به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ وهنر، با فروپاشی شوروی در اوایل دهه ۹۰ آرام آرام دریچه‌هایی به روی نویسندگان و روزنامه‌نگاران باز شد تا نقش رسانه‌ها و ادبیات معاصر را در تغییر سرنوشت نظام‌های سیاسی چپ و قطب آنها یعنی اتحادجماهیر شوروی جست‌وجو کنند. حالا به تدریج خواسته و ناخواسته داشت از نقش سیا یا همان سازمان جاسوسی آمریکا در رسانه‌های جمعی و کتاب‌های عمومی و دانشگاهی پرده‌برداری می‌شد.
طبیعتا بخشی از این افشاگری‌ها به فشار رسانه‌های منتقد و روزنامه‌نگاران مخالف سیاست‌های آمریکا برمی‌گشت هرچند بخش مهمی از آن هم که نیازمند ارجاع به اسناد و اطلاعات بود، لاجرم از سوی خود سیا صورت می‌گرفت تا به نوعی نمایش قدرت دولت آمریکا در راهبری افکار عمومی و سایر اهداف خرد و کلان سیاسی باشد.
تا پیش از دهه ۹۰ میلادی البته مساله «جنگ سرد» عمدتا در حوزه‌های سیاسی و نظامی و اقتصادی مورد توجه قرار گرفته‌بود؛ اما ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن هنوز هم پنهان است و معلوم نیست چه تعداد از روزنامه‌نگاران و نویسندگانی که مهره سیا محسوب می‌شدند، هم‌اکنون در اقصی نقاط جهان مشغول قلم زدن علیه کدام ملت‌ها هستند.
روزنامه جام‌جم به بهانه اشاره روز گذشته رهبری به کتابی در همین رابطه از میان شمار زیاد کتاب‌های منتشرشده درباره رابطه سازمان سیا با روزنامه‌نگاران و نویسندگان، برخی را مرور کرده است که با هم میخوانیم:
سیا و رسانه‌ها: یک تاریخ ناتمام
نویسنده: مارک کریسپن میلر
این کتاب سال ۲۰۱۴ به بازار آمد تا جریانی را که می‌خواست ارتباط سیا با رسانه‌ها را محدود به دوره جنگ سرد نشان دهد، تعدیل کند و همان‌طور از نامش پیداست تذکر دهد که تاریخ این رابطه پنهان هنوز تمام نشده‌است. «سیا و رسانه‌ها» ابتدا سراغ وقایع مهم در افشای ارتباط میان این سازمان با رسانه‌ها در دهه ۷۰ می‌رود و به ماجرای جون اندرسون، ستون‌نویس مشهور «هرست» و مامور سابق CIA در سال ۱۹۷۳ اشاره می‌کند. جنجالی که چهار سال بعد با انتشار کتاب «CIA و رسانه ها» توسط کارل برنشتاین، خبرنگار پرسروصدای واترگیت به اوج خود رسید و روابط پنهان این آژانس اطلاعاتی را با روزنامه‌نگاران آمریکایی افشا کرد.
میلر سژس سوالاتی بنیادین را مطرح می‌کند که سازمان سیا و نشریات مرتبط با آن هرگز به این سوالات پاسخ ندادند و از همین جا راه خود را به سمت نتیجه‌گیری‌اش می‌گشاید. او در کتاب خود بنا دارد این مساله را باز کند که افشای یک بار و دو بار و چند بار این نحو روابط، نشان دهنده پایان یافتن آنها نیست و «بی‌تردید، استفاده مخفیانه سیا از رسانه‌های داخلی هنوز هم ادامه دارد.»
خبرچین‌ها: سیا چگونه نویسندگان مشهور را فریب می‌داد؟
نویسنده: جوئل ویتنی
مترجم: پرناز طالبی
چاپ اول این کتاب سال ۲۰۱۷ در آمریکا روانه بازار شد و مورد استقبال رسانه‌های آمریکایی قرار گرفت. آثار نویسنده کتاب در نشریات معتبر آمریکایی نظیر نیویوررک تایمز، وال‌استریت ژورنال، نیوزویک و بسیاری دیگر به چاپ می‌رسیدند اما او بیشتر با عنوان پایه‌گذار نشریه «گورنیکا» شناخته می‌شود؛ نشریه‌ای که عنوان معروف آن «مجله‌ای برای هنر و سیاست» است و ویتنی برای آن جوایز معتبر آمریکایی را نیز دریافت کرده‌است. این نویسنده در کتاب «خبرچین‌ها» که سال ۹۷ در ایران ترجمه و توسط انتشارات کتاب کوچه منتشر شد، به روابط سازمان جاسوسی آمریکا (سیا») با نویسندگان و رسانه‌های جهان می‌پردازد.
