آسیب‌شناسی کیفیت آثار و محصولات فرهنگی/7
مودب: جشنواره‌بازی‌ها به ارتقای فرهنگ نمی‌انجامد
یک شاعر دفاع مقدس معتقد است برپایی جشنواره‌های پی‌در‌پی هیچ کمکی به ارتقای آثار و محصولات فرهنگی نمی‌کند و در همه حوزه‌های فرهنگی به سیاست‌گذاری مشخص نیاز داریم.
علی‌محمد مودب در گفت‌وگو با خبرنگار شهر گفت: بزرگ‌ترین جهاد فرهنگی این است که با تولید بی‌رویه و بی‌اندیشه مقابله شود؛ زیرا بسیاری از آثاری که به این صورت تولید می‌شوند، در واقع نوعی ضد تبلیغ هستند. هر کس با ادعا و دغدغه‌ای وارد کار فرهنگ شده و متاسفانه به دلیل بودجهها و پشتوانه‌های مالی که در اختیار دارد، تولید نامناسب خود را ادامه می‌دهد.
وی درباره معیارهای یک اثر فرهنگی باکیفیت اظهار داشت: محصول فرهنگی در درجه اول باید تالیفی باشد. متاسفانه امروز محصولات متعددی تولید می‌شوند که درواقع دزدی‌اند و محصول فرهنگی محسوب نمی‌شوند. مثل معضل کتاب‌سازی که این‌روزها بسیار با آن مواجه می‌شویم، یا تقلید یک ایده و بازتولید آن به شکل نازل‌تر و تولید کپی‌های دست چندم یک اثر اصیل.
این شاعر دفاع مقدس ادامه داد: کسانی که خودشان به تالیف نرسیده‌اند، ولی با امکانات مادی وارد فضای فرهنگ و تولید محصول فرهنگی شده‌اند، مجبورند دزد ایده‌ها باشند یا فرم‌های هنری را بدزدند و محصول نازل و مبتذل تولید کنند. متاسفانه در چنین شرایطی سلیقه مشتری و همچنین بازار خرید و فروش فرهنگی نیز آسیب می‌بیند؛ زیرا آثار تولید شده، ابداعی و خلاقانه نیستند.
مودب افزود: همچنین مولف یک اثر فرهنگی باید توان فهم موضوعی که به آن پرداخته و همچنین دانش آن را داشته و به فن آن حوزه نیز مسلط باشد. طبیعتا در تولید یک محصول، لحاظ کردن قواعد فنی مربوط به آن حوزه و همچنین رعایت قواعد علمی آن حوزه باید به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد.
وی توضیح داد: برای مثال در تولید یک کتاب، همان‌گونه که محتوا باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد، صفحه‌بندی و جلد نیز باید باکیفیت باشند. اگر کتابی از نظر محتوایی یا شکلی موفق نباشد، به بازار خود صدمه می‌زند و سرمایه‌ای که صرف آن شده تلف خواهد شد.
شاعر «عاشقانه‌های پسر نوح» درباره راهکارهای موجود برای ارتقای کیفیت محصولات و آثار فرهنگی گفت: نخستین راهکار این است که سعی کنیم بازار فرهنگ را درست کنیم؛ یعنی فرهنگ زیرساخت همه امور در کشور باشد. امروز دولت‌ها تنها به فکر انتظام اقتصادی هستند؛ ولی در حوزه فرهنگ نیز به تدبیر و طراحی ساختارهای تولیدی و نوشتن قوانین درست نیاز داریم تا مولفان به سمت تولید حمایت و هدایت شوند و با ساختارسازی و فرهنگ‌سازی، تولید محصول فرهنگی را به دست اهلش بسپاریم.
وی ادامه داد: راهکار دوم این است که ساختارهای نشر سامان یابد، بودجهها هدایت شود و تزریق آن در جای درستی انجام شود. استفاده از بودجه برای تولید محصول فرهنگی باکیفیت و تاثیرگذار، به مطالعه، مشورت، فکر و قانون‌مندی نیاز دارد تا تبدیل به امری سلیقه‌ای نشود.
مودب افزود: همچنین اولویت‌های اصلی نظام و انقلاب باید در طراحی و مدیریت فعالیت فرهنگی لحاظ شود. باید چیدمان درستی در بازار داشته باشیم و نقش‌ها را به‌درستی مشخص کنیم تا بازار فرهنگ انتظام خاص خود را بیابد و تولید فرهنگی بتواند ارتباط درستی با مخاطب برقرار کند.
این شاعر همچنین اظهار داشت: مشکل محصولات و فعالیت‌های فرهنگی ما این است که کار بدون نیازسنجی مخاطب تولید می‌شود و به همین دلیل هم موفق نیست. باید بازار را به‌نحوی طراحی کنیم که هر محصولی که تولید می‌شود، بتواند به فروش برسد. در کیفیت محصول فرهنگی‌ای که مشتری بابت آن پول نمی‌دهد، تردید هست.
وی تاکید کرد: البته در حال حاضر قطعا باید کمک دولتی برای تولید فرهنگی وجود داشته باشد؛ زیرا فرهنگ‌سازی خرید محصول فرهنگی هنوز به‌درستی انجام نشده و در حال حاضر میزان خرید محصول فرهنگی نمی‌تواند هزینه‌های تولید آن را جبران کند. مراجع دولتی می‌‌توانند برای مثال با طراحی و عرضه بن‌های مصرفی محصولات فرهنگی، تولیدکنندگان را یاری کنند.
مودب گفت: راهکار اساسی این است که نهادهای مربوط به فرهنگ، بازار را شناسایی و جامعه مخاطب را بررسی کنند. متاسفانه ما همیشه به جای صرف هزینه برای ایده‌هایمان، برای بودجه‌مان ایده داریم. تفکر ما بودجه‌محور است؛ درحالی‌که باید برنامه‌محور باشد. باید شناخت مناسبی از حوزه‌های مختلف فرهنگ ایجاد شود و سپس محصولاتی برای آن تولید شود. متاسفانه اولویت‌های درستی نداریم و جشنواره‌بازی‌ها نیز به رونق تولید و مصرف فرهنگی نمی‌انجامد.
این شاعر درباره این که مدیران فرهنگی باید نقشه راهی برای تولید محصولات و فعالیت‌های فرهنگی در اختیار داشته باشند، اظهار داشت: من تاکنون چنین چیزی ندیده‌ام. اگر نقشه راهی موجود باشد، باید در صحنه عمل تاثیرات آن را ببینیم. اگر هم برنامه‌ای موجود باشد و فایده نکرده باشد، پس بود و نبودش فرقی نمی‌کند.
وی ادامه داد: در صحنه عمل شاهد ارتقای منظم و مداوم فرهنگ در حوزه‌های مختلف نیستیم، بلکه موفقیت‌ها بسیار فصلی‌اند و این نشان می‌دهد که برنامه مدونی وجود ندارد؛ درحالی‌که در همه حوزه‌های فرهنگی و هنری نیاز به سیاست‌گذاری مشخص داریم.