به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، مراسم رونمایی از کتاب «وارونگی افکار عمومی» نوشته سپهر خلجی و فائزه تقی‌پور با حضور برخی از مدیران فرهنگی و اصحاب رسانه ۲۴ آبان‌ماه همزمان با آغاز هفته کتاب و روز کتاب و کتاب‌خوانی در خبرگزاری فارس برگزار شد.
در ابتدای این مراسم «حسن پور» رئیس دانشکده رسانه خبرگزاری فارس طی سخنانی گفت:کتاب وارونگی افکار عمومی از جمله کتاب هایی است که بلافاصله بعد از نگارش،کار چاپ آن انجام شد. این کتاب اشاره دارد به مهم ترین مسایلی که در حوزه سیاست با آن مواجه هستیم. در حال حاضر مرجعیت رسانه‌ها خدشه دار شده است و مرجعیت به رسانه های غیر ایرانی تغییر کرده است و امیدواریم با انتشار درست این کتاب اهالی رسانه به آن توجه ویژه ای داشته باشند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در بحث علم، معرفت و شناخت هنوز به نقطه روشنی نرسیده‌ایم افزود: توجه انسان از شناخت محیط به شناخت خودش معطوف شد و او بعد از مدتی به بازسازی شناخت از محیط پرداخت. وارونگی افکار عمومی یک فرآیند بین فرد و جامعه است. در این فرآیند فرد دو ساحت دارد؛ او به عنوان عضوی از جامعه و همچنین به عنوان تصمیم‌گیرنده برای قشری از جامعه شناخته می شود.
حسن پور ادامه داد: اگر دانش فرد نسبت به جامعه ناکافی باشد تصمیم های او با مشکل همراه می‌شود. وارونگی افکار عمومی یک حوزه بین رشته‌ای است و طبیعتاً بسیاری از دانش‌های انباشته انسانی در آن دخیل هستند، از جامعه‌شناسی و علوم اعصاب گرفته تا علوم محاسباتی.
نوع مسیر خودمان را تغییر دهیم
«اکبر نصراللهی» رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد مرکز، در ادامه این مراسم گفت: یکی از مسائل مهم کشور غفلت از مسائل مهم و انباشت مسائل راهبردی است. متاسفانه مسئولان از مسئله مهم وارونگی افکار عمومی غفلت کرده اند که آقای خلجی به خوبی در این کتاب به آن پرداخته است. افکار عمومی پدیده چند وجهی است و ریشه در عملکرد حال و گذشته مسئولان و رسانه ها و تعدد رسانه ای دارد. وارونگی افکارعمومی به مفهوم مقاومت مردم و کاربران و مخاطبان درباره روایت های رسمی یا اهدافی که کنشگران رسانه های رسمی منتشر می کنند می پردازد.
وی افزود:در این جا می شود به بحث مربوط به حوادث آبان ماه هم اشاره کرد و به دلیل همین می توان گفت الان با پدیده وارونگی افکار عمومی مواجه هستیم و اگر الان روایت درستی هم داشته باشیم مخاطب این روایت درست را قبول نمی کند یا به گونه ای دیگر واکنش نشان می دهد که مورد انتظار مقام های مسئول نیست.
نصرالهی ادامه داد: الان ۵ روز است که دادگاه مردمی حوادث آبان ماه در انگلیس برگزار می شود و بی بی سی هم آن را پوشش می دهد. مشخص است چرا انگلیس چنین کاری می کند! یعنی می خواهم بگویم فعلا این موضوع در دستور کار هست. ما هم الان در آستانه حوادث آبان ۹۸ هستیم و هیچ مستندی در این باره نداریم. این یکی از مصادیق است یا بحث مربوط به همکاری های ایران و چین که ۵ سال قبل مطرح شد، با اینکه ۵ سال زمان داشتیم اما هیچ نکته ای درباره آن گفته نشد. یا بحث مربوط به قیمت ارز، انتخابات، بازار خودرو و حوادث تروریستی و ترور شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید فخری زاده و هواپیمای اوکراینی و ...
وی افزود: در این موضوعات مهم و راهبردی به دلیل غفلت رسانه ها و مسئولان از آرایش جدید رسانه ای و پدیده ارتباط جمعی شخصی و دسترسی های کاربران و مخاطبان ما با وارونگی افکار عمومی روبرو هستیم. بنابراین می شود گفت که وارونگی افکار عمومی نتیجه تغییر و تحولات در آرایش رسانه ای و پیشرفت تکنولوژی ارتباطی و پدیده ارتباط جمعی شخصی و تعدد و تکثر بازیگران رسانه ای و خروج کنش گری از کنش گران رسمی و حاکمیتی است و هر کدام از کاربران و مردم با اینکه مصرف کننده هستند تولید کننده و توزیع کننده هم هستند و کنش گری از انحصار حاکمیت رسانه های رسمی خارج شده و تولید و انتشار اخبار در انحصار رسانه های رسمی نیست و این می تواند در پدیده وارونگی افکار عمومی تاثیر گذار باشد.
