به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، فاطمه حسینی شکیب، امیرسحرخیز، علی اسکویی و همچنین محمدرضا مقدسیان با حضور خود در این نشست به طرح مباحثی در خصوص وضعیت فعلی انیمیشن و به طورکلی جایگاه کنونی آن پرداختند.
علی اسکویی درباره وضعیت انیمیشن، گفت: فکر می کنم با این روندی که در حال حاضر با آن رو به رو هستیم متاسفانه صحبت از این بود که اختلاف نظرها در انیمیشن وجود دارد و ما هنوز به آن مفهومی که باید به نظریه برسیم، دست نیافته ایم. در سینما ما نظرها داریم یعنی نظر داریم که اساسا این سینما خوب است یا خیر. اما در حال حاضر در خصوص انیمیشن نظرها کاملا شخصی است. تا کنون فعالان این حوزه از هنر فرصت نکرده اند یا مجالی پیش نیامده که نظر داشته باشند. زیرا انیمیشن ما به شدت دولتی بوده و در سه تا چهار سال گذشته این شدت دولتی بودن انیمیشن بسیار بیشتر از آن بوده که در سینما وجود داشته است.
وی افزود: جدا از افرادی که کار کوتاه و شخصی خود را ساختند البته حتی در آن موارد نیز از حمایت سازمان ها برخوردار بودند. مانند سینمای جوان یا مرکز گسترش و اغلب طیفی نظرهایشان اعمال می‌شد. اما مستقل‌ترین گروه بچه‌های کوتاه انیمیشن بودند. بقیه بدنه این صنف خیلی بزرگ، کسانی بودند که فیلم بلند می‌ساختند یا به فعالیت‌های دیگر مشغول بودند. اساسا مجال رسیدن به آن نقطه‌ای که نظرهای گوناگون مطرح شوند خیلی کم بوده است. شاید در شعار بوده یا برای خوش آمد برخی مدیران اما به صورت واقعی یعنی بشناسیم که به طورمثال امیرسحرخیز اساسا معتقد است سینمای انیمیشن این گونه است و صد درصد مخالف با علی اسکویی که می گوید سینمای انیمیشن به گونه دیگر است، حتی چنین شخصیت هایی را دراین حوزه نمی توان یافت.
وی اظهار کرد: تحولات چند سال اخیر که نگرش سرمایه‌داری به پایان خود نزدیک شد و کمک های دولتی از انیمیشن کنار رفت باعث شد مقداری این فضای مغشوش نیز به تدریج ساختار یابد. حوزه تکنیکی و فنی انیمیشن در کشور بسیار بیشتر از حوزه نظریمان پیشرفت داشته است. ده ها فیلم ساخته شده است که حتی سازنده هایشان نیز نظری در خصوص فیلم هایشان نداشته اند. در حقیقت یکی از اتفاقاتی که به صورت ناخودآگاه در حال رخ دادن است، این صنف کمک کند که اتفاقات به شکل صحیح تری صورت پذیرند. عده ای معتقدند که انیمیشن باید مخاطب خود را در گیشه پیدا کند باید مردم بیایند و آن را تماشا کنند نمی توان تعریفی ارائه داد که چگونه است و یک عده‌ای نیز معتقدند که انیمیشن وسیله‌ای است برای بیان یک سری از مفاهیم و ارزش ها و اعتقادات و باید در این راستا از آن‌ها استفاده کنیم.
وی ادامه داد: برخی دیگر نیزمعتقد اند انیمیشن هنری است که جنبه های متفاوت و خیلی مشخصی از هنر جدید و در واقع منفک از سینما را در خود جای داده است. وهمچنین می تواند به سمت انتزاع پیش رود و ما نیز باید به همان سمت و سو حرکت کنیم وازاین طریق درهنر تازه خود را مطرح کنیم.
