به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهرات؛ نشست نقد و بررسی فیلم «پریدن از ارتفاع کم» حامد رجبی کارگردان، سحر عصر آزاد منتقد میهمان و مجید برزگر تهیه کننده فیلم حضور داشتند و ضمن صحبت درباره فیلم پریدن از ارتفاع کم به پاسخ گویی به پرسشهای حاضران پرداختند.
حامد رجبی: بیشتر از اینکه سینما شبیه زندگی باشد، زندگی شبیه سینماست
حامد رجبی کارگردان فیلم پریدن از ارتفاع کم گفت: از ابتدا تصمیمی داشتیم که فیلمی بسازیم تا تماشاگر را به صورت احساسی درگیر نکند و تماشاگر قدرت انتقادیاش را در مواجه با فیلم از دست ندهد. میخواستیم تماشاگر با شخصیتها همذات پنداری نکند بلکه به رفتار و چرایی رفتار آنها فکر کند. البته درباره این شیوه کار از زمان برشت صحبت شده است.
وی افزود: فیلم از ما میخواهد که افسردگی را دوباره تعریف کنیم. شخصیت نهال در این فیلم عقدههای از پیش انباشته شده ندارد و بیماری افسردگی او نیز حاد نیست. فیلم میخواهد فکر کنیم که آیا رفتار متفاوت نهال درست است یا آنچه که تمامی مردم و جامعه به صورت تکراری انجام میدهند. تمام سعی من این بود که این نکته در فیلم مشخص باشد. ما نمیتوانیم همیشه خودمان را در مقابل یا در کنار نهال ببینیم. زمانی با کارهای او مخالف هستیم و زمانی نیز در کنار او میایستیم و از آنچه که او انجام میدهد و ما جرات انجامشان را نداشتهایم لذت میبریم.
وی درباره ارتباط فیلم با واقعیت موجود در جامعه نیز گفت: فیلم ساختن، نقاشی کشیدن و پرداختن به سایر هنرها این امکان را به ما میدهد که از منطق زندگی به دور باشیم و و هنر امکان تخیل امر ناممکن را به ما میدهد و آنچه در واقعیت رخ نمیدهد میتواند در رویا اتفاق بیفتد.
این کارگردان درباره خلق شخصیتهای فیلم نیز گفت: هنگامی که شما شروع به نگارش فیلم نامه میکنید همه آنچه که از ابتدای زندگی تا آن زیستهاید در ذهن شما جان میگیرد و به صورت ناخودآگاه باعث ساخته شدن شخصیتها میشود. واکنشهای شخصیت مرد در این فیلم خیلی خونسردانه است. شخصیت نهال اما شوهرش را دوست دارد. در این فیلم نامه او نباید از شوهرش بدش میآمد و با او مشکل میداشت زیرا در این صورت تماشاگر علت رفتارهای متفاوت او را به گردن اختلاف او با همسرش میانداخت، نهال شوهرش را دوست دارد اما یک جاهایی هم مشکلاتی هست که باعث طغیان او شده است.
نویسنده فیلمنامه «پرویز» افزود: سینما تصوری از زندگی میدهد که آن رسیدن به لحظات به دور از تناقض است. ما در سینمای متعارف سعی میکنیم که تناقض در شخصیتها نداشته باشیم ولی زندگی واقعی ما پر از تناقض است. جهان سینما با ما کاری کرده که بگوئیم این رفتار نهال درست نیست. چون به سینما اعتماد داریم سعی میکنیم زندگیمان را به آن شکل بسازیم. ما فکر میکنیم که سینما شبیه زندگی است، در صورتی که برعکس است و ما سعی میکنیم زندگیهایمان را شبیه سینما بسازیم. نکته دیگر در مورد علت رفتارهای شخصیتها این است که یکی دیگر از راههای آشنایی زدایی، اگزجره کردن اتفاق است. زمانی شما با قاب و کات و.... این کار را انجام میدهید و رفتار خاصی از شخصیت را برجسته میکنید اما برشت میگوید رویداد باید روی صحنه بزرگنمایی شود تا تماشاگر آنچه را که نمیدیده است ببیند و علت روابط مشخص شود. استراتژی نهال در مواجهه با اطرافیانش بزرگ کردن چیزهایی است که به چشم نمیآمده است.
