دکتر زهرا دادگرفرد در سخنانی در برنامه «خوب و بد فضای مجازی» که در کتابخانه سراج برگزار شد در ابتدا درباره هدف اصلی رسانه‌های نوظهور گفت: انقلاب ارتباطات، نوع جدیدی از ارتباطات مجازی را که خالی از روح حاکم بر روابط واقعی اجتماعی است به وجود آورده است.از طریق ماهواره، اینترنت و...جهان جدیدی به موازات جهان واقعی به وجود می‌آید. رسانه‌های الکترونیکی مخاطبان وسیع و متکثری دارند که مجموعه‌هایی از حیث محتوای نمادین را به این مخاطبان عرضه می کنند. در چنین شرایطی فضای مجازی شکل می‌گیرد و فرهنگ ها همه از طریق واسطـه‌های الکتـرونیکی منتقـل می شوند و مفاهیـم زمان و مکـان معانی تازهای پیدا می کنند. فواصل زمانی و مکانی عملا از میان برداشته می شوند و انتقال اطّلاعات، داده ها و سرمایه ها و امکان ارتباط هم زمان میان افراد در نقاط مختلف به وجود می‌آید.
او همچنین درباره نقش رسانه‌های نوظهور بر سبک زندگی امروز توضیح داد: امروزه می‌توان مدّعی شد فضای مجازی و اینترنت در سطحی گسترده با فضای رئال رقابت دارد؛ با این تفاوت که این دنیای مبهم، اما جذاب، روز به روز گسترده‌تر می‌شود، اما دنیای پیرامون ما برای رشد و گسترش، لااقل زمان بیشتری نیاز دارد. همین گستردگی فضای مجازی اما سبب شده است تا در کنار تمامی کاربردها و ویژگی‌های منحصر به‌فردی که این شبکه را هر روز گسترش می‌دهد، شاهد بروز روزافزون چالش‌های متعددی نیز باشیم؛ چالش‌هایی که نه فقط در جامعه‌ای ارزشی همچون ایران، بلکه حتی در جوامع اروپایی و آمریکا نیز نگرانی‌هایی را در پی داشته است.
او افزود: یکی از این نگرانی‌ها اثرگذاری اینترنت، به ویژه فضاهایی نظیر شبکه‌های اجتماعی و اتاق‌های گفت‌وگو بر رفتار و روابط اجتماعی افراد جامعه و از بین بردن قبح و حدود روابط زن و مرد است. اگر شما هم به شبکه‌هایی نظیر فیسبوک سری زده باشید، به عمق این نگرانی پی می‌برید.
او اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که در پی توسعه‌ی سریع جوامع ایجاد می‌شود، تضادهای فرهنگی جامعه‌ی مدّ نظر با ابزار و دستاوردهای توسعه است. در این میان، بدیهی است با سرعت گرفتن رشد توسعه، این تضادها به شکل برجسته‌تری نمایان می‌شوند و آسیب بیشتری را متوجه آن جامعه می‌کنند. از همین روست که جوامع در حال توسعه، همواره در کنار بهره‌گیری از فواید تغییر ساختار اجتماعی و اقتصادی، با تبعات ناشی از تغییرات فرهنگی ناشی از این پیشرفت سریع دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
دکتر دادگرفرد در جواب سوالی مبنی بر اینکه مشاوره‌ها و راهکارهای ارائه دهنده به کودکان در چه زمینه‌هایی است و این راهکارها را تا چه اندازه کارآمد می‌دانید؟ عنوان کرد: مشاوره‌ها و راهکارهای گوناگون با موضوعات مختلفی برای کودکان وجود دارد اما نکته قابل توجه آن است که انسجام و هماهنگی بین آموزش‌ها با توجه به شرایط فرهنگی در هر جامعه وجود داشته باشد. در شرایط فعلی، بیشترین خطری که کودکان را تهدید می کند تعارض‌های فکری است. در جامعه کنونی کودکان با انبوهی از اطلاعات و داده ها روبه رو هستند. در این بین می بایست خانواده، رسانه در ارتباط تنگاتنگی باشند که بتوانند بیشترین تاثیر مثبت و همراه با ایجاد انگیزه را برای کودکان فراهم کنند تا کودک با کوچکترین جذابیت در فضای مجازی، محو آن نشود. زیرا آنها تجربه و درک زیسته ی بزرگسالان را ندارند و گاهی با چالش‌های فکری رو به رو هستند که توان انتخاب مسیر درست را ندارند. با توجه به اینکه فضای مجازی مدام در حال به روزرسانی و ایجاد جذابیت برای مخاطب هست، راهکارهای رئال نیز باید به‌روز رسانی و از مباحث کلیشه‌ای به دور باشد.
وی درباره قالب اصلی برنامه‌ها و روش‌های اطلاع‌رسانی اظهار کرد: با توجه به اینکه مسئولیت دو مرکز کلینیک مددکاری اجتماعی مهرسام و مرکز مثبت زندگی با کد ۱۶۱ سازمان بهزیستی کشور را بر عهده دارم؛ لذا بر خود وظیفه می‌دانم که در حد توان خویش در خدمت جامعه هدف که خانواده‌ها و به خصوص اقشار آسیب دیده اجتماعی هستند، باشم. لذا برنامه و رسالت اصلی بنده «آموزش و توانمندسازی با هدف کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی برای فرد و خانواده» است.
