به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از مهم‌ترین جشنواره‌های هنری کشور است که هر ساله در ماه پیروزی انقلاب برگزار می‌شود. جشنواره‌ای که از اهمیت بسیاری برای فعالان این حوزه به ویژه جوانان و هنرمندان شهرستان‌های کشور برخوردار بوده و محفلی مناسب و حرفه‌ای برای نشان دادن استعداد و خلاقیت است. اما به جرات می‌توان گفت کرونا که ماه‌هاست کام همه را تلخ و سیستم زندگی انسان‌ها را مختل کرده، در میان رشته‌های هنری بیشترین تاثیر را بر رشته تئاتر گذاشته است. هنری که حضور و ارتباط با تماشاگر از اولویت‌های اصلی آن است و نمی‌توان ارتباط تنگاتنگ و روبه‌روی بازیگران را در هنگام اجرا از آن گرفت.
تاثیر کرونا بر تئاتر به اندازه‌ای بوده که جشنواره‌های بزرگ دنیا همچون جشنواره تئاتر اونیون فرانسه لغو شد. با این شرایط و با توجه به صحبت‌های رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که همواره سلامت مردم را در راس و اولویت همه فعالیت‌های فرهنگی قرار داده‌اند، برگزاری جشنواره تئاتر امسال امری بسیار مشکل به نظر می‌رسد.
اما در چند روز گذشته دو بخش از جشنواره تئاتر در عرصه عکس و پوستر و نمایشنامه‌نویسی فراخوان داد. « حسین مسافرآستانه » دبیر سی‌و نهم جشنواره تئاتر فجر دراین باره گفت: «بعد از تصمیم‌گیری درباره هر بخش، فراخوان آن به صورت جداگانه امسال منتشر می‌شود.»
با سهراب سلیمی کارگردان پیشکسوت و عضو با سابقه خانه تئاتر درباره چگونگی برگزاری جشنواره تئاتر و وضعیت اجرای نمایش‌ها با توجه به گستردگی آنفولانزا و کرونا در فصل پاییز و زمستان گفت‌وگو کردیم.
ارتباط صحنه با تماشاچی، تعریف می‌شود
سلیمی درباره چگونگی برگزاری جشنواره تئاتر فجر امسال به خبرنگار ایرناپلاس گفت: با توجه به شرایطی که به دلیل شیوع ویروس کرونا به وجود آمده است، این سوال مطرح می‌شود که در حال حاضر چه کمک‌هایی به خانواده تئاتر شده است؟ در این شرایط بحرانی، مساله اقتصادی بیشتر اعضای خانواده تئاتر با شکل مواجه شده؛ البته برای سینما و تلویزیون نیز این مشکلات پیش آمده است. اما وقتی از تئاتر صحبت می‌کنیم دیگر موضوع فرد نیست؛ گفته می‌شود ۵ هزار نفر را فهرست کرده‌اند که در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند. حال اگر این تعداد را به سطح کلان کشور بسط دهیم به نظر می‌رسد بیش از این ارقام خواهد بود.
اگر هیچگونه امنیتی به لحاظ مسائل بهداشتی و ایمنی در سالن‌های تئاتری و حتی شهر وجود نداشته باشد افراد بسیار کمی از تئاتر دیدن می‌کنند.
به گفته سلیمی، دومین مساله به گروه‌های اجرایی بازمی‌گردد: در تئاتر به هیچ عنوان نمی‌شود فاصله اجتماعی را در صحنه رعایت کرد. مگر می‌شود ارتباط تنگاتنگ و نفس به نفس دو بازیگر را به لحاظ مسافتی منکر شویم، در صورتی که اینها از اصول تئاتر است و نمی‌توان نادیده گرفت.
گروه اجرایی با شرف، با اخلاق و متعهد دغدغه‌اش تماشاچی است. البته اگر فقط بخواهد خود را نشان دهد قضیه فرق دارد و صرفا با آنها حرفی ندارم. اما ارتباط صحنه با تماشاچی تعریف می‌شود و این اتفاقی است که سابقه طولانی و تا ابد نیز همین خواهد بود.
