پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر؛ حمید رزاقی:
فرهنگ به معناي شيوه هاي زندگي، نگرش ها ، باورها، رفتارها، آداب و رسوم و سنت ها و آيين ها مهم ترين و غني ترين منبع هويت و روح جمعي هر جامعه اي دانسته مي شود و كيستي و چيستي اجتماعات انساني را به وضوح نشان مي دهد.
فرهنگ در پهنه زمان و مكان اشكال و كيفيات متنوع و متكثر به خود مي گيرد. همان طور كه در طبيعت وجود تنوع حياتي، خصلتي بنيادين و ضروري است؛ بين جوامع انساني نيز تنوع و گوناگوني در طرز فكرها، سليقه ها و سبك هاي زندگي يك ويژگي اساسي بوده و در عين حال جهت تداوم و پويايي زندگي بشري امري اجتناب ناپذير است. از اين منظر فرهنگ مقوله اي است تفاوت آفرين كه توامان مي تواند انسجام بخش و وحدت زا باشد.
به بيان ديگر يك فرهنگ كلي قابليت و ظرفيت آن را دارد كه ضمن تنوعات و تفاوت پذيري خرده فرهنگ هاي دروني خود از همبستگي و پيوستگي عام جمعي در يك قلمرو سرزميني و چه بسا در سطح جهاني برخوردار باشد و به سوي تحقق وحدت در كثرت هويت هاي جمعي گام بردارد.
كشور ما از بارزترين نمونه هاي تكثر و تنوع فرهنگي، قومي و زباني است. به طوري كه وجود تنوعات قومي و خرده فرهنگ هاي متفاوت منطقه اي از ويژگي هاي جامعه ايران به شمار مي رود. اين منظومه فرهنگي محصول چندهزار ساله ملتي كهن و برآيند تعامل جمعي اقوام گوناگون مانند آذري، كرد، لر، بختياري، بلوچ، مازندراني، گيلك، قشقايي، عرب، لك، تالشي، تركمن، فارسي زبان و ... است كه با شيوه هاي زندگي دلپذير و بسيار زيبا و آداب و رسومي به غايت انساني، هويت فرهنگي کشور را شكل داده و در صف متحدي قوام و دوام بخشيده اند.
وجود تنوعات فرهنگي و ميراث زنده قومي و شيوه هاي زندگي بومي در اين سرزمين زيرچتر انسجام جمعي عام نه تنها مانع توسعه نیست بلكه مي تواند به مثابه يك امتياز و عامل توسعه محسوب شود، به طوري كه قابليت هاي فراواني را مي تواند در راستاي توسعه كشور به طور عام و توسعه منطقه اي و محلي به طور خاص در شهرها و روستاهاي كشور فراهم كرده و ظرفيت ها و توانايي هاي فرهنگي و معرفتي خود را بيش از پيش به منصه ظهور برساند.
به بيان ديگر برخورداري ايران از تنوعات فرهنگي و قومي از يك سو ضرورت سياست فرهنگي و قومي منسجم ، خردمندانه و منطقي را بيش از پيش ايجاب مي كند و از سوي ديگر ظرفيت ها، فرصت ها و امكانات بي بديل و متعددي را در سطح ملي، منطقه اي و محلي و در ابعاد شهري و روستايي در اختيار متوليان و مديران فرهنگي كشور مي گذارد، تا با شناسايي و بهره گيري از اين ميراث غني و پربار از يك سو بتوانند قدرت فرهنگي مردمان اين سر زمين را با اتخاذ راهكارهاي عملي و برنامه هاي اجرايي تبلور بيشتري بخشند و از سوي ديگر زمينه را براي ايجاد بازارها و كالاهاي قومي و محلي گسترده فراهم كرده و مزيت رقابتي آن ها را پيش پاي شان قرار داده و شرايط رشد و گسترش بازارهاي قومي- محلي را در مناطق آزاد و هم چنين در حوزه هاي شهري و روستايي مهيا نمايند.
ايجاد و گسترش بازارها ، كالاها و بازاريابي هويتي قومي – محلي در مناطق آزاد و در سطح شهرها و روستاهاي كشور هم مي تواند وسيله اي براي حفظ و تقويت تنوعات و فرهنگ هاي بومي و انتقال آن ها به نسل هاي جوان و آينده باشد و هم به عنوان ابزاري براي توسعه اقتصادي- محلي در مناطق و اقصي نقاط ايران ( شهري و روستايي) به كار گرفته شود و در نهايت گامي اثر بخش در جهت توسعه فرهنگي كشور با رويكرد اقتصادي- تجاري و اشتغال زايي مردمان در حوزه کارآفرینی و افزايش درآمد آن ها برداشته شده و در عین حال بر انسجام و وحدت ملي بيافزايد.
