یادداشت
فرهنگ جهادی؛ اصلی‌ترین سلاح جهاد فرهنگی- محمد باقری
محمد باقری
مقدمه
جهاد در لغت تلاش کردن و به کار گرفتن نیرو وتوان خویش برای تحقق بخشیدن به یک هدف است و در اصطلاح، جنگیدن برای اعتلای کلمه الله در مقابل کفار ومفسدین و کسانی که تحت امر کفار در مقابل مسلمانان می‌جنگند. جهاد از مبارزه با نفس و هوای نفسانی آغاز می‌شود و به وقف خود برای خدا و داوطلب شدن برای پیکار در راه خدا پایان می‌پذیرد.
جهاد برترین وسیله برای تقرب به خداست واز جمله فروعات دین مبین اسلام که واجب کفائی است وگاهی در شرایط خاصی برهر فرد مسلمان واجب است. الف)هر گاه امام(ع) جمعی از مسلمین را به قیام جهاد اعلام فرماید. ب)مجاهدان از دفع کفار عاجز باشند در این صورت جهاد برهمه واجب است.
علی (ع) در خطبه ۲۷ نهج البلاغه می‌فرماید «جهاد دری از در‌هایی بهشت است، خداوند آن را بر روی دوستان خاص خود گشوده است، لباس تقوی، زره محکم، سپر مطمئن خداوندی است، کسی که جهاد را ترک کند، خداوند لباس ذلت، خواری بر او بپوشاند، دچار بلا و مصیبت می‌شود، کوچک وذلیل می‌گردد.
بنا به فرمایش مقام معظم رهبری هر کار و تلاشی را جهاد نمی‌گویند، بلکه تلاشی جهاد است که در مقابل دشمن انجام گیرد و در ادبیات امروزی به آن مبارزه و جنگیدن می‌نامند، این مبارزه و جهاد باید معنا و ارزش خود که همان نیت خدائی داشتن است و کار را برای خدا انجام دادن است با خود داشته باشد. رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند در مبارزه دو چیز لازم است یکی اینکه در آن جد و جهد و تحرک باشد، انسان در رختخواب یا در پستوی خانه که نمی‌تواند مبارزه کند، در مبارزه باید جد و جهد وجود داشته باشد، مبارزه در آنجا که دشمن نیست معنا ندارد، پس جهاد متقوم بر این دو رکن است یک اینکه جد و جهد باشد، دیگر اینکه در مقابل دشمن باشد، اگر در مقابل و علیه دوست باشد جهاد نیست بلکه فتنه است و اگر در مقابل دولت حق باشد فتنه و محاربه است جهاد نیست.
رهبر معظم انقلاب در جای دیگر می‌فرمایند «جهاد یعنی حرکت انسان در میدان، مبارزه با مانع‌ها و مانع‌تراش‌ها، احساس تکلیف و تعهد، یک ملت وقتی معتقد به جهاد باشد در همه میدان‌ها پیشرو است و جهاد فقط تفنگ به دست گرفتن نیست. جهاد این است که انسان خود را همیشه در میدان حرکت ومبارزه با مانع‌ها ببیند واحساس تهعد کند، این می‌شود جهاد، جهاد اسلامی این است.»
جهاد گاهی با جان است، گاهی با فکر است، گاهی دادن شعار است، گاهی با حضور در خیابان است، گاهی با حضور در پای صندوق رای است. این جهاد فی سبیل الله است.
شاخص‌های روحیه جهادی عبارت است از:
۱-ایمان و اخلاص
۲-اتحاد و وحدت
۳-اسغفار از اسراف
۴-پرهیز از سستی
۵-احسان و ایثار
۶-نظم
۷-پرهیز از غرور وعجب
۸-توکل
ثمره این شاخص‌ها تربیت انسان‌هایی با روحیه جهادی است، افرادی که دارای اخلاص، ایثار، توکل، خستگی ناپذیری، استمرار در حرکت هستند و به این افراد لقب جهادگر داده می‌شود؛ زیرا در هر مسئولیت و جایگاهی قرار گیرند روحیه جهادی را سر لوحه کردار خود قرار می‌دهند و در حیطه مدیریتی و شغلی‌شان نیز به رعایت ویژگی‌های اشاره شده توجه می‌کنند.
