به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر؛ دوازدهمین نشست از سلسله جلسات گفتوگو محور بچه‌های رستا با موضوع «شبکه‌های اجتماعی و هویت نوجوانان» با مشارکت داوطلبانه نوجوانان دختر هنرستان خدیجه جهان و با حضور کارشناس برنامه علی رضا معادی کارشناس و پژوهشگر اجتماعی روز سه‌شنبه اول اسفندماه در هنرستان دخترانه خدیجه جهان برگزار شد.
در ابتدای برنامه، آیسان برجی مجری دانش‌آموز برنامه ضمن تبریک اعیاد شعبانیه گفت: در دنیای امروز زندگی به دو بخش تقسیم می‌شود، فضای واقعی و فضای مجازی، همه ما می‌دانیم که فضای مجازی پر چالش و در دنیای امروزه کاربردی است حال سوال اینست که فواید و مضرات فضای مجازی از دیدگاه شما چیست؟ آیا تهدیدات فضای مجازی بیشتر برای دختران است یا پسران؟ تاثیر فضای مجازی بر ابعاد اعتقادی و دینی ما مثبت است یا منفی؟ و درباره اشتراک گذاری عکس و پست در فضای مجازی چه نظری دارید؟
گلرخ یکی از دانش آموزان گفت: کسی که وارد فضای مجازی می‌شود اغلب دارای سواد رسانه‌ای نیست و افراد کمی این سواد را دارند، ما و والدین ما در بدو ورود به این فضا فاقد اطلاعات کافی بودیم و این می‌تواند آسیب‌های زیادی را به نوجوانان برساند، شاید در وهله اول ما متوجه این آسیب‌ها نباشیم ولی حتما دچار عوارض آن خواهیم شد پس ما و والدین ما باید اطلاعات کافی از فضای مجازی را داشته باشیم.
دانش آموز دیگر پاسخ داد: بیشتر از اینکه اسم آن را تهدید بگذاریم باید آن را یک پیشرفت برای بشر بدانیم چرا که باعث دید وسیع به دنیا شده و در حقیقت یک فرصت است و اگر آن را تهدید بدانیم برای هردو گروه دختران و پسران تهدید است ولی شاید برای دختران کمی بیشتر باشد چرا که به علت استانداردهای زیبایی که دختران روی این مسائل حساس هستند می‌تواند تاثیر مخربی روی احساس دختران بگذارد.
دیگر دانش آموز این نشست گفت: دخترها از سنین پایین‌تر وارد فضای مجازی می‌شوند و به همین جهت از نظر روحی وروانی بیشتر آسیب می‌بینند و در سنین بالاتر ممکن است دچار افسردگی شوند.
در ادامه دانش آموزان هرکدام نظرات مختلفی درباره فضای مجازی ارائه دادند که از جمله می‌توان به این پاسخ‌ها اشاره کرد: -هر چیزی ممکن است تاثیر مثبت یا منفی روی انسان بگذارد در استفاده از فضای مجازی هم شاید از نظر اعتقادی تاثیر منفی داشته باشد و باعث گمراهی شود، پس باید چیزی که دریافت می‌کنیم با فکر و تعقل باشد و پذیرش در مرحله بعدی شکل بگیرد – به نظر من علاوه بر سواد رسانه‌ای، اگر از نظر اعتقادی قوی و محکم باشیم تاثیر منفی نخواهد داشت ولی به فضای مجازی نباید زیاد اعتماد کنیم و آن را وارد فضای ذهنی خود نکنیم – نوجوانان در فضای مجازی به دنبال علایق خود هستند چون سوالات نوجوانان عموما بدون پاسخ می‌ماند و قضاوت می‌شوند بنابراین دنبال جواب سوالاتشان در فضای مجازی می‌گردند و ممکن است دچار خطا و اطلاعات ناقص شوند – احساسات نوجوانان درحال تغییر است و در فضای مجازی دنبال کنجکاوی‌های خود هستند و می‌توانند اطلاعات مهم از این فضا به دست بیاورند – کسی که وارد فضای مجازی می‌شود احساس خوب خود را به اشتراک می‌گذارد و همه واقعیت‌های زندگی خود را بیان نمی‌کند و این اشتراک گذاری ممکن است زمینه ارتباط اشتباه و غلط را بوجود بیاورد پس برای استفاده از فضای مجازی باید سواد رسانه‌ای داشته باشیم و اطلاعات را بدون مطالعه قبول نکنیم – به اشتراک گذاشتن عکس یا ... شاید به نوع زندگی فرد مرتبط باشد که نیازهایش از طرف خانواده پاسخ داده نمی‌شود .
