انقلاب اسلامی در سه ‌نما

۱. پس از دوران تاریک و غیرقابل دفاع قاجاریه و با روی کار آمدن پهلوی اول، اگرچه در برخی زمینه‌ها فعالیت‌های خوبی انجام شد که برجسته‌ترین آن‌ها را می‌توان توسعه آموزش و پرورش در شهرها و روستاها، ایجاد دانشگاه تهران و راه آهن سراسری دانست اما نگاه قلدرمآبانه، تمامیت‌خواه و سرکوب‌گر رضا شاه و نادیده انگاشتن باورها و عقاید دینی و به زندان انداختن و از بین بردن روشنفکران و نویسندگان، فضای مطلوبی برای زندگی قابل تصور نبود. در زمان پهلوی دوم نیز اگرچه قدری رنگ و لعاب‌ها تغییر کرد اما همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخید و گاه خفقان‌ها، تهدیدها، زندان‌ها و شکنجه‌ها شدیدتر و سخت‌تر شد. عالمان، شاعران و نویسندگان در زندان‌ها جا گرفتند و خشم و خشونت فراگیر شد. به گونه‌ای که در مخالفت با شاه، نه تنها روحانیون و مذهبی‌ها مصمم بودند که گروه‌ها و طیف‌های متعدد و متنوع فکری، هنری، ادبی و سیاسی نیز بر آن پای می‌فشردند. گروه‌ها با تمام تفاوت‌های ایدئولوژیک و مبنایی که با هم داشتند بر یک چیز هم‌رای بودند و آن هم سرنگونی حکومت پهلوی بود که در بهمن ۱۳۵۷ چنین شد.

۲. پس از پیروزی انقلاب، تفاوت دیدگاه‌ها و روش‌ها خود را نشان دادند و افراد و گروه‌ها راه خود را پیش گرفتند. سایه جنگ تحمیلی اما چنان پر رنگ و تاثیرگذار بود که تا سال‌ها پس از آن توانست محور همگرایی و نزدیکی مردم و مسوولان باشد و آرمان‌های انقلاب را محافظت کند. در این سال‌ها مردم داشته‌های خود را با دیگران قسمت کردند و در پستوها انباشته نکردند.

با فاصله گرفتن از مبدا انقلاب و جنگ، منافع فردی بر منافع ملی غلبه یافت و برخی از آرمان‌ها جای خود را به آمال‌های شخصی دادند. نسل اول انقلاب امور کشور را در دست داشتند و بازیگر اصلی تمام صحنه‌ها بودند و همچنان بر شعارهای‌شان پای می‌فشردند اما نتوانستند پاسخ‌گوی تمام خواسته‌ها و پرسش‌های مردم باشند.

۳. انقلاب اسلامی راه خود را می‌رود. اما دلسوزان نمی‌توانند نگران آینده آن نباشند. خون‌های ریخته شده، هزینه‌های پرداخت شده و باورهایی که نه تنها در ایران که در سایر کشورهای منطقه و خاور دور، افق‌های انقلاب را می‌پایند و پلک برهم نمی‌گذارند تا فردایی روشن‌تر را ببینند. این به این معنی است که انقلاب اسلامی تنها متعلق به مردم ایران نیست و برای محافظت از آن باید بیش از پیش دقت کرد. باید به اصل انقلاب رجوع کرد، باید زواید و شاخ و برگ‌های بی‌ارتباط با اهداف انقلاب را هرس کرد، باید به بهترین شکل انقلاب را و نه صرفا پست‌های مدیریتی را به نسل جدید منتقل کرد، باید ظرفیت، نو شوندگی و پویایی انقلاب را باور داشت و به رسمیت شناخت. به فرموده حضرت امام(ره)، باید مراقب بود انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان نیفتد.

* رییس فرهنگسرای خاتم(ص) و مدیر فرهنگی هنری منطقه 18