وی همچنین بیان داشت: این روزها دیگر ما تنها روایت کننده نیستیم و هر کسی می تواند زودتر و صادقانه تر روایت خود را داشته باشد. بنابراین می شود گفت یکی از علت های پیدایش وارونگی افکار عمومی، تغییر و تحولاتی است که بعد از پیشرفت وسیله های ارتباطی و انتشار پیام از انحصار کنشگران رسمی درآمد. از طرفی فاصله بین درخواست و اجابت مردم کم شده است و روایت های مختلفی را می توانیم در این زمینه داشته باشیم.
نصراللهی ادامه داد: وقتی کنش گری و میدان بازی عوض شده است، باید متناسب با این تغییرات نوع مسیر خودمان را تغییر دهیم. به نظر می رسد در این باره هم کنش گران رسمی رسانه ای و هم مسئولان داخلی این تغییرات را درک نکردند و هنوز متوجه نیستند که دیگر فقط خودشان نیستند که حرف می زنند و نباید انتظار داشته باشند مخاطبان فقط حرف آنها را بشنوند. اما این کتاب به نویسندگی دکتر خلجی عرایض بنده را تائید می کند.
وی ادامه داد: همینطور این کنش گران رسمی و مسئولان درک نادرستی از مخاطبان دارند و دسترسی های آنها به منابع خبری را متوجه نیستند. درک ناقص و نادرست و جاماندگی در گذشته باعث می شود رویکرد و راهبردهای رسانه ها و مسئولان، رویکردهای انفرادی و در حد گذشته و واکنشی شود و معمولا اینها در حوادث و بحران های مهم تاخیر در شروع دارند و از راهبردهای پنج گانه انکار، سکوت، واقع نمایی، کوچک نمایی و بزرگ نمایی، تنها راهبرد کوچک نمایی و سکوت را اتخاذ می کنند و کمتر اتفاق می افتد واقع نمایی را اتخاذ کنند و در موضوعات مهم، پیوست رسانه ای داشته باشند. به هر صورت می توان گفت تحت تاثیر این رویکرد و راهبرد غلط بین دربانی و دروازه بانی مسئولان و رسانه ها شکافی می افتد و مسئولان یک چیزی می خواهند و مردم یک چیز دیگر و برای همین است که از کنار سوژه های راهبردی عبور می کنند یا از آنها غفلت می کنند.
وی ادامه داد: نتیجه درک ناکافی و نادرست و اتخاذ رویکرد و راهبرد غلط باعث می شود که مردم اعتمادی به روایت های رسمی و رسانه های رسمی و مسئولان نداشته باشند و این برمی گردد به اینکه مسئولان یا سواد رسانه ای ندارند یا این سواد رسانه ای ناکافی است. چون سواد رسانه ای مسئولان ناکافی است به همین دلیل از بسیاری رویدادها استفاده نمی‌کنند و جلوی برخی روایت ها را می گیرند که مردم را بی اعتماد می کنند. اگر سواد رسانه ای مسئولان و رسانه ها کافی باشد و اگر صادقانه با مردم رفتار کنند و اگر روایت اول را در انتشار خبرها داشته باشیم، مطمئن باشید وارونگی افکار عمومی اتفاق نمی افتد و اعتماد افزایی می شود و مردم به رسانه های خودشان توجه می کنند. پیامد وارونگی افکار عمومی که آقای خلجی به خوبی در کتابشان آوردند تنزل سرمایه اجتماعی، شکست استراتژی بازدارندگی و تعرض بیشتر رسانه های رقیب و فرصت سازی برای رسانه های دشمن است. اما راهبرد حداقلی این است که ما بازدارندگی ایجاد کنیم.
نصراللهی ادامه داد: یکی از اهداف ما خروج از محاصره تبلیغاتی است که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب به صراحتا به آن اشاره کردند و فرمودند که جوان ها در شکستن محاصره تبلیغاتی پیشگام باشند. خروج از محاصره تبلیغاتی، کسب و احیای مرجعیت رسانه ای و داشتن رسانه تراز انقلاب اسلامی و قدرت تاب آوری رسانه ای و جریان سازی رسانه ای و جریان سازی موثر و داشتن روایت اول، از اهداف بسیار مهم است و برای رسیدن به این اهداف راهبردی که مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند به بازسازی انقلابی در ساختار و نیروی انسانی و مدیریت پیام و رویکرد و راهبردها نیاز داریم. همانطور که اسلحه را از دست دشمن گرفتیم و در دفاع مقدس بودیم، تا زمانی هم که خودمان رسانه های مطمئن آماده نکردیم و مردم به ما اطمینان نکردند باید اسلحه دشمن را بگیریم و علیه خودشان استفاده کنیم و اگر قهر کنیم و با تاخیر بپذیریم باعث وارونگی افکار عمومی خواهد شد.
