فرزاد موتمن در نشست باشگاه فیلم فرهنگسرای ارسباران عنوان کرد
«شبگرد» فیلم اتمسفر است / هجویه‌ای بر درام‌های اجتماعی
فرزاد موتمن کارگردان فیلم سینمایی «شبگرد» در نشست نمایش و نقد و بررسی این فیلم که یکشنبه ۲۷ آبان ماه در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد، عنوان کرد: «شبگرد» ضد داستان است و فیلم اتمسفر به حساب می‌آید.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، فیلم سینمایی «شبگرد» به کارگردانی فرزاد موتمن، یکشنبه ۲۷ آبان‌ماه در ششصد و سی و دومین نشست باشگاه فیلم تهران در فرهنگسرای ارسباران به نمایش در آمد و پس از آن با حضور فرزاد موتمن (کارگردان)، مرتضی شایسته (تهیه‌کننده)، امیرحسین فتحی (بازیگر)، روشنک گرامی (بازیگر)، یاسر جعفری (بازیگر) و کورش جاهد (مدرس سینما) نقد و بررسی شد.
در ابتدای نشست کورش جاهد منتقد و مدرس سینما درباره «شبگرد» گفت: یکی از نکات جالب فیلم این بود که صدای زنگ موبایل شخصیت‌های گوناگون فیلم، قطعه موسیقی معروف nothing else matters بود که انتخاب این قطعه خیلی معنادار است. این نشانه‌ای به ما می‌دهد از جهان‌بینی‌ای که فیلم دارد به سمتش می‌رود. فیلم روایت دایره‌ای دارد و در پایان آن دوباره به حادثه ابتدایی باز می‌گردیم. هر یک از شخصیت‌هایی که می‌بینیم داستانک و ماجرایی دارند که در نهایت می‌توان اشتراکاتی میان آنها پیدا کرد و هر کس ممکن است تعریف خودش را از اشتراک بین شخصیت‌ها و قصه‌های فیلم داشته باشد.
وی اضافه کرد: خرده‌روایت‌های فیلم «شبگرد» کم‌کم در طول فیلم به هم مرتبط می‌شود. فیلم جنبه‌های اجتماعی هم دارد و برخورد‌هایی از آدم‌ها می‌بینیم که باعث حس اشمئزاز در مخاطب می‌شود و ارتباط انسان‌ها در جامعه را به نقد می‌کشد.
موتمن: سینما برای من یک اتمسفر است
در ادامه فرزاد موتمن کارگردان فیلم در پاسخ به پرسشی درباره نوع قاب‌بندی و شباهت آن به تله‌فیلم عنوان کرد: تفاوت اصلی فیلم سینمایی با تله‌فیلم در وجود یا عدم وجود رمز و راز است. تله‌فیلم‌ها برای مخاطب بسیار وسیع ساخته می‌شود و فیلم‌های سینمایی رمز و رازی دارند. بافت فیلم «شبگرد» بافت یک فیلم درجه یک نیست. اصولا دنیای فیلم، تحت تاثیر فیلم‌های Exploitation دهه ۷۰ آمریکا، اسپانیا و ایتالیاست. چارچوب‌ها و فضا‌های فیلم به درام‌های اجتماعی سینمای ایران نزدیک نیست. در فیلم‌های اجتماعی امروز ذات سینما فراموش می‌شود و موضوعاتی مانند اعتیاد، دختر فراری، قمه‌کشی و... بیش از حد باز می‌شود.
وی افزود: «شبگرد» پر از کلیشه است، اما نتیجه‌ای که از کلیشه‌ها می‌گیرد متفاوت است. از همان ابتدا مشخص است که با یک لحن جفنگ و هجوآمیز روبه‌رو هستیم. اما هجو چه چیزی؟ هر یک از داستانک‌های فیلم، داستان‌های یک درام اجتماعی بد است! هیچ کدام از این داستان‌ها، داستان یک فیلم خوب ایرانی نیستند. آدم‌های این داستان‌ها عملا مشترک هستند. ویژگی مشترک آنها افسردگی، ناامیدی، خستگی و به دنبال رابطه بودن است.
موتمن ادامه داد: فیلم با پرسه زدن این آدم‌ها همراه می‌شود و با یک اتمسفر جفنگ به پایان می‌رسد. برای من سینما قصه نیست، موضوع نیست، حرف فیلم نیست. سینما برای من یک اتمسفر است. اگر این فیلم را ساختم برای این بود که احساس کردم وسیله خوبی است که عشقم را به سینما یک بار دیگر نشان دهم.