وی افزود: اگر فردی در شرایط بدی زندگی کند و افسرده نباشد باید تعجب کرد. در جامعه همیشه حکومت اکثریت است و همه باید در یک سطح و اندازه باشند و اگر کسی غیر از این باشد به او برچسب چسبانده میشود. یک خطری که این فیلم را تهدید میکند این است که با پیش داوری نسبت به بیماریهای روانی به تماشای آن بنشینیم. من میخواستم این چالش به وجود بیاید که کداممان درست فکر میکنیم. به نظرم همه ما مانند نهال زندگی میکنیم و فقط کافی است تا تلنگری به ما وارد شود تا تغییری در رفتارمان به وجود بیاید. هدف فیلم این است که نشتی به جهان تماشاچی پیدا کند و وقتی شما برای شخصیتها پیشینه میگذارید تماشاگر با خود میگوید خوب من که در گذشته در چنین شرایطی نبودهام پس ممکن نیست چنین کاری از من سر بزند. فیلم باید از چنین مسیری خارج شود. باید تداخل بین جهان فیلم و جهان مخاطب اتفاق بیفتد.
وی در مورد عدم استفاده از موسیقی در این فیلم نیز گفت: اگر من زمانی بخواهم از موسیقی در فیلمهایم استفاده کنم بایداین موسیقی به شدت شنیده شود مانند فیلمهای گدار. میخواهم نقش موسیقی آشکار باشد و من هنوز به آن شناخت کامل از موسیقی نرسیدهام که این جرات را داشته باشم که از موسیقی در فیلمهایم استفاده کنم. همین طور زندگی واقعی ما نیز موسیقی ندارد. همچنین در صورت استفاده از موسیقی تماشاگر بدون اینکه خود متوجه باشد تحت تاثیر آن قرار میگیرد و من نمیخواستم که احساسات مخاطب در این فیلم درگیر باشد، بلکه میخواستم که در مورد آن فکر کند. استفاده نکردن از موسیقی هم مانند استفاده کردن از دوربین روی دست این روزها مانند یک ایده است که عدهای آن را به کار میگیرند، گاهی درست جواب میدهد و گاهی هم نه.
وی در مورد انتخاب بازیگران فیلم نیز گفت: از آنجایی که میخواستم بازیگری نقش نهال را بازی کند که در اکتهای بیرونی از او چیزی نمایان نباشد تصمیم گرفتم که یک هنرپیشه قوی را برای این نقش انتخاب کنم و همین طور نقش طرف مقابل او نیز باید فردی در حد اندازه خود او میبود تا توازن بین شخصیتها برقرار باشد.
مجید برزگر: ساختن فیلمهایی برخلاف مسیر فعلی سینمای ایران همواره تلاش گروه همکاران ما بوده است
مجید برزگر تهیه کننده فیلم پریدن از ارتفاع کم در مورد چگونگی همکاری در ساخته شدن این فیلم گفت: از حدود ۱۲ سال پیش دوستی و همکاری من و حامد رجبی شروع شده و در این میان فیلم نامههایی را به نگارش در آورده و بعضی از آنها را نیز ساختهایم. گفتن اینکه فیلمهای ما برخلاف مسیر فعلی سینمای ایران است باید از بیرون از مجموعه ما اتفاق بیفتد اما تصمیم ما و گروه همراهمان همواره این بوده فیلمهایی خارج از عرف گیشه و جریان رایج بسازیم. سینمایی که بعد از حاجی آقا آکتور سینما تا امروز یکه و مهجور در تاریکی مانده است در حالی که تمام آبروی سینمای ایران است. فیلمهای ما جز این چیزی برای گفتن ندارند.
وی افزود: فیلمهای ما ممکن است اشکالاتی هم در ساخت داشته باشد از اگر به راهمان ایمان داشته باشیم فیلمهایی خواهیم ساخت که در ذهن ماندگار باشند. این فیلمها به دلیل ساختار شکن بودن و تازه بودن به نظر عجیب میآیند. ابزار سینما آن را به سمتی برد که امروزه شاهد آن هستیم. اگر صد سال پیش که سینما به وجود آمد موبایل نیز وجود میداشت مسیر سینما چیزی غیر این چیزی بود که امروزه هست بنابراین مقابله با جریان اصلی و در حرکت در جهتی که برای ما و گروه مهم است این است که چگونه اولا یک لحن آماتوری عمدی را در فیلم رعایت کنیم و هی یادآوری کنیم که نمیخواهیم شبیه فیلمهای جریان اصلی باشیم که با سروصدا ساخته میشوند اما بعد از گذشت زمان کمی چیزی از آنها در یاد کسی نمیماند و بیننده به دیدن آنها عادت کرده است.