علی اسکویی گفت: تفاوت در سلیقه‌ها در همه جای جهان وجود دارد و ما نیز در بخش انیمیشن از این قاعده مستثنی نیستیم. و از درون این اختلاف‌نظرها می‌توان از میان نظرهای مخالف، نظریات کاربردی و مناسب استخراج کرد. و این مسئله اگر رخ دهد اتفاق خوبی است. درحقیقت انیمیشن ما این را کم دارد زیرا این موتور حرکت یک تشکل هنری است. زمانی که این موتور خاموش باشد که تا به حال نیز خاموش بوده هر چه که رشد تکنیکی شود، هر چه که اقتصاد وارد آن مکتب هنری شود، عملا اتفاق عجیبی در آن رخ نمی دهد و شاید تشکیل صنف در حوزه انیمیشن این خودش یک سبب خیری باشد که این موتور روشن شود.
در ادامه گفت‌وگوهای اعضای هیئت مدیره انجمن صنفی انیمیشن امیر سحر خیز از دیگر اعضای این انجمن افزود: چیزی که علی اسکویی می گوید درست است زیرا در فیلم کوتاه این اتفاق بیشتر رخ داده است. می توان گفت که امکان تجربه و سعی و خطا در حوزه فیلم کوتاه بیشتر بوده است زیرا هزینه کمتری دارد حتی ممکن است افراد با سرمایه های خود آن را تولید کنند. در حال حاضر اتفاقی که رخ نداده این است که کسی نمی تواند جهت دهی و نظر داشته باشد و اندیشه ای حاکم شود بر محصول نهایی فیلم ساز. فیلم بلند سال ها در ایران یک محصول لوکس بوده است. در حقیقت رزومه ای بوده است که شخص بگوید ما توانستیم فیلم بلند بسازیم و محتوای آن به هیچ عنوان مهم نبوده است در حال حاضر نیز این دیدگاه وجود دارد که اشتباه است تا وارد حیطه فیلم بلند می‌شویم همه می گویند وظیفه ما حمایت است و آن را نقد نکنیم.
سحرخیز بیان کرد: سال گذشته هشت فیلم بلند تولید و ساخته شد و در جشنواره نیز حضور یافت و هیچ نقدی صورت نگرفت. هنوزهم این مسئله یک تابو محسوب می‌شود. دلیل آن این است که خیلی از این فیلم های بلند متاسفانه توسط بودجه‌های دولتی به وجود می آید و از دیدگاه آن سازمان یا نهاد، در حال تولید شدن هستند هنوز مستقل نشده است که بتوان هر کس آن چیزی را که می پسندد، بسازد و بتواند در گیشه دوباره سرمایه اش را جمع کند و برای شروع ساخت محصول بعدی اش اقدام کند. طبیعتا تا زمانی که این جریان پیش نیاید شاید این بحث ها خیلی هم غیرمنطقی نباشد که نقدی نباید صورت پذیرد. هر چند با این دیدگاه مخالف هستم تا زمانی که نقد صورت نگیرد این جریان و نگاه نیز هیچ وقت پیش نخواهد آمد.
وی با بیان ایجاد دو دستگی در سینما افزود: کارهایی وجود دارند که برای سال‌ها پیش هستند اما همچنان سعی می‌کنیم نقد نکنیم به لحاظ ساختاری گویی این فیلم ۱۰ سال گذشته ساخته شده است و هیچ رشدی نداشته است. سازنده آن و کارهایی که خیلی شاید پیشروتر هستند چه به لحاظ تکنیک و چه به لحاظ محتوایی اما تا زمانی که این نقد وجود ندارد اتفاقی رخ نخواهد داد در حال حاضر ما در حمایت از خودمان زیاده روی می‌کنیم. امیدوارم این ماجرا در صنف یک جهت درست پیدا کند.