در اين راستا با وقوف بر ضرورت و اهميت حفظ و تقويت تنوعات و فرهنگ هاي قومي، راهکارهاي عملي « ايجاد و گسترش بازارهاي هويتي قومي- محلي از اقصي نقاط کشور را در شهر تهران » به شرح ذيل ارائه مي شود.
الف) راهکارهاي عام
- حمايت از تاسيس و راه اندازي پژوهشكده اقوام، گروه هاي محلي و دانش بومي.
- حمايت از تاليف دائره المعارف ها، دانشنامه ها و سالنامه هاي فرهنگ و هنر اقوام محلي.
- حمايت از پژوهش ها و مطالعات كاربردي در حوزه خرده فرهنگ هاي قومي و محلي و دانش ها و مهارت هاي بومي با تاكيد بر رهيافت بازارسازي و بازاريابي منطقه اي و ملي.
- شناسايي طبقه بندي و برآورد ظرفيت هاي محصولات قومي و توليدات فرهنگي و هنري بومي جهت امكان سنجي كالايي سازي فن آوري ها و فرآورده هاي قومي و محلي و سنجش ميزان مزيت رقابت پذيري آن ها در سطح محلي، منطقه اي و كشوري.
- مكان يابي و مشاركت با بخش هاي دولتي و خصوصي در ساخت و راه اندازي اماكني مانند راسته ها بازارها، بازارچه ها، نمايشگاه ها و محل هاي برگزاري جشنواره هاي اقوام و صنايع و فرآورده هاي بومي و سنتي.
- حمايت و مشاركت در ساخت و يا نوسازي، بازسازي و تجهيز كارگاه هاي صنايع فرهنگي دستي و قومي – بومي.
- حمايت و مشاركت با بخش خصوصي و كارآفرينان جهت توليد و عرضه كالاها، محصولات و خدمات فرهنگي و هنري بومي و صنايع سنتي محلي.
- حمايت و همكاري در ايجاد و گسترش اتحاديه هاي محلي و تعاوني هاي توليدي در زمينه توليد و عرضه محصولات، كالاها و يا خدمات صنايع فرهنگي قومي و محلي.
- پشتيباني و مشاركت در ايجاد و گسترش بازاريابي تخصصي در زمينه كالاهاي هويتي- قومي.
- حمايت از گسترش و تقويت كانون ها و تشكل هاي قومي ( فرهنگي و هنري) و توليد كنندگان فرآورده ها و كالاهاي بومي و هنرمندان حوزه صنايع فرهنگي دستي.
- تاسيس و يا گسترش صندوق حمايت از توليد كننده هاي فرآورده هاي بومي و هنرمندان حوزه صنايع فرهنگي و هنري سنتي و دستي.
- حمايت و مشاركت در ايجاد و گسترش كارگاه هاي آموزشي در زمينه محصولات و خدمات فرهنگي و هنري قومي- محلي و مهارت هاي صنايع دستي.
ب) راهكارهاي ويژه:
- در زمينه گردشگري با تاكيد بر گردشگري قومي:
- تقويت و گسترش گردشگري قومي و بازديد از كوچ نشيني، مسكن، معيشت، لباس هاي محلي ، غذاها، آيين ها و مراسم و جشن ها و صنايع دستي ايلات و عشاير به مثابه ميراث زنده فرهنگ هاي قومي.
- مشاركت و حمايت از برگزاري بازارها و بازارچه هاي عرضه و مبادله محصولات، كالاها و خدمات فرهنگي و هنري گروه هاي قومي در سطح استاني، ملي و مناطق آزاد تجاري.
- مشاركت و حمايت از برگزاري جشنواره ها و نمايشگاه هاي قومي و محلي در زمينه هاي فن آوري ها و فرآورده هاي بومي، صنايع و هنرهاي دستي، موسيقي و ترانه هاي محلي، هنرهاي نمايشي و پايكوبي، قوم گياه شناسي و درمان گري بومي و لباس ها و غذاهاي قومي- محلي در سطح استاني، بين استاني و ملي.
- حمايت از برگزاري مراسم عروسي و جشن ها به وسيله گروه هاي حرفه اي در چارچوب هاي قومي، محلي با استفاده از موسيقي و عناصر فرهنگي اقوام محلي.
- حمايت از ساخت، توليد و عرضه زنده موسيقي فولكلوريك و ترانه ها و آوازهاي محلي و همچنين توليد و عرضه ابزارها و ادوات موسيقي قومي – محلي.
- بازسازي و احياي كاروان سراها و ايجاد هتل هاي قومي- محلي با استفاده از عناصر، دكوراسيون و موسيقي و غذاهاي محلي.