مهم‌ترین موضوع در وارونگی افکار عمومی داشتن یک فرایند است
«عبدالله گنجی» مدیرمسئول روزنامه جوان در ادامه این مراسم رونمایی از کتاب، گفت: ما باید از چنین کتابی بهره برداری کاربردی داشته باشیم. مهم‌ترین موضوع در وارونگی افکار عمومی داشتن یک فرایند است. همه کارهایی که در کشور ما انجام می‌شود و افکار عمومی آن را قبول ندارند، باعث شده یک حرکت عمیق در کشور شکل بگیرد که پاسخ آن طرح بازسازی انقلابی است. شبکه‌های خارجی زیادی وجود دارند که بنا بر ذائقه ما و روحانیون تولید محتوا می‌کنند و ما همان را منتقل می‌کنیم، این یعنی ما بخشی از ابزاری هستیم که می‌خواهند با آن ماهیت جمهوری اسلامی را بزنند.
وی در ادامه نیز بیان داشت: رسانه‌های انقلابی در کشور ما یک محافظه‌کاری نسبت به روایت اول دارند و در نشر اخبار درست تاخیر دارند. ما برای کشته‌های آبان، هیچ آماری ندادیم، اما رسانه‌های خارجی مانند رویترز آماری منتشر کردند و درست بعد از یک سال ما شروع به انتشار آمار کردیم. در همه چیز این تأخر را داریم. حالا برای این است که برای بنزین خوشحالیم چون صدا و سیما در سریع‌ترین فرصت خبر و علت آن را اعلام کرد که اگر نمی‌کرد افکار عمومی به سمت گران شدن بنزین می‌رفت.
چرا دشمن شبکه تلویزیونی و رسانه‌ای راه‌اندازی کند؟
«سپهر خلجی» نویسنده کتاب «وارونگی افکار عمومی» درباره این کتاب گفت: نبرد امروز صحنه درگیری افکار عمومی است و شاهد این مطلب تعدد شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های ماهواره‌ای و... است. تلاش ما اثرگذاری بر افکار جامعه است. چرا دشمن باید به جای یک اقدام نظامی، شبکه تلویزیونی و رسانه‌ای راه‌اندازی کند، آن هم متناسب با ذائقه مخاطب ایرانی؟ عرصه، عرصه اثرگذاری بر افکار عمومی است. اگر دشمن هم بخواهد کار نظامی انجام دهد، یک پایه اساسی‌اش در حوزه رسانه است. سند روشن این قضیه حمله آمریکا یک سال قبل از حمله به عراق، افکار عمومی عراق را تحت تاثیر قرار داد.
وی در ادامه با بیان اینکه باید درباره وارونگی افکار عمومی کاری انجام دهیم، افزود: درباره افکار عمومی کارهای زیادی انجام شده است اما درباره وارونگی آن نه. موضوع یک موضوع کاربردی و فوری و ضروری برای نظام رسانه‌ای کشور است، چراکه بعضی اوقات مدام دچار وارونگی افکار عمومی می‌شویم. برای نگارش این کتاب، از ۴٣ نفر از فعالان حوزه رسانه و از استادان جامعه‌شناسی، روانشناسی و صاحب‌نظران حوزه رسانه هم کمک گرفتیم.
خلجی ادامه داد: این کتاب بستری برای پژوهش‌های تکمیلی است چراکه نیازمند چنین پژوهش‌هایی در وارونگی افکار عمومی هستیم. یکی از استراتژی های این کتاب موضوع اقناع‌سازی است، چونکه مردم نیازمند اقناع سازی هستند تا بتوانند طرح‌ها و استراتژی‌هایشان را به تحقق برسانند. یک نکته بوجود می آید که در حذف ارز ترجیحی چقدر به اقناع افکار عمومی توجه کرده‌ایم؟ ما در بسیاری از تصمیمات راهبردی، افکار عمومی را در اولویت قرار نمی‌دهیم که کار اشتباهی است. همچنین در بسیاری از تصمیماتی که گرفته شده حتی با وجود اینکه تصمیم درستی بوده، به خاطر عدم توجه به افکار عمومی دچار آسیب شدیم.
آیین رونمایی از کتاب «وارونگی افکار عمومی» با حضور سپهر خلجی نویسنده کتاب، اکبر نصراللهی رئیس دانشکده علوم‌اجتماعی، سپهر خلجی مدیر روابط عمومی دفتر مقام معظم رهبری و نویسنده کتاب وارونگی افکار عمومی، اکبر نصراللهی رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد مرکز، عبدالله گنجی مدیرعامل و مدیر مسئول روزنامه جوان، امیدعلی مسعودی رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه سوره، حمید حسن پور رئیس دانشکده رسانه خبرگزاری فارس، مهدی شکیبایی رئیس فرهنگسرای رسانه، شهرام ملازاده مدیر رادیو پیام و رادیو آوا، مهدی دادجو مدیر بخش کتاب رادیو فرهنگ و اساتید علوم ارتباطات برگزار شد.