در ادامه محمد رضامقدسیان این پرسش را مطرح کرد که چگونه صنف می تواند کمک کند به این جریان زیرا جریان نقد یک جریانی است که می تواند خارج از صنف نیز انجام شود گویی انیمیشن فراموش کرده که وجوه دیگری از انیمیشن سازی وجود دارد که اگر رخ میداد ما می توانستیم بنشینیم و بگوییم چه اتفاقاتی رخ داده و چه اتفاقاتی رخ نداده است ما در بحث تکنیک و کارهای فنی رشد خوبی داشته ایم اما چون به این فکر نکردیم که این تکنیک و این امور فنی قرار است در چه اتمسفری و در چه فضایی با چه رویکردهایی کار کند صرفا سلیقه های فردی دخیل بوده است. صنف چه ویژگی را ایجاد خواهد کرد که قبل از آن نبوده است؟
امیر سحرخیز در پاسخ به این پرسش گفت: در فیلم کوتاه نیز حتی این جریان همیشه وجود نداشته است. سازمان هایی که از تولید فیلم کوتاه حمایت می کردند نگاه خود را داشتند و طبیعتا فیلم‌هایی از محصولشان بوده که ادامه دار جریان فکری خودشان بوده است. حتی با وجود این که فیلم سازی که در حال حاضر به یک سبک منحصر به فرد خود رسیده حتی اگر اثری را تولید شده است دیدگاه آن نهاد در آن دخیل بوده است. کاری که صنف می تواند انجام دهد کمک برای به وجود آمدن استقلال مادی در حوزه انیمیشن است. وابستگی مالی در این جریان خیلی تاثیرگذار است تا زمانی که این وابستگی مالی وجود دارد این اتفاق رخ نخواهد داد مگر این که تولید کننده خیلی هوشمند باشد تا بتواند از یک جای به خصوص با یک نگاه خاص سرمایه مورد نیازش را تامین کند و همچنان دیدگاهش در ساخت اثر دخیل باشد مگر این که دیدگاهش واقعا در راستای آن نهاد باشد و تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد شاهد این جریان خاص هستیم که وجود دارد.
فاطمه حسین شکیب نیز سخنانی مطرح کرد مبنی بر این‌که: گمان نمی‌کنم کار صنف تشویق افراد است اما همه امید من این است که این صنف به عنوان اولین صنف، غیر از تنظیم روابط کاری بتواند به فضای دموکراتیک نیز دامن بزند زیرا اگر فضای دموکراتیک وجود داشته باشد. تحمل نقد نیز آسان خواهد شد.
حضور من در صنف بیشتر به این دلیل است که این نیاز وجود دارد واقعیت این است که مقاومت خیلی شدیدی در خصوص تئوری و نظریه وجود دارد. فقط مسئله نبود یا کمبود آن نیست. ما که کار جدی در دانشگاه انجام می‌دهیم نقد می‌شویم که پس چرا اثری از انیمیشن وجود ندارد و چرا مباحث در حد تئوری باقی ماند در حال حاضر فضای هنری ما به شدت ضد تئوری است گمان نمی‌کنم این جزء وظایف اصلی صنف باشد اما امیدواریم با توجه به این که یک عضو اکادمیک این جا حضور دارد بتوانیم فضا را فراهم کنیم همچنین روابط کاری گسترده‌تر شود.
حسینی شکیب اذعان کرد: خیلی از افراد هستند که توان تاثیر گذاری دارند اما می ترسند. حرف‌هایی برای گفتن دارند اما حرف ایشان را به کسی نمی گویند به خاطر این که نان شبشان را از جایی خاص به دست می آورند اگر این امنیت شغلی به وجود آید محصول جانبی اش این است که بتواند کارهای خودشان را انجام دهند. حتی می توانیم محتوایی تولید کنیم و به مخالفان نشان دهیم و بگوییم که شما به این محتوا نیاز دارید نه آن هایی که شما فکر می کردید در حال حاضر این قدرت وجود ندارد انیماتورها مجبور بودند تن به قواعدی دهند که خود راضی نیستند چه از نظر مالی و چه از نظر محتوایی و ممکن است زمانی که قدرت چانه زنی بالا رود این اتفاق نیز رخ دهد.