فرهنگ جهادی
منظور از فرهنگ جهادی مجموعه‌ای از بن‌مایه‌های فکری، ارزشی است که در رفتار اختیاری و اجتماعی انسانی اثر می‌گذارد و دارای عناصر متعددی از شناخت‌ها، باور‌ها، ارزش‌ها، گرایش‌ها، رفتار‌ها و کردار‌هاست. بر این مبنا بدون تردید فرهنگ جهادی همان فرهنگ دین و مکتب اسلام، فرهنگ ولایت و امامت است، در تحلیل‌ها نباید فرهنگ جهادی را از فرهنگ اسلام ناب محمدی(ص) جدا کرد.
شاخص‌های فرهنگ جهادی
۱-ولایت مداری
۲-انعطاف‌پذیری
۳-پویائی
۴-خودباوری
۵-مردم‌گرایی
۶-نهادینه کردن ارزش‌ها و اخلاق دینی در کار
بی‌تردید زمانی که از جهاد حرف می‌زنیم قاعدتا باید روبروی خودمان دشمن را هم ببینیم، در حال حاضر با توجه به وضعیت موجود دنیای اسلام متوجه می‌شویم که ایران اسلامی به دلیل نه گفتن به کدخدای جهان در سال ۱۳۵۷ با یک جنگ تمام‌عیار رو‌به‌رو شد که با هدایت ورهبری امام خمینی(ره) و بعد از ایشان مقام معظم رهبری در حال حاضر ایران یکی از محور‌های اصلی مقاومت در منطقه و جهان است و در مقابل کفر ایستاده و از نظر نظامی نیز همه دشمنان می‌دانند توان برخورد نظامی را ندارند، چرا که توان نظامی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران با محوریت ولایت فقیه در دوران ۸ سال دفاع مقدس به جهانیان اثبات شد.
پس باید بپذیریم که دشمن داریم، زمانی که این دشمنی را می‌بینیم و هنوز آثار دشمنیِ دشمن از کشور تمام نشده است باید این موضوع را بپذیریم که دشمن هیچ وقت دست از دشمنی برنمی‌دارد، اگر در میدان جنگ نتوانست بر ما غالب شود حتما در عرصه‌های دیگر خود را تجهیز می‌کند. در حال حاضر این عرصه، فرهنگ است. در واقع دشمن جبهه جدید را به نام جبهه و جنگ فرهنگی با ایران اسلامی شروع کرده است. این جنگ از دهه ۷۰ آغاز شده و در واقع جنگ نرم است و هدفش هم از بین بردن باور‌ها و ارزش‌های دینی است؛ بنابراین در عرصه فرهنگی دشمن کار جدی را شروع کرده و برای مقابله با جمهوری اسلامی جنگ فرهنگی را سرلوحه کار خود قرار داده که مصادیق زیادی از آن را شاهدیم. جهاد فرهنگی برای مقابله با جنگ نرم و ناتوی فرهنگی است و رکن اصلی جهاد فرهنگی پذیرش الزامات یک جنگ تمام‌عیار فرهنگی است که مدیریت آن با ایجاد یک قرارگاه فرهنگی ضروری است.
امروز بیش از هر زمانی به فرهنگ جهادی برای ایجاد جهاد فرهنگی نیاز داریم؛ لذا در عرصه فرهنگی باید فرهنگ جهادی را برای جهاد فرهنگی ایجاد کنیم تا همان گونه که در عرصه نظامی موفق هستیم در این عرصه نیز اگر گوش به فرمان ولی امر، رهبر عزیزمان باشیم، دشمن نمی‌تواند بر ما غلبه کند.