خبرچین‌ها درباره حمایت مالی سازمان سیا از پاریس ریویو و دیگر مجله‌ها از دهه ۱۹۵۰ به بعد و در واقع در گیرودار جنگ سرد است. ویتنی در این اثر شرح می‌دهد که «کنگره آزادی فرهنگی» آمریکا با حمایت مالی سازمان سیا، در کنار حمایت نشریاتی در بریتانیا، هند، آلمان، فرانسه و... با کمک به پاریس ریویو، موفق به ایفای بازی و نقشی کوچک با موضوع رهبری فرهنگی جنگ سرد علیه شوروی‌ها شدند.
جنگ سرد فرهنگی: سیا در عرصه فرهنگ و هنر
نویسنده: فرانسیس‌استانر ساندرز
مترجم: گروه ترجمه بنیاد فرهنگی پژوهشی غرب‌شناسی
اولین چاپ این کتاب سال ۱۹۹۹ در آمریکا با نام اصلی «چه کسی پول نشریات را می‌پرداخت؟» منتشر شد و مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. فرانسیس استانر ساندرز، در این کتاب تلاش می‌کند ماهیت و چگونگی جنگ سرد فرهنگی آمریکا علیه شوروی سابق را تحلیل کند. ابعاد جنگ سرد در حوزه‌های نظامی اگرچه تاحدود زیادی برای جوامع شناخته شده اما ابعاد فرهنگی و اجتماعی جنگ آمریکا با شوروی پس از جنگ‌جهانی دوم تا فروپاشی قطب جهان چپ، هنوز تا میزان بسیاری ناگفته و ناشناخته مانده‌است.
همان‌طور که در کتاب آمده‌است: «از ویژگی‌های جنگ سرد فرهنگی، به‌رغم بزرگی‌اش، این بود که تصور نمی‌شد اصولا چنین جنگی وجود دارد! این جنگ در همه ابعاد فرهنگی از جمله ادبیات و هنر صورت گرفت. سازمان سیا با کنترل روزنامه‌ها، مجلات، داستان‌ها، فیلم‌ها و حتی نفوذ گسترده روی نویسندگان، منتقدان و نخبگان برجسته علمی و سیاسی نقش مهمی را در این زمینه ایفا کرد.» این کتاب رویکردی تحقیقی دارد و از همین رو بسیار مورد اقبال قرار گرفته و ادوارد وادی استاد سرشناس ادبیات دانشگاه کلمبیا، این کتاب را «اثری بزرگ در تاریخ آثار تحقیقی» توصیف کرده‌است.
شبح‌واره: سیا چگونه رسانه‌ها را دستکاری و هالیوود را اغفال می‌کند؟
نویسنده: نیکلاس شاو
این کتاب که سال ۲۰۱۶ در آمریکا به چاپ رسیده و هنوز در ایران ترجمه‌ای از آن ارائه نشده‌است. با این حال وجه ممیزه آن را باید پرداختن به حوزه ادبیات و هنر در ارتباط با سیاست‌های سازمان جاسوسی آمریکا دانست، در حالی که موارد پیشین صرفا بیشتر روی کتاب‌ها و رسانه‌ها تمرکز داشته‌اند. معرفی این کتاب، بی‌مقدمه فاتحه اعتماد مخاطب به رسانه‌های آمریکایی را پیش روی خود او می‌خواند و می‌نویسد: «مردم آمریکا به رسانه‌های آزاد وابستگی زیادی دارند تا قضاوت نزدیک و بی‌طرفانه خود را نسبت به امنیت ملی حفظ کنند؛ اما در موارد بسیاری این اعتماد، دردمندانه بیجا بوده‌است؛ زیرا روزنامه‌نگاران برجسته توسط سازمان‌های مخفی که آنها را پوشش می‌دهند، اغوا و اغفال می‌شوند.
از جمله مواردی که این کتاب در ارتباط میان سیا و هالیوود اشاره می‌کند، این است که سیا برای تأثیرگذاری بر تولید فیلم‌ها و نمایش‌های تلویزیونی فیلم‌های هالیوودی، یک نهاد خدمات عمومی تاسیس کرد و به افراد مشهور درگیر در پروژه‌های حامی سیا از جمله هریسون فورد و بن افلک اجازه دسترسی بی‌سابقه به داخل مقر آژانس را داد.»
