به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، همزمان با برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و با هدف گرامیداشت مقام معلم، نشستی پیرامون کتاب «زندگی معنوی» اثر دکتر حسن ملکی، رییس پردیس دانشگاهی شماره ۲ علامه طباطبایی با حضور معلمان منطقه ۱۹ روز یکشنبه ۲۰ اردیبهشت در فرهنگسرای مهر برگزار شد.
در این مراسم دکتر حسن ملکی، استاد دانشگاه و رییس پردیس دانشگاهی شماره ۲ علامه طباطبایی، دکتر مرتضی مجدفر، پژوهشگر و مولف کتاب‌های آموزشی در حوزه تعلیم و تربیت و دکتر ابراهیم اصلانی، استاد دانشگاه، منتقد و مولف در حوزه تعلیم و تربیت حضور داشتند.
اهمیت تبیین ارزش‌ها در مدرسه
مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۹ سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در این مراسم به لزوم توجه اساسی به موضوع تربیت در کنار تعلیم تاکید کرد و گفت: ارزش هایى که فرد در مدرسه به دست مى آورد، چنانچه با ارزش هاى حاکم بر روابط اجتماعى سازگار نباشند، بى تأثیر خواهند بود و افراد در جریان اجتماعى شدن، آرمان هاى مدرسه را فراموش مى کنند.
سعید رنجبریان به اهمیت تربیت براساس آموزه‌های دینی و سبک زندگی ایرانی – اسلامی تاکید کرد و گفت: دانش آموزان باید از کودکی با مهارت‌های زندگی اسلامی آشنا شوند، تا بتوانند این آموزه‌ها را در زندگی خود به کار بندند.
رییس فرهنگسرای مهر رکن‌های اساسی روابط انسانی را معلم و دانش آموز دانست و گفت: معلم نقش اساسی و مهمى در انتقال معنویات و سلامت روانى دانش آموزان دارد، دانش آموز نیز در فرایند تبیین ارزش با پذیرش فرهنگ گروه، خود را با خواست هاى آنان هماهنگ مى کند.
سعید رنجبریان مدرسه را از مهم‌ترین نهادهاى اجتماعى، تربیتى و آموزشى و اصلى‌ترین رکن تعلیم و تربیت دانست که به منظور تربیت صحیح دانش آموزان در ابعاد دینى، اخلاقى، علمى، آموزشى، اجتماعى و کشف استعداد‌ها و هدایت رشد متوازن روحى، معنوى و جسمانى آنان براساس اهداف مصوب دوره‌هاى تحصیلى و برابر ضوابط و دستورالعمل‌هاى وزارت آموزش و پرورش اداره مى‌شود.
وی با بیان اینکه انتقال ارزش‌هاى اساسى جامعه در کانون اصلى توجه نظام آموزشى قرار دارد، ادامه داد: مدرسه دانش آموزان را متعهد مى‌سازد، ارزش‌هاى جامعه را درونى سازند. سعید رنجبریان با بیان اینکه در مدارس، آموزش ارزش‌ها در لابه لاى دروس گوناگون انجام مى‌شود، کارآیى تعلیم ارزش‌ها در هر درس را بسته به میزان درک معلم از اهداف موردنظر در آن درس دانست.
معلم‌ها دست به قلم شوند
همچنین دکتر مرتضی مجدفر، پژوهشگر و مولف کتاب‌های آموزشی در این برنامه به طرح رتبه‌بندی معلم‌ها اشاره کرد و گفت: از جمله مواردی که در این طرح بر آن تاکید شده است، وجود تالیف به صورت مقاله یا کتاب توسط معلمان است.
