به گزارش پایگاه تحلیلی خبری فرهنگ و هنر، ویدئوی کودکان شیرین‌زبان که کار‌های بامزه انجام می‌دهند در اینستاگرام توجه همه را جلب و به‌سرعت گُل می‌کند. ویدئو‌های بعدی و بعدی منجر به ایجاد یک صفحه مجزا برای این کودکان می‌شود و لحظات شخصی کودک توسط والدین آنها به نمایش گذاشته می‌شود.
باید بدانیم هر انسانی در اشتراک لحظات زندگی‌اش با دیگران، باید حق انتخاب داشته باشد و ما در جایگاه والد اجازه نداریم به‌جای آنها تصمیم بگیریم!
بدون شک این مسئله یکی از مصادیق کودک‌آزاری است و بهره‌کشی اقتصادی از کودکان محسوب می‌شود که خلاف قانون است. البته تمام والدین این کار را برای درآمدزایی از کودکانشان انجام نمی‌دهند. اما جذابیت دیده شدن، افزایش فالوور و لایک بیشتر، دامی برای نقض حریم خصوصی کودکان است و قضاوت‌هایی از پیش تعیین شده برای آنها می‌سازد که می‌تواند منجر به آسیب‌های زیادی در دوره نوجوانی‌شان شود.
جای کودکان نه در خیابان و نه در اینستاگرام، بلکه در میان همسالان و در مدرسه است. ممکن است متوجه خشونتی که علیه کودکان در فضای مجازی می‌کنیم نباشیم و با لایک از آنها حمایت کنیم. باید سواد رسانه‌ای خود را بالا ببریم و بدانیم که توجه ما، یک کالای ارزشمند و مؤثر است و همان‌طور که معتقدیم نباید به کودکان کار خیابانی پول بدهیم، چون از طرف افراد دیگر اجیر می‌شوند در مواجهه با کودکانِ کارِ مجازی هم همین کار را باید انجام بدهیم و آنها را فالو و لایک نکنیم.
یرای بسیاری از ما گرفتن عکس از بچه هایمان و انتشار آن در صفحات و کانال های شبکه های مجازی بخشی از زندگی روزانه شده است.
بسیاری از بچه ها از بدو تولدشان به مدد گوشی های همراه آنقدر عکس و فیلم دارند که به سادگی می شود روند هفتگی رشد آنها را با جزئی ترین احوالات شان از اولین دندان و اولین کفش گرفته تا اولین مهد کودک و کلاس تا امروز که مثلاً 8-7 ساله شده اند مرور کرد و کنار هم چید.
آیا فکر می کنید پسر یا دختر ما وقتی به سنین جوانی رسیدند چه واکنشی نسبت به فیلمی نشان دهد که امروز برای ما خنده دار است و چندین و چند لایک برایمان آورده است؟
انتشار تصاویر فرزندان در فضای مجازی، زیر پا گذاشتن حریم شخصی آنهاست
دکتر «علی شاهینی» اظهار کرد: رعایت حقوق و کرامت کودک توسط والدین در فضای مجازی ضروری است و رعایت نکردن آن به نوعی ورود به حریم خصوصی کودکانی است که به‌علت صغر سن خود قادر به تصمیم‌گیری و اعمال حق خود نیستند، البته این حق کودک قابل واگذاری با دیگران حتی والدین نیست و گاهی ممکن است رعایت نکردن حقوق کودک در این خصوص جرم و تخلف محسوب شده و قابل پیگیری نیز باشد.
وی افزود: فضای مجازی با انتشار تصاویر کودکان صفحه‌های پر مخاطبی را برای فروش محصولات مهیا کرده است، به طوری که برخی والدین حتی قبل از به دنیا آمدن فرزندشان با تصاویر سونوگرافی لحظه به لحظه دیگران را از چگونگی رشد و حتی روز و ساعت به دنیا آمدن کودک مطلع می‌کنند تا همگان برای به دنیا آمدن کودک لحظه شماری کنند. استفاده ابزاری از کودک از همان لحظه به دنیا آمدن شروع و تا ۵ و ۶ سالگی ادامه دارد.
شاهینی خاطرنشان کرد: بنگاه‌های اقتصادی و مراکز تولیدی با همراهی و مشارکت والدین برای فروش محصولات از تصاویر کودک استفاده ابزاری می‌کنند. والدین با قرار دادن شیرین زبانی‌ها در فضای مجازی و گاهی با پوشش یک دست با کودک و انتشار آن در دنیای مجازی، کسب درآمد می‌کنند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در واقع والدین فرزندانشان را ابزاری برای کسب درآمد و تبلیغ محصولات شرکت‌ها قرار می‌دهند که این رفتار والدین با برخی قوانین در حقوق کودک و کنوانسیون‌های حمایت از حقوق کودک و قانون جرایم رایانه‌ای منافات دارد و گاهی جرم محسوب شده و قابلیت پیگیری حقوقی و کیفری دارد.
