به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر،آينهكاري يكي از شاخه‌هاي هنرهاي تزييني ايران و از ابتكارهاي ويژه هنرمندان ايراني به شمار مي‌آيد كه در دوره ساسانيان رايج بوده است.
اعتماد نوشت:اين هنر نوعي تزيين داخلي ساختمان، با چسباندن قطعه‌هاي كوچك آينه به اشكال هندسي، گل و بوته است. در اين رشته هنري، هنرمند با استفاده از شيشه و برش آن به اشكال متنوع، فضايي درخشان و زيبا در بناها خلق مي‌كند كه از بازتاب نور در قطعات بي‌شمار آينه تشعشع، درخشش و زيبايي در تزيينات بناها ايجاد مي‌شود.
همچنين پوششي بسيار مناسب و زيبا براي تزيين بنا از نظر استحكام و دوام است. در سده ۱۰ هجري قمري آينه از اروپا به ويژه از ونيز به ايران وارد مي‌شد و بخشي از اين آينه‌ها هنگام جابه‌جايي در راه مي‌شكست. هنرمندان ايراني براي بهره‌گيري از قطعات شكسته راهي ابتكاري يافتند و از آنها براي آينهكاري استفاده كردند.
آينهكاري در آغاز با نصب جام‌‌هاي يكپارچه آينه بر بدنه بنا شروع شد. نه تنها درون بنا بلكه ديوارهاي ستون‌دار عصر صفوي نيز با آينه‌هاي بزرگ تزيين شد.در دوره‌هاي زند و قاجار، اين صنعت را در قاب پنجره‌ها، ديوارها، سقف‌ها و ستون‌ها در آلاچيق، خانه‌ها، چايخانه‌ها، بناهاي سلطنتي و زيارتگاه‌ها اعمال مي‌كردند. همچنين در طراحي نماي خارجي، ورودي تالارها، حياط‌ها، باغ‌ها و استخرها هم ديده مي‌شود. در ابتدا طرح مورد نظر توسط طراح، معمار يا شخص آينه‌كار آماده، سپس كاغذ طراحي شده را سوزني و بر سطح كار مي‌گذارند و روي آن گرده‌زني مي‌كنند. پس از آن از روي طرحي كه به وسيله گرده بر ديوار منتقل شده، هنر آينهكاري را به وسيله چسباندن قطعات آينه روي ديوار با گچ و سريش به انجام مي‌رسانند.
در سطوح آينهكاري زمينه كار داراي نقوش يا خطوط برجسته يا فرو رفته است، زمينه كار توسط يك فرد گچبر مشابه طرح آينهكاري آماده شده، سپس قطعات آينه به وسيله آينه‌بر يا آينه‌كار در اندازه و اشكال موردنظر با الگويي مقوايي برش داده شده (بدون آنكه آنها را از هم جدا سازند) آماده مي‌شود. آينه چسبان به وسيله خميري كه مركب از گچ و سريش است قطعات آينه را براساس طرح به وسيله فشار آوردن دست به محل برش آنها روي گچ كشته بر سطح كار مي‌چسباند و با فشار دست برجستگي و فرورفتگي مورد نظر را ايجاد مي‌كند.
سپس نقوش دلخواه و مورد نظر را پديدار مي‌سازد در پايان آينه پاك‌كن سطح كار را پاك كرده، براق مي‌كند. اجراي طرح روي كاغذ پس از تشخيص ابعاد و تقسيم‌بندي گره محاسبه مي‌شود سپس هر گره را در خود خرد كرده و به وسيله آينه‌هاي حميل يك سانتي‌متري كه در اطراف نقش گره چسبانده مي‌شود، گره اصلي نمايان مي‌شود. در داخل لقاط گره نقوش ويژه طراحي شده مثل نقوش اسليمي، گل و برگ و پرنده و غيره را اجرا مي‌كنند و افزون بر آن قسمت آينه‌بري به وسيله آينه‌هاي رنگي و برش آينه به صورت محدب كه به نام كپ‌بري (آينه محدب) معروف است، طرح لازم را آماده كرده و به عنوان مثال در طرح درخت انگور الوان، سياه و ياقوتي كه هم رنگ و هم ابعاد آن مشخص است، شبيه اصل درخت طراحي مي‌كنند و آينه محدب را براساس طرح آماده با گچبر سطح كار مي‌چسبانند.
سپس لايه گچ نرم در قطر حدود سه ميلي‌متر بر آخرين سطح بر جسته ماليده مي‌شود و پس از آن شيشه‌هاي محدب ساخته شده را خرد و با انواع آينه‌هاي رنگي به كار مي‌برند. در مورد طرح‌هاي گياهي، سليمي و قواره‌سازي، مانند معرق‌كاري براي تمام نقوش، الگو تهيه كرده و پس از برش آينه با الماس، به كمك سنگ، لبه‌هاي آن را گرد مي‌كنند. ضخامت مطلوب آينه براي آينهكاري يك ميلي‌متر است، اما تا ضخامت دو ميلي‌متر يا بيشتر نيز به كار برده مي‌شود. از آنجا كه واردات آينه گران‌قيمت و شكننده بود، استادكاران ايراني از مدت‌ها پيش به ساخت آينه‌هاي قلع و سيمابي مي‌پرداختند. بعدها جيوه دادن آينه تغيير كرد و آب مقطر و «نيترات دراژن» (سنگ جهنم) به كار بردند. اين آينه چندان كه بايد شفاف نبود، از اين‌رو در عمده آستانه‌ها و اماكن متبركه آينه‌هاي بلژيكي به كار برده شده است.