وی انجام این کار را توسط معلمان امکان پذیر دانست و در شرایطی که زمینه آن فراهم شده است، تاکید کرد: تجربه‌های تربیتی بسیار معلم‌ها می‌تواند سوژه مناسبی برای دست به قلم شدنشان شود. این مولف کتاب‌های آموزشی به برخی از آثار حضرت امام خمینی (ره) اشاره کرده و گفت: برخی از کتاب‌های امام رحمت الله علیه، از جمله اصرار الصلاه و تحریر الوسیله، حاصل نوشتن‌های بعد از تدریسشان است، به طوریکه همان شب، موارد تدریس امام را همراه با پرسش‌هایی که دانشجو‌ها و طلبه‌ها پرسیده بودند، روی کاغذ می‌آوردند.
این پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت در بخشی از صحبت‌هایش به تعریف جدیدی از معلم اشاره کرد و گفت: در دنیای امروز معلم‌ها، می‌گویند وقتی یاد می‌گیرم، دانش آموزان هم یاد می‌گیرند.
دکتر مجدفر با اشاره به خاطرات یک معلم ژاپنی از کتاب «معلم به مثابه رهبر آموزشی» ادامه داد: در این کتاب نکته‌ای ذکر شده است که مقداری برای ما سخت است و آن این است که در نظام ارزشیابی معلمان ژاپنی خوانده شدن ۵۰ کتاب در سال جزو اهداف است.
مولف و مترجم کتاب‌های آموزشی ادامه داد: یک معلم ژاپنی باید ۵۰ کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای در سال بخواند که ۲۵ کتاب باید به روش‌های تدریس و رشته تخصصی و برنامه‌ریزی درسی و بحث‌های علمی رشته خودش مربوط باشد و ۲۵ کتاب دیگر در رابطه با فلسفه و تاریخ و ملیت و جغرافیا باشد.
وی اولین مساله در اجرای چنین طرحی در کشورمان را تامین این تعداد کتاب دانست و گفت: هم اکنون این فضا توسط سازمان فرهنگی هنری و مسئولین فرهنسگرای مهر ایجاد شده است و یک کتاب از این تعداد در دست شما معلمین منطقه ۱۹ است، پس بهتر است از امروز شروع کنیم.
مجدفر به لزوم ایجاد عزم عمومی به منظور کشاندن کتاب به دل مدارس توسط متولیان فرهنگی تاکید کرد و گفت: لازم است تا مباحث خواندن کتاب و تولید محتوا بر مبنای کتاب را به بحث‌های شورای معلمان مدارس بکشانیم و این بحث‌ها در شورای معلمین مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
«سبک زندگی» بر مبنای ارزش‌ها و اعتقادات معنا پیدا می‌کند
همچنین، دکتر ابراهیم اصلانی، استاددانشگاه و مولف کتاب‌های آموزشی در این مراسم گفت: زندگی موضوع همیشگی بشر است، مساله‌ای است که نه فقط ما بلکه تمام مردم در دنیا با آن درگیر هستند.
وی به لزوم فعالیت بیشتر توسط سازمان‌های متولی در این باره تاکید کرد و گفت: بعضا نهادهایی که در این حوزه کار می‌کنند، اقداماتی را انجام داده‌اند تا با بحث‌های مربوط به زندگی علمی‌تر برخورد شود، اما نیاز به کار بیشتر و براساس سبک زندگی اسلامی- ایرانی وجود دارد. او بحث مهارت‌های زندگی را یکی از موضوعات مورد توجه در محافل علمی دانست که از ابعاد مختلف از جمله معنوی و روان‌شناختی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
ابراهیم اصلانی گفت: مهارت‌های زندگی امکانی است که به ما توانایی می‌دهد، با زندگی بهتر کنار بیاییم و مسائل زندگی را بهتر برطرف کنیم.
وی با اشاره به سبک زندگی غربی که براساس مصرف گرایی است، توضیح داد: جالب است که روان‌شناسان و جامعه‌شناسان غربی به تازگی به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر «سبک زندگی» در مصرف گرایی خلاصه نمی‌شود، بلکه باید «معنای زندگی» در کنار آن مطرح شود، آن چیزی که در غرب فراموش شده است.
