به نظر شما مسئله اصلی کتابخانه‌های سازمان چیست و راه حل شما برای آن، چه بوده است؟
طی بررسی‌ها و جلسات متعددی که با مدیران مناطق و رؤسای کتابخانه‌ها و همکاران مدیریت امور کتابخانه‌ها داشتم، متوجه سه ضلعِ تأمین کتاب و منابع کتابخانه‌ای، تأمین و نوسازی تجهیزات و، کمبود نیروی کتابدار در کتابخانه‌ها شدم که پس از پیگیری‌های جدی صورت گرفته، دو ضلع آن تا حدودی تأمین شد. اولین مسئله، تأمین و خرید کتابهای جدید و به‌روز مورد نیاز مخاطبان کتابخانه‌ها بود که به لطف خدا با مساعدت و حمایتهای ریاست محترم سازمان و معاون محترم فرهنگی و نیز پیگیری‌های انجام شده، در سال جاری تعداد بیست هزار و ۵۴۲ نسخه کتاب به ارزش ۱۰ میلیارد و ۸۲ میلیون و ۵۱۲ هزار ریال بر اساس نیاز واقعی مخاطبان کتابخانه‌ها، توسط باغ کتاب تهران، تهیه و تحویل کتابخانه‌ها شد. همچنین با همکاری بنیاد علمی آموزشی قلم‌چی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بر مبنای نیاز مخاطبان به تعداد ۱۹ هزار و ۳۶۱ نسخه کتاب به ارزش ۱۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال به صورت مشارکت جذب‌شده به کتابخانه‌ها اهدا شد.
مسئله دیگر چه بود؟
دومین مسئله، یعنی تأمین و نوسازی تجهیزات کتابخانه‌های سازمان؛ با عنایت به شرایط و وضعیت مالی سازمان؛ جذب مشارکت‌های برونسازمانی و خیرین در دستور کار مدیریت امور کتابخانه‌ها قرار گرفت که در این خصوص نیز با همکاری بنیاد علمی آموزشی قلم‌چی و خیرین، تجهیزات سالن‌های مطالعه 13 باب کتابخانه با اولویت مناطق جنوبی و کم‌برخوردار تأمین شد و طی پیگیری‌ها و تعاملات صورت گرفته تا پایان سال جاری نیز تعداد ۱۰ باب کتابخانه دیگر تجهیز و نوسازی خواهد شد. ضمن اینکه دو باب کتابخانه ویژه کودکان و نوجوانان نیز افتتاح و راه‌اندازی می‌شود.
وضعیت کتابخانه‌ها و کتابداران در ایام کرونا چطور بود؟
اگرچه خدمات حضوری کتابخانه‌ها در ایام کرونا محدود شد، فعالیت‌های ترویج کتابخوانی تعطیل نشد. در بازه دو سالی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد کتابخانه‌ها تعداد ۸ هزار و ۳۰۳ عنوان برنامه ترویج کتابخوانی شامل ۶ هزار و ۴۷۳ عنوان تولید محصول، یک هزار و ۶۰۷ عنوان کارگاه و نشست، ۲۲۳ مسابقه کتابخوانی و دیگر برنامه‌های ترویج کتابخوانی در فضای مجازی اجرا کردند و از طرفی فعالیت‌هایی از جمله، رف‌خوانیِ بیش از دو میلیون و هفتصد هزار نسخه کتاب در ۹۶ کتابخانه سازمان به طور کامل انجام شد. رف‌خوانی بررسی موجودی منابع کتابخانه‌هاست.
در همین ایام ۸۴ هزار و ۲۲۶ نسخه کتاب فهرستنویسی، آمادهسازی و به مخزن کتابخانه‌ها اضافه شد. در ۲۱ دوره مسابقه کتابخوانی کتاب ماه که به صورت مجازی برگزار شد بیش از ۱۶۶ هزار و ۱۲۱ نفر شرکت کردند. همکاران ما در واحد ترويج فرهنگ كتابخواني و خدمات فني مديريت امور كتابخانه‌ها تعداد ۷ هزار و ۲۹۷ مورد، بررسی کتاب و ارائه مجوز به منظور اجرای برنامهها و فعالیت‌های ترویجی مناطق از جمله؛ معرفی کتاب، نقد و بررسی، رونمایی و ... در فضای مجازی داشتند.
کتابخانه‌ها از چه زمانی فعال شدند و الان وضعیت سالن‌های مطالعه چگونه است؟
با خارج شدن شهر تهران از وضعیت قرمز کرونایی، فعالیت کتابخانه‌ها با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی از سر گرفته شد و در بخشهایی از کتابخانه‌ها نظیر سالن‌های مطالعه که تردد و تجمع مخاطبان ممکن بود سلامت شهروندان را به مخاطره بیندازد؛ در فاز اول با ۳۰ درصد ظرفیت ارائه خدمات خود را آغاز کردند. در ابتدا ساعت کار کتابخانه‌ها طبق روال اداری نهایتاً تا ساعت ۱۵ تعیین شد ولی از ابتدای آذرماه با توجه به درخواستهای مکرر اعضا و قرار گرفتن شهر تهران در وضعیت آبی کرونایی، ساعت کار کتابخانه‌های درجه یک، دو و سه تا ساعت ۲۰ افزایش داده شد و برخی از کتابخانه‌ها نیز بنا به درخواست مخاطبان تا ساعت ۲۲ ارائه خدمات کتابخانه‌ای خود را افزایش دادند. همچنین طی بازدید شبانه‌ای که به همراه ریاست محترم سازمان از کتابخانه شهید آوینی در منطقه ۴ داشتیم، اعضای آن کتابخانه درخواست افزایش ساعت سالن مطالعه را داشتند که با موافقت ریاست محترم سازمان، کتابخانه مذکور در طول هفته تا ساعت ۲۴ و روزهای جمعه نیز تا ساعت ۲۰ ارائه خدمات دارد.
