کتاب «وصال عاشقانه» در فرهنگ‌سرای رسانه رونمایی شد

در ادامه برنامه، آریا پورفریاد شهرویی منتقد ادبی درباره ادبیات آیینی گفت: می‌خواهیم بدانیم که مرثیه، رثا، متن و… چه معانی و جایگاهی در ادبیات جهان دارد و بر مبنای چه خاستگاه مردمی تبیین می‌شوند. اگر گریزی به معنا لغت رثا داشته باشیم، می‌بینیم که به معنای نوع برخورد مردم با یک اتفاق  ناگوار نظیر از دست دادن کسی است. زمزمه‌هایی که هر فرد بیان می‌کند. البته رویکردهای مختلفی نسبت به این واگویه‌های اجتماعی وجود دارد، اما بررسی دیرینه‌شناسی مرثیه نشان می‌دهد که انسان‌ها برای گریز از ناگواری مرگ عزیزان خود دست به یک سری کارهای روان‌شناختی می‌زدند. می‌خواهیم امروز به این نتیجه برسیم که رویکردی که آقای ناظمی نسبت به یک واقعه به نام کربلا داشتند، دارای یک تاریخ در پشتش است. بزرگانی مثل امام حسین(ع) به حقیقت طریق رسیدند که بسیار مهم است. اگر می‌گوییم که در نماز تیر از پای حضرت علی(ع) بیرون کشیدند، به این معنی است که او به حقیقت نماز خواندن رسیده است.

وی افزود: این کتاب اخلاق‌گرایی را مطرح می‌کند. متاسفانه در شرایطی زندگی می‌کنیم که موضوع دین و اخلاق‌گرایی از مباحث بزرگ و مورد بحث است. بسیاری از فلاسفه، اخلاق را لازمه فلسفه می‌دانند و بر آن تاکید دارند. شعر مرثیه دو گونه است؛ یکی مرثیه درباری است که در دوران صفویه وجود داشته و شاعر با خواندن شعرش صله دریافت می‌کرده است. من چنین چیزی را در آقای ناظمی ندیدم. او بر اساس عقیده خود کار می‌کند و به این کاری ندارد که شرایط تا چه اندازه پذیرای آن است.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم سیر مرثیه را در ادبیات دنبال کنیم، باید به یک نکته توجه کنیم و آن هم این است که تا زمانی که تاریخ را پیرامون یک اتفاق هنری ادبی بررسی نکنیم، نمی‌توانیم راجع به آن وضعیت، حرف علمی بزنیم. تاریخچه مرثیه‌سرایی در ایران بعد از اسلام است. مثلاً حکومت آل‌بویه بعد از روی کار آمدن، به این دلیل که شیعه امام علی(ع) بوده‌اند، به کربلا می‌روند و برای واقعه کربلا مرثیه‌سرایی می‌کنند. در آن زمان کسایی مروزی اولین شعر را در مدح امام حسین(ع) می‌گوید. بعد از این اتفاق، مرثیه در بین شاعران محبوبیت پیدا کرد. در این جلسه می‌خواهم این موضوع را پاسخ بدهم که چرا ما فلان کتاب مرثیه دینی غربی را خوب می‌خریم و از آن دفاع می‌کنیم اما حاضر نیستیم نسبت به رویکرد دینی یک نویسنده ایرانی حساسیت داشته باشیم.

شهرویی به بررسی شعر طبیعی و غیرطبیعی پرداخت و گفت: از نظر زبان‌شناسی، شعر را از دو منظر بررسی می‌کنیم؛ یا می‌گوییم شعر طبیعی است و یا غیرطبیعی است. شعر طبیعی آن است که وقتی انسان‌ها تحت تأثیر یک سری هیجانات قرار می‌گیرند، می‌سرایند. در حقیقت شعر طبیعی بازتابی از زندگی شاعر است و عشق، زخم‌های اجتماعی و… او را بیان می‌کند. اما در مقابل، یک سری شعرها غیرطبیعی هستند. به این معنی که طبیعت انسان به عنوان یک موجود اجتماعی تحت تأثیر قرار گرفته است و در ذهن خود، آن را به شکل اندیشه نشان می‌دهد تا آن موضوع را به صورت جامع‌تری بررسی کند. کار آقای ناظمی، یک نوع برخورد غیرطبیعی با مسئله کربلاست، چرا که یک اتفاقی رخ داده است و ایشان بعد از ۱۳۳۷ سال، دوباره آن جریان را تبیین و توصیف می‌کند. او برای این کار در مواردی باید تخیل و در مواردی پژوهش کند. به نظرم شعر آقای ناظمی از سه جهت مهم است؛ اولی وزن و قافیه است که هیچ ایرادی نداشت. قافیه‌هایی که در شعر ایشان وجود دارد بسیار عالی است و ردیف‌ها نیز چنین است. همچنین مفاهیم مطرح‌شده نیز والاست.

در پایان این مراسم از کتاب «وصال عاشقانه» رونمایی شد.