دوم اینکه وظیفه ماست که به بینندگان یادآوری کنیم که به شکلهای دیگری هم میشود فیلم ساخت و این را در عمل ثابت کردهایم. با اینکه ممکن است مخاطب عام سینما از مشاهده اینگونه فیلمها احساس رضایت نداشته باشد اما این فیلمها جایی به روح او چنگ میزنند و از یاد او نخواهند رفت.
کارگردان پرویز افزود: به نظرم نقطه تاثیرگذار این فیلم کارگردانی آن است نه فیلم نامهاش زیرا تمام گروه و خود حامد تلاش کردند تا به آنچه که در ذهن اوست برسند. من خوشحالم که این فیلم ساخته شده و امیدوارم که همچنان این راه را ادامه بدهیم و چنین فیلمهایی بسازیم.
سحر عصر آزاد: پریدن از ارتفاع کم مانند حرکت در دایره و محدوده وسعت عمل کم است
سحر عصر آزاد منتقد میهمان این برنامه در خصوص فیلم پریدن از ارتفاع کم گفت: زنی که در محدوده روزمرگی و دنیای کوچک خودش محدود است سعی میکند که حرکتهای کوچک انتحاری انجام دهد و این مانند پریدن از ارتفاع کم میماند. محدوده و وسعت عمل او کم است و گویا سعی میکند به صورت خاموشی از اطرافیان و پدر و مادرش انتقام بگیرد. شوهر او ویژگی منفی مشخصی ندارد. حتی زیادی خونسرد و بیحس و حال است و این میتواند تنها جنبه منفی شخصیت او باشد. اما واکنشهای زن متناسب با رفتارهای شوهرش نیست. به نظرم باید علت رفتارهای او را در گذشته او جستجو کرد. زنی که در آستانه مادرشدن است که یک تغییر بزرگ است با خبر از بین رفتن جنین مواجه میشود و این باعث طغیان او میشود که در محدوده کوچک زندگیاش اتفاق میافتد. او سعی میکند به سبک خودش نسبت به شرایطش اعتراض کند و واکنش نشان دهد. آدمی که در زندگیاش تحت فشار بوده میتواند گزندگی در کلام را داشته باشد.
وی گفت: در مورد شخصیت نهال بایست بگویم که اشاره به پیشینه روانی او باعث شده که ما رفتارهای او را تحت تاثیر این بیماری در نظر بگیریم در صورتی که اگر این اتفاق نمیافتاد و رفتارهای او در اثر رفتارهای اطرافیان تعبیر میشد فیلم عمیقتر میشد. ما با این پرسش مواجه میشویم که آیا رفتارهای نهال درست است یا جامعهای که او با آن مواجه است. نهال یک آدم معمولی است که در بحران قرار میگیرد و مسیری را انتخاب میکند که شاید انتخاب بسیاری از ما نباشد. اینکه چرا آن مسیر را انتخاب میکند پاسخی است که در فیلم به ما داده نمیشود. کارگردان در این فیلم با انتخاب یک زن که در موقعیت مادر شدن است راه خود را از تجربههای قبلی جدا کرده، زیرا این موقعیت آنقدر دراماتیک است که بار روانشناسی دارد و دست نویسنده را باز میگذارد تا به ابعاد مختلف شخصیت بپردازد.
وی افزود: یکی از دلایل جذابیت ناخواسته فیلم استفاده از بازیگران در موقعیتهایی که قبلا از آنها شاهد نبودهایم در صورتی که فیلم سعی میکند از جلوههای ظاهری جذابیت فاصله بگیرد. کشف جلوه جدید از بازیگران باعث جذابیت فیلم شده است.
سحر عصر آزاد در مورد موسیقی نداشتن فیلم نیز گفت: این جهان بینی ایشان است که دوست دارد به روایت نزدیک به رئالیسم بپردازد، و در این میان استفاده یا عدم استفاده از موسیقی بستگی به بافت فیلم دارد. پاسخ روشنی نسبت به هیچ چیز وجود ندارد و این جهان بینی میگوید که پایان فیلم نیز نمیتواند مشخص باشد. دیالوگ آخر مرد در بافت فیلم بسیار مهم است زیرا رفتن از نقطهای به نقطه دیگر است و این مسیر در رابطه آنها خودش را نشان خواهد داد. این تغییر بصورت درونی در فیلم دیده میشود و تنها نشانه تغییر و تحول در فیلم است.
این جلسه با انجام پرسش و پاسخ بین حاضران و عوامل فیلم ادامه پیدا کرده و خاتمه یافت.