در ادامه محمدرضا مقدسیان این پرسش را مطرح کرد که آیا انیمیشن صرفا دانش فنی طراحی و کار انیمیشن‌سازی است یا خیر باید محتوا شکل بگیرد که بشود فیلم‌نامه و یا تئوری‌هایی وجود داشته باشد که در نهایت منتج به یک فیلم‌نامه بشود؟
علی اسکویی در پاسخ به این پرسش گفت: تجربه ای که در طول سال ها داشته ام و مدت زمانی عضو هیئت مدیره اسیفا بودم کار شبه صنفی و همچنین فرهنگی را آن جا تجربه کردیم که اتفاقا با یکدیگر در هم آمیخته بودند زیرا اسیفا می خواست هم تصمیم‌گیر فرهنگی و هم صنفی باشد. اتفاقی که در همه این ها می افتد و آن این است که همه این ها یک بخش پژوهشی پراکتیکال دارند یعنی بخشی دارند که اساسا هر دست آورد نظری و یا فنی می آید پژوهش ها را سعی می‌کند که کاربردی کند یعنی یک بازوی اجرایی برای خود مشخص نموده که من خودم می خواهم از پژوهش های شما یک پلی باشم برای کسانی که می خواهد از این ها استفاده کند.
وی افزود: عملا یک همچین پدیده ای در کشور ما وجود نداشته به همین دلیل ما اساسا ساختار نداریم همه صحبت هایی که داشتیم به عدم ساختار بازمی گردد اگر یک ساختار اقتصادی داشته باشیم برای یک صنفی این ساختار اگر درست باشد و بر مبنای یک پژوهش یک تحقیق که ببینیم چه ساختاری بهتر است، به لحاظ محتوایی بر اساس ارزش ها و مفاهیم و... ما محتوا را چگونه شکل دهیم خوب است زمانی که می خواهیم انتخاب کنیم طبیعتا پژوهش نقش محکم و موثری خواهد داشت پژوهش باید از بدنه صنف صورت گیرد. مشاغل و شیوه های اقتصادی را تقسیم بندی کند و این کار را یک بازوی صنفی می تواند انجام دهد.
اسکویی تصریح کرد: پژوهش های کلان این چنینی را یک پژوهش گر به تنهایی نمی تواند انجام دهد. ما می توانیم راجع به تاریخ انیمیشن در ایران در دانشگاه تحقیق کنیم اما آیا می توانیم به راحتی در خصوص اقتصاد انیمیشن تحقیق کنیم برخی از درها بسته است اما شاید صنف بتواند با توجه به قدرتی که دارد این کار را انجام دهد اگر ساختارها ترمیم شوند شاهد بهبود انیمیشن خواهیم بود.
در پایان فاطمه حسینی شکیب اظهار کرد: در حال حاضر تنها کسی هستم در ایران که مطالعه انیمیشن خوانده ام که بخشی از مطالعات رسانه و... است. من از گله ها و دردسر ها و بحث هایی که مطرح می شود سعی می کنم نتایجی به دست آورم. ما یک همایش مطالعات انیمیشن داشتیم در تیر ماه و یکی از کارهایی که کردیم پانلی داشتیم که پس از برجام چه اتفاقی برای انیمیشن ممکن است رخ دهد و سعی کردیم نماینده هایی از تمام طیف های انیمیشن دعوت کنیم چیزی که من شخصا به نتیجه رسیدم این بود که اکثریت ایده خاصی نداشتند که پس از برجام چه خواهد شد یا اصلا آگاهی نداشتند که مفاد بر جام چگونه است پس از انقلاب ما دست آوردهای خوبی داشته ایم با وجود اختلاف نظر ها توانستیم جایگاه قابل توجهی در جهان به دست آوریم. باید این فرهنگ به وجود آید که کارهای بزرگ با پژوهش صورت گیرد حتی در زمینه تکنولوژی باید پژوهش‌هایی صورت گیرد که به بی راهه نرویم یا دچار آزمون و خطا نشویم.