کارگردان فیلم «شبگرد» با اشاره به روایت متقاطع این فیلم بیان کرد: در این مدل، با شخصیت‌ها همراه می‌شویم و شخصیت‌ها داستان را به یکدیگر پاس می‌دهند. ولی در نهایت متوجه می‌شویم همه دارند یک داستان را تعریف می‌کنند. به جای اینکه این داستان را کلاسیک و طبق فرمول‌های سه‌پرده‌ای تعریف کنیم، به شکلی هجوآمیز با شخصیت‌ها همراه می‌شویم. می‌توان گفت «شبگرد» ضد داستان است و فیلم اتمسفر به حساب می‌آید.
وی در پاسخ به پرسشی درباره تعلق نداشتن فیلم به زمان حال گفت: همه چیز فیلم کاملا متعلق به امروز است و چیزی از دهه‌های قبل در آن وجود ندارد. مدل اتومبیل‌ها، لباس‌ها، روابط دختر‌ها و پسر‌ها و فضای کلی فیلم به امروز تعلق دارد. چیزی که روح یک فیلم را تازه یا کهنه می‌کند، فضایی است که می‌سازد و فضای «شبگرد» کاملا امروزی است. در دهه ۶۰ اصلا نمی‌توانستیم چنین فیلمی کار کنیم.
مرتضی شایسته تهیه‌کننده فیلم با ابراز خرسندی از برگزاری این نشست، در سخنان کوتاهی عنوان کرد: فیلم «شبگرد» اثر متفاوتی در سینمای امروز ایران است و این تفاوت را می‌توان کاملا مشاهده کرد. اجزای مختلف فیلم شامل گروه تولید، عوامل فنی و بازیگران، همگی زحمت زیادی کشیدند و بیشترین زحمت با آقای موتمن بود. از همه عوامل فیلم تشکر می‌کنم.
فتحی: بسیاری از عوامل فیلم «شبگرد» کار اولی هستند
امیرحسین فتحی بازیگر فیلم نیز بیان کرد: من از زمان فیلم «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» به آقای موتمن مدیون هستم. آن زمان داشتم «شهرزاد ۱» را بازی می‌کردم و هنوز پخش نشده بود. به دلیل اینکه پسر حسن فتحی هستم هیچ جا قبولم نمی‌کردند و در هیچ دفتری از من تست نمی‌گرفتند. به همین دلیل با دستیار آقای موتمن هماهنگ کرده بودم که قبل از تست به ایشان چیزی درباره این نسبت نگوید. ایشان این موضوع را نمی‌دانستند و مرا در تست پذیرفتند و بعد از عقد قرارداد موضوع را فهمیدند. این دین را همیشه به ایشان دارم که در مسیر کاری‌ام اثر مثبتی داشتند.
وی با اشاره به استفاده از جوانان بااستعداد در فیلم گفت: نکته جالب «شبگرد» برای من این بود که آقای موتمن می‌خواستند از شاگردان سینما استفاده کنند. بخش عمده‌ای از کسانی که در این فیلم حضور دارند کار اولی هستند. این خیلی برایم ارزشمند بود و دوست داشتم حضور کوچکی در فیلم داشته باشم. فضای فیلم برایم بسیار جالب است و شناخت کارگردان نسبت به نسل تازه و حتی شناخت موسیقی‌های مورد علاقه این نسل از امتیازات آن است.
روشنک گرامی دیگر بازیگر فیلم «شبگرد» اظهار کرد: این فیلم شاید تنها فیلمی است که در کارنامه کاری‌ام واقعا به آن افتخار می‌کنم و خوشحالم که با آقای موتمن کار کردم. برخی چیز‌هایی که در فیلم می‌بینیم، شاید از نظر مخاطب ایراد تلقی شود، اما در واقع هجو و پارودی است. فیلم را دو بار دیدم؛ دفعه اول تماشاگران فاز فیلم را گرفته بودند و اتفاقا با آن می‌خندیدند. اما بار دوم، همه داشتند جدی به آن نگاه می‌کردند. چون تماشاگر عادت ندارد گونه‌های مختلف را ببیند و فقط مخاطب فیلم‌های مرسوم است، شاید نتواند با این فیلم ارتباط بگیرد.
یاسر جعفری بازیگر و یکی از عوامل تولید فیلم «شبگرد» نیز بیان کرد: این نوع فیلم‌ها علاوه بر چالش در اکران، چالش‌هایی هم در تولید و گرفتن پروانه‌ها دارد. پروانه ساخت را ۲۸ اسفند گرفتیم و صدور پروانه نمایش یک سال طول کشید. همین الان هم برای پخش خارجی دچار مشکل هستیم و اجازه این کار را نداریم. نقشم در این فیلم را خیلی دوست داشتم و از مرحله اول نگارش فیلمنامه در جریان آن بودم.