به گزارش رسانه خبری سازمان ف هنگی هنری شهرداری تهران، فریبرز درودی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات صحبت خود را با بیان تعاریف و تاریخچه نقد شروع کرد و گفت: نقد از زمره روش‌های مؤثر برای سنجش کیفیت متن و مشخص کردن نقاط قوت و ضعف اثر است. با بهره‌گیری از این امکان سودمند می‌توان فقره‌های اطلاعاتی را پالایش کرد. نقد در چارچوبی تحلیلی مطرح می‌شود که این قالب مدون می‌تواند در ارتباط با زمینه‌های مختلف موضوعی به نقش آگاه‌سازی خود بپردازد و راهکاری اثربخش برای سنجش درستی اثر است. نگارش نقد علمی یکی از فعالیت‌های روشمندی است که در عرصه فعالیت عالمانه جایگاهی ممتاز و معتبر دارد.
وی افزود: انواع روش‌های انتقادی به منظور تحلیل متون مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر یک از منتقدان بر مبنای توانایی و دانش خود از روشی متناسب با نوع متن و حوزه مطالعاتی آن، بهره می‌برند. انواع نقد بر اساس نوع استفاده، روش‌های به کارگیری، جایگاه متن، حوزه مورد مطالعه، کاربرد و هدف ناقد متفاوت هستند. این طبقه‌بندی‌ها بر مبنای کاربردهای گوناگون شکل گرفته‌اند و هریک حاوی شیوه‌ای برای نگارش تحلیلی درباره اثری خاص هستند و می‌توانند حاوی فواید حرفه‌ای و تخصصی باشند.
کاربردهای نقد
درودی در ادامه به چند مورد از کاربردهای نقد اشاره کرد؛ نقد فرایندی است که در طی ان اطلاعات اصلاح می‌شوند زیرا اطلاعات در صورت خدشه‌دار شدن در جنبه‌هايي چون؛ درستي، اعتبار، كاربرد، تاثير، ارزش و اثربخشي مي‌تواند سبب خسارت و زيان‌هاي فراواني در زندگي بشر شود. همچنین اگر این اطلاعات از طريق فعاليت ارزشيابي اصلاح نشود می‌تواند به دنبال خود اطلاعات دیگری را خدشه دار کند. نقد فرایند تاثیرگذاری است که پایه‌های علمی متن را محکم می‌کند و با تکیه بر مبانی علمی و معیارهای شناخته شده تفکر نظام‌‌مند، زمینه بحث و گفت‌وگوی منطقی را در جامعه فراهم می‌کند. نقد باعث کاهش خطاها و آفت‌های قابل مشاهده در نوشتارهای تخصصی می‌شود.
وی در خصوص چیستی و ماهیت نقد گفت: ناقد در فرایند نقد، تلاش می‌کند تا بتواند به مفهوم و معنای واقعی در متن دست یابد. تمام تلاشی که توسط نگارنده اثر برای بیان معنا انجام می گیرد، در نهایت زیر نگاه دقیق و تحلیل‌گرانه ناقد، تجزیه شده و مورد ارزشیابی قرار خواهد گرفت.
نقد فعالیتی برونگراست
درودی با بیان اینکه نقد بيش از آنکه فعاليتي درونگرا باشد، برونگراست گفت: مکنونات دروني ناقد که براي خود ارزشمند است، مي‌تواند در فرايند نقد و تحليل قرار گرفته و دوباره بر آن نقدي نگاشته شود و بر نقد جديد نيز، نگارشي تازه افزوده شود و آن را مورد بررسي بيشتر قرار دهد اين فرایند مي‌تواند همچنان ادامه داشته باشد زیرا نقد همواره با يافته‌هاي جديد همراه است.
وی افزود: هر نقدي که به رشته تحرير در مي‌آيد، استعداد تحول و دگرگوني با نگارش نقدهاي پس از خود را دارد. در واقع نقدهاي علمي تکميل کننده يکديگر هستند.
فریبرز درودی بیان کرد: اهمیت نقد بیشتر از جنبه تاثیری است که بر اندیشه مخاطبان بالقوه متن برجای می گذارد زیرا نقد توانایی تحلیل و بررسی بهتر متن را برای خواننده به ارمغان می‌آورد و نظر او را به ابعاد و جنبه‌هایی جلب می‌کند که شاید قبلا خیلی شناخته شده نبوده است. در نهایت نقد امکان تصحیح و ویرایش متن به شیوه مناسب‌تری را با تکیه بر آراء صاحب‌نظران برای مولف فراهم می کند.