دادگرفرد درباره نقش خانواده‌ها عنوان کرد: در کلینیک مددکاری اجتماعی مهرسام؛ معتقد هستیم که هر تغییری ابتدا باید از خانواده شروع شود و حتی اگر بخواهیم برای کودکان یا نوجوان برنامه ی آموزشی ترتیب بدهیم، حتما در کنار آن برنامه و به عنوان مکمل برای والدین هم برنامه ی آموزشی خواهیم داشت. خانواده مخاطب اصلی ما است. معتقد هستیم که برای ایجاد هر تغییری در جامعه، ابتدا باید در خانواده تغییرات بنیادی از جمله: شیوه های رفتاری والدین، مهارت های ارتباطی اعضای خانواده، نحوه گفتمان و ... ایجاد شود در غیر اینصورت تلاش های اجتماعی به نتیجه مطلوب و مد نظر نخواهد رسید.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره اینکه برای تحلیل تاثیرات مثبت و منفی فضای مجازی در رسانه‌های نوظهور چه اهداف مشخصی دارید و موضوعات کلی شما چیست؟ این برنامه‌ها در درازمدت هم ادامه خواهند داشت؟ توضیح داد: تاثیرات فضای مجازی آنقدر در رفتار و عملکرد افراد نمایان می شود که گاهی با یک ارتباط ساده نیز قابل روئیت است که می‌بایست مورد توجه و مداقه قرار گیرد. به طور مثال: سبک پوشش و آرایش، نوع گفتار و رفتار و... نشان دهنده تاثیر گرفتن از فضاهایی هست که بعضا نوظهور هستند، زیرا با کمی بررسی دقیق تر متوجه می شویم که این نوع رفتارها در ساختار اصلی خانواده نهادینه نشده، بلکه یک تاثیر عینی و سطحی است و الگو برداری شده است.
وی افزود: تحلیل تاثیرات فضای مجازی، می بایست توسط کارشناسان زیربط انجام شود اما ما هم در حد توان خویش سعی می کنیم که افراد و خانواده ها را با پیامدهای تاثیر پذیری با فضای مجازی آشنا کنیم. ضمن اینکه افراد و خانواده‌ها می بایست نحوه صحیح استفاده از فضای مجازی را یاد بگیرند و از نکات مثبت بهره ببرند و الگوی مناسبی برای یکدیگر باشند. زیرا دنیای امروز دنیای ارتباطات است
او با اشاره به اینکه بیشترین مشکلاتی که افراد را دچار اضطراب، تنش و رفتارهای نابهنجار و سپس باعث خودآزاری و دگر آزاری می شود؛ توجه نداشتن به تفکر و بینش اسلامی است، عنوان کرد: قطع به یقین خانواده‌هایی که به طور صحیح و با خلوص نیّت به آموزه‌های اسلامی توجه داشته باشند از خطرهای فضای مجازی نسبت به دیگر اقشار مصون خواهند بود. به دلیل اینکه هر تغییری ابتدا باید از ذهن ایجاد شود و افرادی که ساختارهای فکری منسجم دارند و طبق اصول و قواعد درستی با محیط پیرامون ارتباط برقرار می کنند، کمتر در معرض خطر و تحت تاثیر گرفتن از هر نوع اطلاعات بیرونی هستند.
دادگرفرد افزود: کودکان و نوجوانان در جامعه کنونی دچار تعارض‌هایی هستند و از آنجا که کنجکاوی جزو خصوصیات ایشان است، بنابراین مجذوب هر برنامه ی ظاهراً جذابی خواهند شد. یکی از راهکارهای اصلی برای ارائه ی الگوی مناسب تفکر و بینش اسلامی برای کودکان و نوجوانان؛ تولید برنامه های شاد و مفرّح در حوزه اسلامی است. زیرا در خانواده‌های امروزی تنش ها بیش از گذشته است و افراد به دنبال آرامش و نشاط هستند. اما کودکان و نوجوانان شاید متوجه اختلاف آرامش واقعی و کاذب نباشند لذا الگوهای اسلامی می توانند بسیار اثرگذار باشند و از تاثیرات منفی و مخرب فضای مجازی بکاهند.
دکتر دادگرفرد در انتها درباره اینکه نیازهای مخاطبین در برنامه‌های شما تا چه اندازه مورد دقت و بررسی قرار می‌گیرد، گفت: همانطور که در ابتدای صحبت خدمتتون مطرح کردم، هدف و رسالت اصلی بنده «آموزش، توانمند سازی و کنترل کاهش آسیب های اجتماعی است» لذا توجه به نیاز، مسائل و مشکلات مخاطبان مورد توجه هست. و هر خانواده به صورت جداگانه در بررسی های مددکاری قرار می گیرد و برنامه همراهی مددکاراجتماعی را به طور جداگانه در جهت کاهش مشکلات (در حد امکان) دریافت می‌کند. این دقت و توجه با این رویکرد مورد ارزیابی قرار می گیرد که هر خانواده شرایط خاص، فرهنگ خاص و در یک موقعیت خاص قرار دارد، لذا باید به صورت منحصر به فرد مورد بررسی مددکار اجتماعی قرار گیرد.
علاقه مندان جهت اطلاعات بیشتر از برنامه های فرهنگی وهنری به نشانی فلکه دوم ، انتهای خیابان جشنواره فرهنگسرای اشراق مراجعه کنید.
https://aparat.com/v/PeLnr
https://aparat.com/v/cRljE