وی با اشاره به عضویت ایران در پیمان نامه حقوق کودک، گفت: بر اساس این پیمان نامه، کودک حق برخورداری از حریم خصوصی و کرامت انسانی را داشته و سوءاستفاده از تصویرش توسط والدین چه با هدف درآمدزایی باشد یا خیر، بدون اجازه کودک، نقض حریم خصوصی او و سبب وارد شدن خدشه به کرامتش می‌شود.
شاهینی با ادعای این‌که والدین حق دخالت در امور مالی فرزندان خود را نیز ندارند، تصریح کرد: برای نمونه در صورتی که اما کودک معامله ای انجام دهد و پس از بزرگ شدن او بفهمد این معامله به زیانش بوده، قابل رسیدگی است و می تواند طلب خسارت کند.
کودک‌آزاری تعقیب قضایی دارد
این استاد دانشگاه با بیان این‌که در ایران در خصوص صیانت از حقوق کودک در فضای مجازی مقررات معینی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: با این حال حمایت از کودک مبنای فقهی و مدنی دارد همچنین در صورتی که جرایم رایانه‌ای رخ دهد که طی آنها از افراد کمتر از ۱۸ سال سوءاستفاده شود، می‌توان به صورت موردی در دادگاه رسیدگی کرد.
شاهینی در ادامه گفت: از سوی دیگر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان خانواده‌ها را به نگهداری کودکان ملزم و از هرگونه آزار جسمی یا روحی منع می‌کند و بهره‌کشی از کودک زیرپا گذاشتن این قانون بوده و قابل تعقیب کیفری است.
وی با اشاره به این‌که انتشار تصاویر کودک و ورود به حریم خصوصی وی می‌تواند جرم تلقی شود، افزود: دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم می‌تواند به این قضیه ورود کرده و از ولی قهری کودک شکایت کند.
فرهنگ سازی و آموزش، بهترین راهکار
این استاد حقوق با بیان این‌که هر کس حق آزادی بیان داشته و می‌تواند اطلاعات خود و نه فرد دیگری را منتشر کند، تصریح کرد: در این خصوص می‌توان به ماده ۱۹ میثاق نامه بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و ماده ۱۷ کنوانسیون حقوق کودک در سطح بین‌المللی برای دفاع از حقوق کودک استناد کرد.
شاهینی با بیان این‌که در دیگر کشورهای دنیا به حقوق کودک توجه شده و این مسائل قابل رسیدگی است، گفت: بهترین راهکار فرهنگسازی و آموزش است و از آن جایی که بسیای از خانواده‌ها از این موضوع اطلاعی ندارند، بهتر است به وسیله شبکه‌های اجتماعی این فرهنگسازی انجام شود.
وی یادآور شد: بسیاری از پدر و مادرها فکر می‌کنند وقتی صاحب فرزند شدند مالک او نیز هستند در حالی که نمی‌توانند به جای فرزند خود تصمیم بگیرند. بنابراین به نظر می‌رسد رسیدگی به این موضوع از یک سو نیازمند تدوین قوانین و چارچوب‌های معینی از سوی قانون‌گذاران و از سوی دیگر توجه بیشتر دستگاه‌های نظارتی است.
بهتر است قبل از منتشر کردن عکس بچه هایمان در فضای مجازی این نکات را رعایت کنیم
1- قبل از انتشار عکس یا ویدئوی کودک خود یک بار دیگر آن از منظر جوانی کودک خود ببینید. آیا او از این که کس دیگری این عکس یا فیلم را ببیند آزرده نمی شود؟ اگر پاسختان منفی بود منتشر نکنید.
2- با تغییر تنظیمات در شبکه های اجتماعی عکس‌های کودک خود را به صورت عمومی (public) منتشر نکنید، بلکه آنها را تنها با گروه کوچکی از نزدیکان مورد اعتماد به اشتراک بگذارید.
3- به شدت مراقب باشید هنگام انتشار تصویر کودک خود برای مثال در مهدکودک یا موسسه ی زبان، آدرس یا نام مکان مشخص نباشد تا نشانه‌ای از محل کودک به بیننده عکس‌ها ندهد. این کار می‌تواند خطرات احتمالی را کاهش دهد.
همچنین حواس تان به این باشد که برخی اپلیکیشن ها، به طور خودکار محل گرفتن عکس را ثبت می کنند. می توانید گزینه لوکیشن را حذف کنید.
4- هیچ عکسی از کودک عریان خود منتشر نکنید. گرفتن عکس در ساحل، توالت و حمام را اکیدا برای خود ممنوع کنید. به این فکر کنید که ممکن است یک فرد پدوفیلی آن را ببینید.
5- هیچ عکس تمام رخی از کودک منتشر نکنید تا امکان شناسایی توسط نرم افزار منتفی باشد. این توصیه به ویژه برای کسانی است که ممکن است مورد طمع باشند مانند تاجران ثروتمند یا هر کسی که روی فرزندش حساس است.
6- از کودکان بالای دو سال برای ارسال عکس شان حتی برای پدر و مادر بزرگ اجازه بگیرید. این کار علاوه بر ایجاد حس احترام رعایت حریم خصوصی را به کودک یاد می دهد.
مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام به تهیه کلیپ‌هایی با موضوع فضای مجازی و سواد رسانه‌ای کرده است که در ادامه می‌بینید.