سپس کارشناس برنامه ضمن اشاره به این نکته که نوجوانان، اهل فکر و تامل و اندیشه هستند و باید به صورت شفاف نظرات خود را بگویند گفت: این نشست‌ها باعث می‌شود که شما نظرات واقعی خود را به صورت ساده و روان بازگو کنید، نکته اول که یکی از دانش آموزان به آن اشاره کردند و مهم است اینست که وقتی می‌گوییم فضای مجازی لزوما نه تهدید بلکه فرصت است و می‌گوییم که فضای مجازی را کم اهمیت جلوه دهیم ولی خود شما هم می‌دانید که فضای مجازی خیلی وقت‌ها از واقعی هم مهم تر و واقعی تر می‌شود و اگر این را نپذیریم نمی‌توانیم مواجهه درستی با آن داشته باشیم واین در تمام مراحل خود را نشان می‌دهد، درباره آسیب‌های فضای مجازی اولین نکته‌ای که به ذهن می‌رسد ارتباط با جنس مخالف است والدین هم این تصوربرایشان پیش می‌آید که فرزندشان با چه کسی دوست خواهند شد و ارتباط خواهند گرفت، فضای مجازی واقعیت زندگی است و جهانی را برای شما شکل می‌دهد که شما در آن واقعیت زندگی می‌کنید و خود را با آن تطبیق می‌دهید.
معادی ادامه داد: فرض کنید دخترانی از همه نقاط این کشور به اینستاگرام دسترسی دارند و کسانی که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند یک ویترین و یک ظاهر خاص را رعایت می‌کنند و شما این ایده‌های ساخته شده را با ذهنیات خود تطبیق می‌دهید و سعی می‌کنید مانند آنها باشید در تمام این مسائل برای تولید محتوا شرایط مختلفی دخیل هست ظاهر، محیط، مادیات و... تفاوت فضای مجازی و واقعی در اینست که در فضای مجازی دسترسی و تعامل زیاد است، در جهان واقعی شناخت به ندرت اتفاق می‌افتد و آشنایی دو دوست با هم شرایطی دارد ولی در فضای مجازی شما احساس امنیت می‌کنید که گوشی خودتان است و در ارتباطتان شجاع تر می‌شوید ولی ناخواسته ممکن است به خود آسیب بزنید و به هر کسی اعتماد کنید، پس دو نکته گفتیم: احساس امنیت فضای مجازی مثل چاقوی دولبه است و در پسِ ظاهرگول زننده خود می‌توانند آسیب زننده باشد، فضای مجازی تصویر ایده‌آلی برای ما شکل می‌دهد مثل اجاره ماشین برای به نمایش گذاشتن زندگی به صورت غیرواقعی و نکته آخر اینکه هجوم مطالب و محتواهای متعدد که معمولا راستی آزمایی هم نمی‌کنیم مثلا اخبار و اطلاعات مختلف در جهان که بدون کنترل وایرال می‌شود و واقعی جلوه داده می‌شود یعنی ممکن است کسی با مدرک دکترا حرفهایی در فضای مجازی بگوید که یک راننده تاکسی هم آن مطالب را عنوان کند، تصویری که در گذشته از زیبایی به جامعه القا می‌شد از طریق شخصیت باربی در قالب عروسک، کارتون، فیلم و...بود ولی الان خود سینمای آمریکا به این نتیجه رسیده که خلق شخصیت‌های زیبا به مرور باعث ایجاد افسردگی در جامعه می‌شود و در حال حاضر می‌بینیم که در فیلم‌ها، نقش‌های اصلی لزوما نباید خیلی خاص یا زیبا باشند اتفاقا افراد معمولی یا چاق و... در نقش‌های اصلی ظاهر می‌شوند.
یکی از دانش آموزان گفت: در فضای مجازی به علت ارتباط سریع با جهان، تغییرات به سرعت صورت می‌گیرد و اینکه گفته می‌شود در بحث اعتقادات دینی چه مشکلی ایجاد می‌کند در زمینه اعتقادات دینی تبلیغات خیلی موثر است باید آگاهی و سواد رسانه ای از سنین پایین به نوجوانان یاد داده شود.