از کتابخانه دیجیتال بگویید که چیست و قرار است چه فضایی را برای کتابخانه‌ها فراهم کند؟
کتابخانه‌های دیجیتال، سیستم‌های مرکب و پیچیده‌ای هستند که منابع، قابلیت‌ها و خدمات کتابخانه‌های سنتی را گسترده‌تر می‌سازند و در عین حال، امکانات متنوع و بی‌شماری را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند. کتابخانه دیجیتال سازمان در ۱۶ بهمن ماه ۱۳۹۶ توسط مدیریت امور کتابخانه‌ها راه‌اندازی شد و با آدرس dtlib.ir در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. این کتابخانه در حال حاضر شامل ۸۰ هزار عنوان کتاب لاتین و ۲۰۲ عنوان کتاب فارسی است و با هماهنگی صورت گرفته، به تازگی امکان استفاده از ۷۰۰ هزار عنوان کتاب دیجیتال آستان قدس رضوی به صورت رایگان برای اعضای کتابخانه‌های سازمان فراهم شده است.
درباره شبکه یکپارچه کتابخانه‌های سازمان هم توضیح دهید.
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با ۱۱۰ باب کتابخانه عمومی به صورت مستقل، غیرمستقل و تفاهمنامهای، پرچمدار ارائه خدمات استاندارد کتابخانه‌ای در سطح شهر تهران است. شبکه یکپارچه کتابخانه‌های سازمان به عنوان نخستین شبکه کتابخانه‌های عمومی کشور در سال ۸۹ رونمایی شد. با اجرای این طرح امکان عضویت در یک کتابخانه و استفاده رایگان از خدمات و امکانات همه کتابخانه‌ها در سطح شهر تهران، برای شهروندان تهرانی، فراهم شد. با توجه به اجرای طرح موفق شبکهسازی کتابخانه‌های سازمان، با تدبیر شهردار وقت تهران در سال ۱۳۹۴، کتابخانه‌های مستقل معاونت امور اجتماعی به سازمان الحاق و تحت عنوان «شبکه یکپارچه کتابخانه‌های شهرداری تهران» شروع به فعالیت نمود و بدین ترتیب گام مؤثری در جهت حذف موازی‌کاری‌ها و افزایش هم‌افزایی در شهرداری تهران و در نتیجه ارائه خدمات مؤثر فرهنگی در حوزه کتاب و کتابخوانی به مخاطبان، فراهم شد.
به نظر شما مهم‌ترین اتفاقی که در دو سال اخیر برای کتابداران و کتابخانه‌ها رخ داده چه بوده است؟
در خصوص کتابخانه‌ها، همانطور که قبلا اشاره کردم خرید کتابهای جدید و مورد نیاز اعضای کتابخانه‌ها و همچنین نوسازی تجهیزات کتابخانه‌ای در تعدادی از کتابخانه‌ها، از اقدامات خوبی بود که طی دو سال اخیر اتفاق افتاد. اجرای برنامهها و تولید محصولات متنوعِ ترویجی در بستر فضای مجازی و اجرای پویشهای کتابخوانی از دیگر رویدادهای خوبی بود که در این دوره اتفاق افتاد. برای مثال در «پویش کتابخوانی ۲۰ و ۲۰» با شعار «ساعت ۲۰ هر شب ۲۰ دقیقه مطالعه کنیم» صدها هنرمند و فعال فرهنگی و بیش از ۱۰۰ هزار نفر از سراسر کشور به این پویش پیوستند یا در «باشگاه کتابخوانی ۱۰۰ تایی‌ها» که ویژه کودکان و نوجوانان در فصل تابستان سال جاری برگزار گردید بیش از ۱۰۰ هزار عنوان کتاب مطالعه شد و سایر برنامه‌های حوزه کتاب شامل؛ مسابقات کتابخوانی کتاب ماه، کتاب در گردش، اتوبوس کتابگرد هدهد، زیست کتابخانه‌ای، فعالیت‌های جهادی از جمله اهدای کتاب به مناطق محروم و کم‌برخوردار و غیره بخشی از اقدامات و فعالیت‌ها بوده است. در بحث تکریم از کتابداران محترم نیز جشن کتاب‌یار بعد از حدود دو سال که به دلیل شیوع بیماری کرونا برگزار نشده بود، همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی برگزار گردید و پس از مدت‌ها فرصتی فراهم شد که همکاران یکدیگر را ملاقات و یک دورهمی خوبی را در روز کتابدار با حضور ریاست محترم سازمان، ویژه کتابداران سازمان داشته باشیم.
در پایان از همه مدیران و کتابداران محترم کتابخانه‌های سازمان که وظایف فرهنگی خودشان را چه در ایام و زیست کرونایی علاوه بر فعالیت‌های یادشده، به صورت مجازی و نیز در ایام کنونی به صورت حضوری به خوبی انجام می‌دهند، تشکر و قدردانی می‌کنم.