- راه اندازي كارناوال ها و نمايش هاي خياباني گروه هاي قومي و محلي در سطح منطقه اي و ملي.
- برگزاري هفته هاي فرهنگي اقوام در کلان شهر تهران و يا مراكز استان ها و مناطق آزاد.
- تاسيس و راه اندازي فرهنگسراي قومي- محلي در شهر تهران با رويکرد اقتصادي و فرهنگي.
- در زمينه رسانه ها و چاپ و نشر:
- راه اندازي و يا حمايت از گسترش پايگاه هاي اينترنتي در زمينه فرهنگ ، هنر، ادبيات و آداب و رسوم اقوام و گروه هاي قومي.
- حمايت و مشاركت در ساخت و توليد ترانه هاي فولكلور و آوازهاي قومي- محلي و عرضه آن از طريق رسانه هاي صوتي و تصويري و همچنين در قالب لوح هاي فشرده صوتي و تصويري.
- احياء و تقويت روايت گري و قصه گويي هاي محلي و بومي از طريق ساخت و توليد و عرضه فيلم تئاتر، اجراي نمايش و مصورسازي.
- حمايت و مشاركت در ساخت و توليد هنرهاي نمايشي اقوام و تهيه فيلم هاي داستان، مستند و مستند داستاني از آيين ها ، آداب و رسوم و شيوه زندگي گروه ها قومي- محلي و عرضه آن از طريق رسانه ها و لوح هاي فشرده صوتي و تصويري.
- حمايت از آفرينش هاي تاليفي و تقويت ناشران و آثار ادبي در حوزه ادبيات قومي و فولكلور، داستان ها و قصه ها و اشعار و افسانه هاي اساطيري به زبان ها و گويش هاي محلي همراه با متن فارسي در قالب متون كاغذي، كتاب و لوح هاي فشرده ( حمايت از ورود و گسترش زبان هاي قومي در رسانه هاي نوشتاري و الكترونيكي).
- ايجاد و گسترش باشگاه هاي كتاب و كتاب خواني با زبان قومي- محلي.
- بالابردن سواد در زبان هاي قومي از طريق ايجاد و گسترش برنامه هاي آموزش زبان هاي قومي- محلي براي شهروندان.
- ايجاد و گسترش بخش كتاب هاي قومي و نوارها و سي دي هاي محلي در كتابخانه هاي شهر.
- تشويق و حمايت از نوازندگان داستان سراي دوره گرد قومي- محلي.
- شناسايي غذاهاي محلي- قومي و تهيه شناسنامه براي غذاها ی بومی به همراه دستور پخت.
- تشويق به وارد كردن غذاهاي قومي در منوي رستوران هاي غذاي سريع با ايجاد تغييرات لازم در تركيب و بسته بندي آن ها.
- ترغيب و حمايت از ايجاد رستوران هاي محلي مثلاً آذري، كردي، بلوچ يا تركيبي بلوچ/لري، كردي/ آذري و غيره.
- حمايت از ايجاد رستوران هاي زنجيره اي غذاهاي سريع با مضمون محلي – قومي با استفاده از نام هاي محلي در منوهاي غذايي مانند ساندويچ كردي، ساندويچ آذري و غيره.
- حمايت و يا مشاركت در برگزاري جشنواره ها و مسابقات غذاي محلي در سطوح استاني و ملي.
- حمايت از امكان سنجي ساخت غذاهاي صادراتي براساس شناسنامه محلي غذاها.
- حمايت از انتشار مجلات غذايي با محوريت غذاهاي قومي در سطوح استاني و ملي.
- همكاري در معرفي غذاهاي محلي در كاتولوگ هاي گردشگري.
- در زمينه ورزش هاي باستاني و بازي هاي بومي و محلي:
- احياء ، بازسازي و يا نوسازي و تجهيز مراكز زورخانه اي موجود در شهر.
- استقرار مراكز زورخانه اي جديد در مجاورت بوستان هاي شهري و مراكز فرهنگي، تفريحي و يا تاريخي.
- ايجاد يك نظام تشويقي - مالي جهت حمايت از مديران و مرشدان زورخانه ها.
- حمايت و پشتيباني از گسترش كانون ها و مجامع ورزش هاي باستاني.
- معرفي و شناساندن ورزش هاي باستاني و باستاني كاران به عنوان نگاهبان ارزش هاي اخلاقي جامعه مانند جوانمردي، درستكاري، وفاداري، شجاعت، تواضع ، ديگرخواهي و گذشت به نسل هاي جوان و آينده.
- شناسايي بازي هاي بومي و محلي و معرفي آن ها از طريق رسانه ها و تبليغات شهري.
- امكان سنجي و حمايت و همكاري در توليد و عرضه بازي هاي رايانه اي با بهره برداري از مضامين بازي هاي بومي و محلي.