دانش آموز دیگر گفت: تبلیغات در فضای مجازی هم می‌تواند اثرات قوی داشته باشد و باعث فروش و یا بهتر جلوه دادن یک محصول شود یا با استفاده از افراد معروف محصول خود را به مردم معرفی کنند و اگر کسی از این تبلیغات ضرر مالی و آسیب ببیند تبلیغ کننده را مقصر می‌داند و نقش خود را در فریب خوردن نفی می‌کند.
کارشناس برنامه پرسید: چرا با اینکه می‌دانیم تبلیغ است ولی بازهم شرایط را قبول می‌کنیم و هر بار آسیب می‌بینم؟
دانش آموزان هرکدام نظر خود را بیان کردند: - استفاده از جملات کلیدی در تبلیغات، ذهن مخاطب را درگیرمی‌کند – نوع تبلیغات و جذابیت آن هر چه بیشتر باشد مردم به سمت آن کشیده می‌شوند – مخاطب فعال و منفعل داریم و مخاطب فعال تحقیق می‌کند که چرا محصولی این چنین تبلیغ کرده است و دنبال علت آن است – در کار تبلیغات دست روی نقطه ضعف مردم می‌گذارند و نیازی که مخاطب دارد – چشم و هم‌چشمی و اینکه دیگران چه چیزی دارند و ما هم عین آن را داشته باشیم.
معادی گفت: به نکات مهمی اشاره کردید تصویری که قبل از تبلیغات در ذهن شما نسبت به آن کالا ساخته می‌شود اینست که این کالا لوکس و پرارزش است و بیشتر مواقع این تصویر غیر واقعی است اگر هم واقعی باشد انحصاری نیست مثلا گوشی آیفون که این همه تبلیغ درباره آن انجام شده ممکن است خیلی امکانات عالی داشته باشد اما آیا منحصر و کامل است؟ شاید محصولات دیگری با همان کیفیت هم وجود داشته باشند ولی این تصویر برای آیفون همیشه وجود دارد.
کارشناس برنامه سپس از دانش آموزان پرسید چرا تبلیغات اشیا لوکس و گران قیمت در همه جای شهر انجام می‌شود هم در مناطق مرفه وهم پایین شهر؟ طبیعی است که افراد با سطح درآمد پایین توان خرید آن را نداشته باشند ولی چرا تبلیغات برای همه هست؟ یکی از دانش آموزان گفت: چون می خواهند یک تصویر مشترک را برای همه مردم بسازند.
معادی ادامه داد: اگر یک کالا را برای تمام مردم جا بیندازند و از منحصربودنش به همه مردم بگویند آن محصول در بین مردم جا می‌افتد و متوجه ارزش آن محصول می‌شوند در غیر اینصورت آن کالای ارزشمند چه تفاوتی با کالاهای دیگر خواهد داشت پس ابتدا آگاهی را برای همه مردم ایجاد می‌کنند تا شناخت کافی از محصول داشته باشند و در نتیجه بتوانند محصول خود را بهتر به افراد طبقه مرفه بفروشند، یکی از روش‌های مواجه با محیط‌های کاذب یا فضای مجازی، موقعیت انکار هست یعنی آن شرایط را انکار کنید. پس چرا تبلیغات اثر می‌کند؟ چون برای ما چیزی را ساختند که این ساختن، لزوما با تبلیغات نیست یعنی یک فضای واقعی را برای ما شکل دادند که فضای خارجی ندارد و ما داخل آن هستیم مثل عینک های واقعیت مجازی که درحالی که می‌توانید فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید انجام بسیاری از بازی‌ها یا مطالعه و یا فعالیت‌های دیگر همزمان در هر فضایی و مکانی برایتان مقدور است.
یکی از دانش آموزان گفت: در فضای مجازی نباید فقط جنبه‌های منفی را در نظر گرفت بلکه جنبه‌های مثبتی هم دارد که شخص را تشویق به پیشرفت می‌کند و اینکه به امکانات خود قانع نباشند و برای به دست آوردن چیزهای بهتر تلاش کنند.
معادی گفت: نکته دقیقی است در دویدن اگر کسی برای رسیدن به نقطه ایده ال تلاش کند قابل تقدیر است ولی اگر تمام حواسش به دونده‌های اطراف باشد آیا به هدف نهایی خود خواهد رسید؟ پس بحث رشد اهمیت دارد و رسیدن به پیشرفت هم در ادبیات دینی است که اگر کسی از لحاظ مالی به داشته‌های خود قانع بود او از ما نیست، داشتن درآمد بالاتر، خانه بزرگتر، شغل بهتر و... مهم است ولی مسئله اینست که ما وارد فضای رشد کاذب نشویم چون چشم وهم چشمی و مقایسه، هر آدمی را دچار افسردگی می‌کند به علت اینکه همیشه درحال قضاوت خودمان هستیم.