براي آينهكاري از عناصري و مصالحي همچون سريش، قلم طراحي، گچ نرم، آينه، چسب، خط‌كش چوبي، كاردك، ميز زيردستي و ... استفاده مي‌شود. مدل‌هاي متنوع آينهكاري هم عبارتند از: لوزي، مربع، قطري، دايره‌اي، شكل‌هاي هندسي و جورچين (مربع و مستطيل نامنظم) هستند. آينهكاري روي ديوار، روي سقف طرح‌ها و گونه‌هاي مختلفي دارد كه عبارتند از: آينهكاري جورچين، آينهكاري لوزي، آينهكاري مدرن، آينهكاري كلاسيك، آينهكاري گل و بوته، آينهكاري هندسي، آينهكاري آنتيك، آينهكاري حجمي و آينهكاري كهنه‌كاري. آينهكاري روي ديوار گچي، ديوار سيماني، ديوار رنگ روغن، ديوار كاه‌گل، ديوار فلزي، ديوار MDF، ديوار سراميكي، ديوار سنگي، ديوار چوبي و... انجام مي‌شود. همچنين به‌كارگيري آينه در داخل خانه باعث مي‌شود درون خانه بزرگ‌تر نشان داده شده و در نتيجه زيباتر شود.رايج‌ترين طرح‌ها در آينهكاري شيوه «گره‌سازي» و «رسمي‌سازي» است. اين هنر از ديدگاه گوناگوني شكل‌ها و تنوع، كاربرد گسترده‌‌اي در تمام شاخه‌هاي هنر ايران دارد. طرح‌هاي ديگر چون «قاب‌سازي» يا «قاب‌بندي» به شيوه گوناگون به ويژه در تزيين سقف‌ها به كار مي‌رفت. سقف (تالار آينه) كاخ گلستان يكي از بهترين نمونه‌هاي اين‌گونه آينهكاري است. در اواخر دوره قاجار نيز جدا از آينهكاري، نقاشي روي شيشه و آينه نيز رواج پيدا كرد، گاهي در سقف‌ها آينه‌هاي جام يكپارچه به كار مي‌رفت كه سطح آن را با رنگ دست‌ساز (نقاشي اسليمي، گل و مرغ، گل و بوته، تصاوير اشخاص) نقاشي كرده‌اند.
نوع ديگر آينهكاري كه به ياقوتي معروف است در كاخ مرمر و هتل‌عباسي اصفهان نيز ديده مي‌شود. در اين شيوه قطعات آينه روي شيشه چسبانده مي‌شود. همچنين طرح‌هاي ديگر مانند شمسه ترنج و قطار‌سازي نيز متداول بودند. اين‌گونه طرح‌ها را معمولا بر سطح‌هاي صاف انجام مي‌دادند. شكل‌هاي حجمي نيز در آينهكاري در گذشته و حال معمول است.
از جمله نيمكره‌اي كوژ يا كاو كه به كاسه يا گل جام شهرت دارد يا مقرنس‌هايي كه با آينهكاري پوشانده مي‌شود. حتي آميزه‌اي از نقاشي بر چوب و آينه، در آينهكاري نيز معمول بوده كه در عمارت كاخ بادگير كاخ گلستان تهران و در سقف تالاربزرگ عمارت نارنجستان شيراز تلفيق اين دو هنر را مي‌توان ديد. در چهار دهه نخست سده ۱۴ هجري- قمري ركودي چشمگير در آينهكاري مشاهده مي‌شود در اين دوره طولاني جز آينهكاري ايوان آستان حضرت معصومه در قم كه از بهترين نمونه‌هاي اين‌گونه تزيينات است.در سال‌هاي اخير نوعي آينهكاري با شيشه‌هاي رنگارنگ كه طرح آن بيشتر شامل گل و بوته، ترنج و نيم ترنج متداول شده است.
اين روش برخلاف شيوه سنتي كه قطعات آينه همگي هندسي و گوشه‌دار است، آينه و شيشه‌هاي رنگين در آن به شكل منحني، گرد و بادامي به كار مي‌رود. اين شيوه آينهكاري «ياقوتي» نام دارد، در اين شيوه معمولا قطعات آينه را بر زمينه شيشه‌اي مي‌چسبانند. كاربرد هنر آينهكاري در سده‌هاي اخير از مرز جغرافيايي ايران گذشته است و به سبب زيبايي و جاذبه بسيار، در ديگر كشورهاي مسلمان، به ويژه كشورهاي همسايه ايران چون عراق، عربستان و اميرنشين‌هاي خليج‌فارس گسترش يافته است.