رعایت نکات اخلاقی در نقد کردن
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات به نکات اخلاقی در حوزه نقد اشاره کرد و گفت: يکي از ارزش‌هاي پسنديده‌اي که در فرهنگ ديرين اين ديار وجود داشته، رعايت انصاف علمي در نگارش متون و نقدهاي مکتوب بوده است. بسياري از حاشيه‌هاي رقم خورده، علاوه بر تفسير و توضيح مطلب، حاوي نکات توضيحي و تشريحي در نقد و تحليل اثر بوده است. برخی اوقات اين آثار به نوعي تبديل به نقد نامه‌هاي مفصلي شده است که حاوي نظرات و انديشه‌هاي مولف آن است. نمونه بارز آن را مي‌توان در اثر ملا محسن فيض کاشاني با عنوان «محجه البيضا» که در واقع شرح و نقد آرا امام محمد غزالي در کتاب ماندگار و بي بديل احياء العلوم الدين بوده است، مشاهده کرد.
وی خطاب به منقدان گفت: سعي كنيد براي نقد هر اثر، بيش از انتقاد از متن اوليه كه مشغول رسيدگي به آن هستيد مطالعه كنيد. همچنین به قسمت‌هایي از نقد كه با يكديگر ناسازگار است، توجه كنيد، قسمت‌هایي كه ديدگاه‌هاي متفاوت را بيان مي‌كند نه قسمت‌هایي كه نتايج خوب را به وضوح و يك كلام نشان مي‌دهد. شايسته است ناقد كتابي را نقد كند كه در حوزه كاري او باشد و زمينه فكري و تخصصي آن را داشته باشد. همچنين اثر روزآمد بوده و از اهمیت بالایی در عرصه علمی مورد نظر برخوردار باشد. همين امر سبب خواهد شد تا ارتباط ميان نقد و توسعه علمي به شكل مناسب‌تري برقرار شود. برای درک مناسب متن ضروری است تا ناقد بیش از یک بار به مطالعه اثر بپردازد و لااقل در دو نوبت به این کار مبادرت ورزد تا بتواند درک بهتری از منبع اطلاعاتی داشته باشد.همچنین مطالعه کتاب برای بار دوم، باعث می‌شود تا به برخی از انتظارهای ناقد پاسخ داده شود. خواندن کتاب با دقت برای اولین بار سبب می‌شود تا ایده کلی از هدف نویسنده و نیز هسته‌های اصلی نظر او مشخص شود.
وی افزود: ناقد مي‌تواند تلاش كند تا شاخص‌هاي اساسي را تشريح و تحليل كند. او نياز دارد تا مسائل پيش پا افتاده و ساده را كنار گذاشته و به آنها توجه نكند. یكي از مسائلي كه باعث مي‌شود تا ناقد در مسير نقد به انحراف كشيده شود، عنايت بيش از حد به مواردي است كه اصولا اهميت پرداختن ندارد به عنوان مثال پرداختن زياد به ظواهر چاپي يا صفحه‌آرايي متن مي‌تواند ذهن ناقد را از مسير اصلي نقد خارج سازد.
راه و روش نقد کتاب
فریبرز درودی در پایان نکاتی که باید در نقد کتاب به آن توجه کرد را بیان کرد: شخصيت علمي پديدآورنده، شیوه معرفی اثر، روش تجزیه و تحلیل متن، اهميت عنوان، بخش‌بندي اثر، تحليل موضوع، سطح نگارش، ارتباط ساختاري ميان بخش‌ها، هسته‌ي اصلي بحث، شيوة پردازش متن، بررسي استنادها، استفاده از متون معتبر و نظر ناقدان ديگر، كاربرد روش‌هاي اثربخش در درك متن، استفاده از شيوه‌هاي بيان ديداري، رعايت چارچوب منطقي در توضيح مباحث، ميزان ارتباط بحث با طرح كلي اثر، تبيين رويكرد پديدآورند‌گان در نگارش، ميزان تأثيرپذيري و تأثيرگذاري اثر، جامع‌نگري متن، اعتبار علمي اثر، شيوه‌ي پرداخت منطقي، آرا متخصصان و صاحب‌نظران، محمل انتشاراتی نقد و نسبی بودن تحلیل‌ها در نقد نکاتی است که باید در نقد کتاب به آن توجه کرد.
