به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، سعید احمدی‌زاده در نشست معرفی و نقد کتاب «کالیما»، خاطرات اسارت دکتر حسنعلی پورحسنی از سیبری» تحقیق و تدوین علی درازی که در کتابخانه حکیمیه برگزار شده بود درباره کتاب گفت: کتابِ مصاحبه تاریخ شفاهی «کالیما»، شرح خاطرات اسارت حسنعلی پورحسنی در سیبری با تحقیق و تدوین علی درازی به همت معاونت پژوهش و منابع دیجیتال، از سوی انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران روانه بازار شده است.
وی ادامه داد: این کتاب با تجدید نظرهای صورت گرفته و مقدمه حسنعلی پورحسنی در پنج فصل با عناوینی چون «به سوی سوسیالیسم»، «اولین اردوگاه کار اجباری»، «به سوی کالیما»، «خوابی که تعبیر داشت»، «بازگشت به خانه» منتشر شده است. بخش دیگری از این کتاب به اشخاص، نام‌های جغرافیایی، احزاب، اقوام، تنالگان ها همراه با اسناد و تصاویر اختصاص دارد.
او پیرامون روایت کتاب توضیح داد: کتاب روایتی کم و بیش داستان گونه دارد و سرگذشت پورحسنی را در دوران هفت ساله اسارت بیان می‌کند. با این وجود به صورت کلی‌تر داستان دو گروه دیگر در آن قابل پیگیری است. گروهی که به امید زندگی خوب از همه چیز خویش گذشتند و گروه دیگری که پس از ۲۱ آذر ۱۳۲۵ و بعد از اعاده حاکمیت دوباره دولت مرکزی بر آذربایجان به شوروی پناه بردند. كتاب خاطرات پورحسنی كه در واقع انعكاس‌دهنده رنج‌ها و وقايعی است كه بر او گذشته، ما را به شناخت بهتری از اوضاع و احوال كسانی كه شوروی را بهشت موعود می‌پنداشتند می‌رساند.
این کارشناس ادبی افزود: حسنعلی پورحسنی در مقدمه این کتاب چنین آورده است: «در پی جنگ جهانی دوم که شعله‌های آن به میهن ما نیز آتش افکند، تغییرات و دگرگونی های عمده ای در سرزمین ما رخ داد. با آزادی‌های به وجود آمده و ایجاد گروه‌ها و احزاب گوناگون سیاسی، هنوز خیلی جوان بودم که تحت تاثیر تبلیغات مخرب کمونیستی، سر از خاک شوروی درآوردم. در آنجا به اتهام جاسوسی، محاکمه و به اردوگاه‌های کار اجباری سیبری شمالی فرستاده شدم. هفت سال از بهترین دوران جوانی را بدون گناه در زندان‌ها و اردوگاه هها ها به سر بردم. پس از آزادی، تصمیم گرفتم آنچه را که بر من گذشته بود را روی کاغذ بیاورم.»
وی تصریح کرد: علی درازی محقق و تدوینگر کتابِ «کالیما» نیز در بخش پیشگفتار به کارکرد این کتاب در شناخت جریان چپ و به خصوص جریان چپ در منطقه شمال ایران ایران با شرح خاطرات اسارت حسنعلی پور حسنی در سیبری و افشای تبلیغات پوچ و دروغین کمونیسم و حزب توده اشاره کرده و این کتاب را منبع خوبی برای شناخت جریان چپ برشمرده است.
احمدی‌زاده با بیان اینکه کمونیسم ایرانی، سرگذشت غریبی دارد و می‌توان از دل آن، عبرت‌های بسیاری اندوخت عنوان کرد: عبرتی که به بهای نابودی بخش قابل توجهی از نیروهای جوان و تحصیلکرده کشورمان به دست آمده است. خوشبختانه بسیاری از برجستگان و عناصر جریان چپ ایرانی، در طول یک سده گذشته، لب گشوده و از منظر خاص خود، قصه چپ در ایران را بازگفته‌اند. روایت صادقانه حسنعلی پورحسنی درباره دوران اسارت در شوروی نیز از همین نوع است. وی در نقل خاطرات خود به جزئی‌ترین نکات، توجه و شرح مبسوطی از هر حادثه را نقل کرده است.
وی تاکید کرد: کتاب «کالیما» به گونه‌ای جزئی‌تر و دقیق‌تر از دیگر تبعیدنوشته‌ها شرح حال تبعیدیان و شکنجه‌های روا شده بر آنان را در اردوگاه‌های کار اجباری و بعدها زندگی در شوروی نشان می‌دهد که از نقاط خوب کتاب محسوب می‌شود. اطلاعات جالب و دقیقی از وضعیت اردوگاه‌های سیبری در این کتاب آمده که در کتاب‌های دیگر نیست.
این کارشناس ادبی عنوان کرد: بررسی دقیق چاپ‌های اول کتاب نشان می‌دهد که در تدوین این کتاب اشتباهاتی هم صورت گرفته است: از عدم توضیح واژه‌های مغلق و مکان‌هایی که نیاز به معرفی داشته‌اند گرفته تا اغلاط متعدد تایپی و بهم چسبیدگی حروف و اشکالات ویرایشی. این لغزش‌ها باعث می‌شود تا خواننده دچار دلزدگی شود و با وجود فکت‌های مهم تاریخی که ارائه می‌دهد از خواندن کتاب صرفنظر کند. خوشبختانه با تجدیدکتاب بسیاری از این اشکالات نیز برطرف شده است.
سعید احمدی‌زاده در پایان صحبت‌های خود
خاطرنشان کرد: دکتر حسنعلی پورحسنی یکی از آرمان‌گرایان است که از جوانی پا به حزب توده گذاشت؛ به اتحاد جماهیر شوروی پناهنده شد و در آنجایی که آن را بهشت موعود می‌پنداشت زندگی بسیار سخت و جانکاهی را تجربه کرد و این خود سندی گویا برای تاریخ و نسل‌های آینده است. حوادث ارائه شده در این کتاب داستان و رمان سیاسی نیست، بلکه حوادث واقعی رخ‌داده در زندگی کسانی است که قربانی امیال یک جریان وابسته به بیگانه شده‌اند.
