به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، کارگاه «فرم و محتوا در داستان های کوچک دینی» با تدریس احسان عباسلو به میزبانی کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد. این برنامه از کارگاه های آموزشی مسابقه «بانوی بی مثال» است که به همت مدیریت آفرینش های ادبی سازمان فرهنگی هنری با مشارکت نهاد کتابخانه های عمومی کشور برگزار شد.
عباسلو در این کارگاه به تشریح قالب «داستان های کوچک» پرداخت و گفت: قالب مورد نظر ما در این کارگاه همان داستان مینی‌مال است که معادل فارسی آن به «داستان کوتاهِ کوتاه» و یا «داستانک» ترجمه می‌شود. اما علت این که ما در این کارگاه آن را «داستان کوچک» نامگذاری کردیم این است که باور داریم داستان های ایرانی با این قالب معمولاً به تمام ابعاد وجودی انسان و زندگی انسان ورود می کنند. این در حالی است که داستان های غربی معمولاً تک بعدی هستند، اما داستان های ایرانی و مخصوصاً حکایت های کلاسیک خودمان از آثار سعدی به این سمت، تمام جوانب هستی انسان را مد نظر می‌دهند.
وی با اشاره به استقبال نویسندگان ایرانی از قالب داستان کوچک گفت: در ادامه افزایش تمایل به نگارش این قالب داستانی، چند سالی است که انجمنی به عنوان «کوچک نویسان ایران» راه اندازی شده که دو سال است برای آثار نگارش شده در این حوزه جایزه در نظر گرفته است. غربی‌ها به دلیل اینکه تئوری و نظریه های ثابتی در این زمینه ندارند، کلمه متقن واحد و ثابتی برای نامگذاری این قالب ندارند و نام‌هایی از انواع و اقسام مختلف برای این قالب در نظر میگیرند.
این نویسنده با اشاره به برخی آثار کلاسیک ایرانی گفت: می‌توانم بگویم آنقدر که ما ایرانیان در قالب داستان کوچک سهم داریم، غربی ها ندارند. ما ایرانیان تئوریهای بسیاری در این قالب داریم که می تواند زمینه های آموزش و شیوه های نگارش در این قالب باشد. در این زمینه شاخص ترین مثالی که همواره در کلاسهایم مطرح می کنم کلام پیامبر اسلام(ص) است که می فرمایند «بهترین سخن ها کلامی است که کوتاه، بامعنی و زیبا باشد و باعث ملالت نشود». در واقع بنیان قالب داستان کوچک و مینیمالیسم غربی این است که با کمترین کلمه بیشترین معنا را ارائه دهیم. به عبارت دیگر در داستان کمترین واژه ها را به کار ببریم، اما بتوانیم بیشترین معنا را از آن داشته باشیم. غربی‌ها نیز دو اصل اساسی داستان کوچک را سادگی و کوتاهی عنوان کرده‌اند.
احسان عباسلو در ادامه به اهمیت فرم در نگارش داستان کوچک پرداخت و گفت: فرم علاوه بر آن نگاهِ کلیِ داستانِ روی کاغذ، به انتخاب واژه ها، نوع چینش واژه ها، آهنگ صوتی که واژه ها دارد و حتی شکلی که واژه دارد مربوط می‌شود. حتی فصل بندی، بخش بندی و پاراگراف ها نیز جزء فرم داستان شما خواهد بود. در واقع «فرم» نقشه راه و نقشه ذهنی شما برای پیاده کردن مضمون داستان است. فرم می تواند ما را به ذهن نویسنده ورود بدهد؛ چرا که فرم بیانگر قلم، ذهن، قابلیت ها و استعدادهای نویسنده است. بر این اساس نویسنده نمی تواند صرفاً به دلیل داشتن یک محتوای خوب دست به قلم ببرد. به عبارتی داشتن فرم مناسب برای ارائه محتوای مفید ضروری است.
این مدرس داستان نویسی درباره استقبال از قالب داستان کوچک در جشنواره های دینی گفت: معمولاً مطرح می کنند که یکی از ضعف ها و دغدغه های داستان های دینی و یا جشنواره های ارزشی این است که فرم های ضعیفی دارند و همه صرفا به دنبال ارائه محتوا هستند؛ از آنجا که معمولاً ما بازی فرمی بلد نیستیم، این داستان ها معمولاً خشک، بدون لذت و بدون جذابیت هستند. اما برعکس در غرب موضوعات تکراری را با فرم های مختلف ارائه می دهند و بسیاری از فرمالیست ها اعتقاد دارند که محتوا هرگز عوض نشده و ما هیچ گاه محتوای جدیدی نداریم، بلکه فرمهای جدید داریم.
وی تاکید کرد: اگر می خواهید داستان‌های کوچک شما مخاطب داشته باشد، باید جذابیت و لذت فرمی ایجاد کنید. مخاطب نباید احساس کند داستان تکراری و کلیشه ای خوانده است. بر این اساس مواردی چون رعایت شکل داستانی و شکستن های به موقع کنش داستان، انتخاب صوت و آهنگ صحیح در انتخاب کلمات و دوری از شاعرانگی در داستان، مشخص کردن فراز و فرود در فرم داستان، رعایت لحن مناسب و یکدست در داستان و انتخاب زبان درست نسبت به شخصیت های داستان از اصولی هستند که اگر نویسندگان جوان بر اساس آنها دست به قلم ببرند، حتما موفق خواهند شد. همچنین نویسندگان جوان باید دقت داشته باشند وقتی متنی را می نویسند، باید داستانی برای گفتن داشته باشند؛ چراکه برخی داستان نویسی را با نگارش گزارش خبری اشتباه می گیرند و در نوشته آنها هیچ کنش داستانی وجود ندارد.
وی در ادامه این کارگاه پاسخگوی سوالات حاضران در حوزه پایان بندی و پایان باز داستانها، نشانه شناسی در داستان ها و فراز و فرود در فرم داستان نویسی بود.