وی دربخش دیگری از سخنان خود از دانش آموزان پرسید: چگونه می‌توانیم به دیگران آگاهی دهیم تا وارد فضای ناامن نشوند؟ والدین شما چگونه این آگاهی را به شما باید بدهند؟
دانش آموزان هر کدام نظرات متفاوتی ارائه دادند: - به شیوه درست آگاهی دادن و با ایجاد جذابیت در تبلیغات خود – با محسنات فضا آنان را آشنا کنیم و محدود نکنیم و چارچوبی برایشان بگذاریم – خط قرمزها را مشخص کنیم – با طرز برخورد مناسب و تبلیغات جذاب می‌توان نکات مثبت را القا کرد – با ارائه راهکار مناسب، شیوه درست استفاده کردن از فضای مجازی را برای شخص توجیه کنیم و منع و محدود نکنیم – والدین با سخت گیری به فرزندانشان اعتماد آنها را از دست می‌دهند و نمی‌توانند ارتباط موثری با هم داشته باشند – نسل امروز با والدین خود اختلاف نظر دارد و به نوعی به آنها اعتماد ندارد، از هم فاصله گرفتند، افکاری که ما داریم ترند هست ما نمی‌توانیم به گذشته فکر کنیم بلکه نگاه ما به آینده است و تفکروالدین ما با ما متفاوت هست و حل این مسئله نیاز به زمان دارد - بسیاری از والدین در دوره‌های گذشته تربیت شدند و می‌خواهند همان شیوه تربیتی را برای فرزندانشان پیاده کنند و این باعث واکنش فرزندان می‌شود – اختلاف سنی والدین با فرزندان هم باعث عدم درک متقابل می‌شود – پدرو مادرها فکر می‌کنند تمام کارهای ما اشتباه است و با پرخاش صحبت می‌کنند و راه گفت‌و‌گوی دوطرفه را می‌بندند و می‌گویند به جامعه اعتمادی نداریم ولی باید آموزش لازم را به ما بدهند تا در مواجهه با محیط بیرون دچار آسیب نشویم – آگاهی و آموزش والدین به فرزندانشان باعث می‌شود که خیلی ضربه‌ها را در مسیر زندگی نخورند.
معادی گفت: پس به دو نکته اشاره کردید اول اینکه منع و محدود نکنیم چون مانعی برای آن وجود نخواهد داشت و بیشتر جاذبه ایجاد خواهد کرد و دوم اینکه یک راه حل و مشاوره‌ای در آن حوزه داده شود و راهکارمناسب ارائه شود و فضا در اختیارطرف قرار گیرد تا خود او تصمیم بگیرد که چگونه از آن استفاده کند، نکته مهم اینکه اعتماد روی همه این مسائل سایه می‌اندازد، اگروالدین، مربیان، مشاوران و... در محیط پیرامون بتوانند اعتماد بسازند و شما هم اعتماد کنید بسیاری از مسائل حل خواهد شد به هرحال شما در این سن متوجه بسیاری از مسائل نخواهید شد و آن مواجهه به درستی شکل نخواهد گرفت و اطلاعات هر کسی با گذشت زمان و به مرور کامل شده و مسائل برای او حل خواهد شد، شما گفتید که ما افکاری داریم که ترند شده و والدین ما عقب مانده هستند و نسل قدیم هستند و نمی‌توانند خود را بروزکنند، ما خودمان قضاوت می‌کنیم که پدر و مادرمان متوجه نمی‌شوند و درک نمی‌کنند خود این مسئله مانع گفت‌و‌گوی سازنده است به فرض که این فاصله درست است چرا ما خودمان با روش مناسب آنها را درگیرمسائل خود نمی‌کنیم؟ والدین ما نگرانی‌هایی درباره رشته تحصیلی، بعد مسافت و... ما دارند چرا خود ما مقدمات حل این مسائل را پیدا نمی‌کنیم، نسل امروز خود را فرهیخته و اهل گفتمان می‌داند پس بهتراست این اتفاق از جانب همین نسل حل شود و اعتماد دو طرفه ایجاد گردد.