ابراهیم اصلانی با تاکید بر اهمیت «معنای زندگی» در تعریف «سبک زندگی» گفت: هدف از زندگی خوردن و آشامیدن و روز را به شب رساندن نیست، بلکه زندگی بر مبنای اعتقادات، ارزش‌ها و باورهاست.
وی این جلسه را فرصت و تلنگری بر مطرح نمودن بحث «معنای زندگی» دانست و توضیح داد: در این کتاب بحث «زندگی معنوی» از زاویه «مهارت‌های زندگی» دیده شده است و این فرصت خوبی در زمینه فکر کردن بر معنای زندگی و چرایی زندگی است.
تولید برنامه درسی بومی ایرانی- اسلامی
دکتر حسن ملکی، رییس پردیس دانشگاهی شماره ۲ علامه طباطبایی در این مراسم با ابراز خوشحالی از حضور در جمع معلمان منطقه ۱۹ گفت: نزدیک به ربع قرن در آموزش و پرورش بوده‌ام و هر بار که در جمع شما حاضر می‌شوم، انگار که به خانه خود وارد شده‌ام، همانقدر که خود را در وزارت علوم و دانشگاه مستاجر می‌دانم و این احساس و حرف دل من است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه سنین با طروات و فعال زندگی‌اش را در آموزش و پرورش گذرانده است، گفت: تریبت اسلامی و اندیشیدن درباره زندگی در کنار برنامه درسی دو خط موازی بوده است که همواره در ذهن من وجود داشته است و از همین روی کتاب «دین و برنامه درسی» و «زندگی معنوی» را تالیف کردم.
رییس پردیس دانشگاهی شماره ۲ علامه طباطبایی با بیان اینکه آگاهانه به حوزه برنامه ریزی درسی در کنار تفکر درباره حیات روی آورده است، گفت: هم اکنون به دنبال تولید برنامه درسی بومی ایرانی- اسلامی هستم و این کار را چه در بعد تئوری و نظریه و چه در بعد برنامه درسی به معنای کاربردی و برای آموزش و پرورش انجام خواهم داد.
دکتر حسن ملکی با بیان اینکه اندیشه درباره زندگی هنرمردان بزرگ است، اظهار داشت: گاهی اوقات مثال ما به زندگی، مثال ماهی در آب است که پرسان پرسان سراغ آب را می‌گیرد و نمی‌داند که آب محیط بر اوست. او توضیح داد: می‌پرسیم زندگی کو؟! در حالی که زندگی بر ما محیط است، زندگی حیات و دقایق ماست، زندگی نگاه و عملکرد ماست و جای دوری نیست.
او روزمرگی را دلیلی بر غفلت از زندگی دانست و گفت: باید به دانش آموزان، دانشجویان، کار‌شناسان و معلمان عزیز کمک کنیم تا از روزمرگی فاصله بگیرند و به زندگی به عنوان یک موضوع مطالعه بیاندیشند و عنایت داشته باشند که زندگی یک هنر است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه بخشی از زندگی به طور عادی و طبیعی آموخته می‌شود، توضیح داد: اما زندگی انسانی آموختنی است و باید آن را یاد گرفت.
نویسنده کتاب «زندگی معنوی» انجام این کار را از طریق مطالعه، کلاس و نشستن در محضر بزرگان دانست و اظهار داشت: زندگی انسانی کردن به سراغ هر کسی نمی‌آید و از این بابت می‌گویند که زندگی هنر است.
وی درباره «تراکم همه مهارت‌های زندگی» گفت: از جمله آن‌ها مهارت تفکر است، بدون تردید هدف زندگی از طیق اندیشیدن قابل فهم است و حرکت به سوی هدف متعالی نیز به وسیله این سرمایه فطری الهی امکان پذیر است. دکتر ملکی معنویت را ناشی از عبودیت خدای یکتا قابلیت دیگری دانست که در تلاطم و طوفان دریای بی‌کران، حیات آدمی را نجات می‌دهد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: هرچند که عقل، نعمت بی‌بدیلی است، لیکن بدون یاری گرفتن از عبودیت، در بسیاری از عرصه‌های حیات ناقص و ناتوان است و به همین دلیل با اینکه خدای بزرگ به بنده‌اش نعمت عقل عطا کرده، ولی برنامه وحی را نیز از طریق انبیای عظام برای او مقدور و مقرر فرموده است.
