلامرضایی آلماجوقی و عیسی بخشی
اجرای معراج‌نامه خوانی خراسان شمالی، توسط استاد علی‌غلامرضایی آلماجوقی، از شاگردان استاد مرحوم محمدحسین یگانه، از روستای آلماجوق در ۳۰ کیلومتری قوچان و استاد عیسی قلی پور از روستای سنگلاخ، نزدیکی شهرستان بجنورد با گویش ترکی و کردی شمال خراسان و دوتار نوازی پایان بخش ویژه برنامه معراج‌نامه خوانی بود.
علی غلامرضایی آلماجوقی که ۷۵ سال سن دارد، هنرمندی آیینی است، مؤذن، مداح، حماسه خوان و خواننده آیینی است و با کشاورزی روزگار می‌گذراند. استاد عیسی قلی‌پور معروف به عیسی بخشی، باغدار است و متخصص تمام رپرتوآورهای آوازی قدیم شمال خراسان است و آوازهای کار منطقه در حافظه دارد. وی بیش از ۲۰۰ تا ۲۵۰ ترانه قدیمی منطقه شمال خراسان کردها و لرها را ز حفظ دارد.