وی افزود: قرار بود نمایشنامه‌ای با عنوان «آقای اشمیت کیه» را در اول تا آخر تیرماه در تالار استاد سمندریان و در مجموعه ایرانشهر به اجرا ببریم که به مساله کرونا خوردیم و بعد هم کلا تعطیل شد. حال صحبت سر این است که آبان تا آذرماه اجرا داشته باشیم؛ اما پرسش این است که در این زمان، امنیت بهداشتی برای من فراهم می‌شود؟
دغدغه من گروه اجرایی و مساله اقتصادی آنهاست. وقتی به سالنی مانند « سمندریان » می‌رویم، اجرا در این سالن تعریفی دارد. وقتی به تعداد صندلی‌ها در این سالن نگاه کنیم از نظر رعایت پروتکل‌های بهداستی باید یک دوم صندلی‌ها پر شوند که البته با این شرایط تماشاچی هم به راحتی به سالن‌ها سر نمی‌زند. در این شرایط چه تضمینی وجود دارد که غیر از فاصله اجتماعی مسائل اقتصادی هم تامین شود؟ در حالی که به فعالان این عرصه در کشورهای دیگر حقوق می‌دهند. البته گفته شده که دولت به تئاتری‌ها وام می‌دهد که در طول سال باید به طور اقساط بازگردانده شود.
سلیمی معتقد است که اکنون تئاتری‌ها بلاتکلیف مانده‌اند. چون طبق اخبار منتشر شده، وقتی وارد فصل زمستان و پاییز می‌شویم آنفولانزا هم به کرونا اضافه می‌شود.
وی با ابراز امیدواری از اینکه هر چه زودتر از این بحران خارج شویم، افزود: با توجه به شرایطی که در آن قرار داریم، معتقد به برگزاری جشنواره فجر نیستم. حتی اگر بهداشت و سلامت افراد به طور کامل تامین شود، از نظر اقتصادی فکر نمی‌کنم به سود گروه‌ها باشد.
چرا تلویزیون در زمینه تئاتر فعال نمی‌شود؟
سلیمی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان از ظرفیت نمایش آنلاین برای ارائه برخی از اجراها در جشنوراه تئاتر فجر مانند جشنواره موسیقی نواحی بهره برد، گفت: وقتی به این اندازه به پیشرفت مسائل علمی اهمیت می‌دهیم، به هر حال باید دید که چگونه از دستاوردهایش برای پیشبرد اهداف تئاتری در این شرایط می‌توان استفاده کرد.
البته بارها در این مورد صحبت شده؛ من یکی از کسانی بودم که در خانه تئاتر نیز پیشنهاد دادم که چرا تلویزیون در این زمینه فعال نمی‌شود؟ این امکان وجود دارد که با استفاده از دوربین و امکانات فنی فواصل را حفظ کرد و امنیت و سلامت را برای گروه اجرایی تامین کرد. با این شرایط تماشاچی هم وجود ندارد که دغدغه‌های سلامتش را داشته باشیم.
وی ادامه داد: می‌شود بسیاری از آثار فاخر و ارزشمند را از هر نوعی ضبط و بعد از تلویزیون پخش کرد. وقتی جایی به نام تلویزیون وجود دارد که در حال حاضر اکثریت مردم به دلیل همه‌گیری کرونا در خانه به سر می‌برند، چرا علاقه‌مندان به تئاتر را به این مسیر هدایت نمی‌کنند؟
این استاد تئاتر به پیگیری‌هایش در این زمینه اشاره کرد و گفت: برای تحقق این موضوع، اقدامات زیادی انجام دادیم؛ نامه نوشتیم که حاضریم آثار ارزشمندی که در تئاتر وجود دارد را برای تلویزیون ضبط کنیم اما هیچ جوابی نگرفتیم. در جشنواره‌های موسیقی به راحتی می‌توان میکروفن‌هایشان را با فاصله از یکدیگر قرار دهند و برنامه اجرا کنند. اما در تئاتر چه باید کرد؟ موسیقی خیلی راحت‌تر کار خود را عملیاتی می‌کند.
اجرای تئاتر در فضاهای باز
این کارگردان با سابقه تئاتر، درباره اجرای نمایش‌های تئاتری در فضای باز افزود: صحبت‌ها و پیشنهادهای گفته شده کاربردی است، اما متاسفانه با توجه به امکانات، شدنی نیست. برای مثال در بسیاری از پارک‌ها سالن‌های آمفی‌تئاتر سر باز وجود دارد، اما در این سال‌ها هیچ بهره‌ای از آن نبرده‌اند. فرهنگسرای شفق، فرهنگسرای بهمن، فرهنگسرای خاوران و ... مکان‌هایی هستند که از فضای باز نمایشی برخوردارند. اما اگر فردا در این فضای باز باران گرفت تماشاگر باید چه کند؟ باید به هر چیزی اصولی نگریست، فکر و سپس عمل کرد که البته عملیاتی شدن در آن بسیار مهم است.