رییس پردیس دانشگاهی علامه طباطبایی ادامه داد: چنان چه عقل خود را از وحی بی‌نیاز ببیند، توانای خود را به درستی ندیده و به «خودزنی» مبتلا شده است. با اینکه عقل راه رستگاری را به آدمی نشان می‌دهد، خودش نیز به «راه بلد» دیگر محتاج است. او راه بلد حرکت عقل را وحی دانست و گفت: وحی به دلیل اتصال به منبع لایزال و علم مطلق، ظاهر و باطن را می‌بیند و خطرات راه پر پیچ و خم زندگی را به انسان نشان می‌دهد.
دکتر حسن ملکی عواطف و احساسات را بعد سوم قابلیت‌های آدمی دانست و گفت: بین مخلوقات الهی تنها انسان است که سرشت او را با مجموعه‌ای از حب و بغض‌ها، عشق و تنفر‌ها و خواستن‌ها و نخواست‌ها در آمیخته‌اند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گرایش به زندگی اجتماعی را جنبه دیگر سرمایه‌های فطری و خدادادی دانست و گفت: از طریق این تمایل است که انسان به ارتباطات اجتماعی علاقمند می‌شود و با پیوستن به خیل عظیم جامعه بشری، عرصه وسیع برای ظهور توانایی‌هایش به دست می‌آورد.
وی گفت: بدون شک زندگی اجتماعی از عوامل اصلی بروز و ظهور انسانیت انسان محسوب می‌شود. از این جهت انسان با سایر حیوانات تفاوت چندانی ندارد و تنها تفاوت آن است که چنان چه بعد حیوانی او رها شود، خطرات و خسران‌های فراوان برای خود و جامعه به جا می‌گذارد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تنها طریق و وسیله کنترلی و تعدیل غرایز و شهوات را هدایت و تربیت الهی دانست که از سوی انبیای الهی و نهایتا رهبران معصوم و صلحای پیرو آن‌ها طرح و اجرا می‌شود.
وی عقل و علم را به عنوان دو سرمایه اساسی و مهم برای کنترل جنبه‌های طبیعی آدمی کافی نداست و گفت: چنانچه این دو سرمایه وجودی انسان خود را بی‌نیاز از وحی ببینند، حیات معقول انسان به خطر می‌افتد و او نمی‌تواند در مسیر حیات طیبه قدم برداد.
وی گفت: اگر علم به سردار و سالار حیات انسان تبدیل شود و همه اختیارات را به دست گیرد، زندگی مطلوب نخواهد شد.
دکتر حسن ملکی در پایان نتیجه گیری کرد: زندگی کردن به شیوه صحیح و انسانی یک هنر بزرگ است که با رعایت و اجرای اصول و روش‌های گوناگون به دست می‌آید. قواعد کلی و راهبردهای اصلی در شریعت اسلام معین و طراحی برنامه‌ها و طرح‌های خرد در موقعیت‌های گوناگون حیات به انسان واگذار شده است. او توضیح داد: این مهم وقتی عملی می‌شود که از روش‌های عقلانی و یافته‌های علمی به نحو مطلوب بهره برداری شود.
در پایان این برنامه که از سوی کتابخانه فرهنگسرای مهر و با مشارکت آموزش و پرورش منطقه ۱۹ و شهرداری ناحیه ۱ منطقه ۱۹ برگزار شده بود، ۱۰۰ نفر از معلمان برگزیده منطقه ۱۹ تقدیر شدند.
