-
- |
-
- |
-
- |
-
- |
-
جمعه ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
ساعت : ۱۴:۳۴
ساعت : ۱۴:۳۴
به گزارش «شهر» بنابر نقل تاريخ، 19 ماه پس از هجرت پيامبر قبله تغيير يافت و اين تغيير در نماز ظهر بود. در اثناى نماز ظهر، پس از آن که پيغمبر اکرم(ص) دو رکعت از نماز ظهر را به جاي آورده بود، وحى بر ايشان آمد که روى خود را از بيت المقدس به سوى کعبه تغيير ده.
آيه تغيير قبله:
آيه 144 سوره مبارکه بقره بر تغيير قبله دلالت دارد که مي‌فرمايد :" قَدْ نَري تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِي السَّماءِ فَلَنُوَلِّيَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَيْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ وَ إِنَّ الَّذينَ أُوتُوا الْکِتابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللّهُ بِغافِلٍ عَمّا يَعْمَلُونَ "
"نگاههاي انتظارآميز تو را به سوي آسمان (براي تعيين قبله نهايي) مي‌بينيم! اکنون تو را به سوي قبله‌اي که از آن خشنود باشي، باز ميگردانيم. پس روي خود را به سوي مسجدالحرام کن! و هر جا باشيد، روي خود را به سوي آن بگردانيد! و کساني که کتاب آسماني به آن‌ها داده شده، به خوبي ميدانند اين فرمانِ حقي است که از ناحيه پروردگارشان صادر شده؛ (و در کتاب‌هاي خود خوانده‌اند که پيغمبر اسلام، به سوي دو قبله، نماز ميخواند و خداوند از اعمال آن‌ها (در مخفي داشتن اين آيات) غافل نيست.
دليل تغيير قبله از مسجدالاقصي بسوي مسجد الحرام
يکي از شگردهاي يهوديان براي اصيل نشان دادن دين خود، اين بود که به مسلمانان ميگفتند: پيامبر شما چيزي ندارد و همه چيز او از ماست؛ با اين که مخالف دين ماست، به سوي قبله ما نماز ميخواند. با مطرح شدن تغيير قبله، اين توطئه خنثي شد: «فلنولّينک قبلةً ترضاها فولّ وجهک شطرالمسجدالحرام» تو را به سوي قبله‌اي که مي‌پسندي، ميگردانيم. پس روي به جانب مسجدالحرام کن.
در آيهاي ديگر نيز سخنان سفيهانه يهوديان را رد کرد: «سيقول السفهاء من الناس ماولّيهم عن قبلتهم التي کانوا عليها قل للّه المشرق و المغرب يهدي من يشاء الي صراط مستقيم.»
از مردم آنان که سفيه‌اند، خواهند گفت: چه چيز آن‌ها را از قبله‌اي که رو به روي آن ميايستادند برگردانيد؟ بگو: مشرق و مغرب، از آنِ خداست و خدا هرکس را بخواهد، هدايت ميکند.
اين رويداد در نيمه ماه رجب يا شعبان سال دوم هجرت اتفاق افتاد؛ زماني که پيامبر در محله بني سلمة بن عوف نماز ظهر ميخواند، وحي شد به سوي کعبه نماز بخواند و پيامبر دو رکعت باقيمانده را به آن سوي نماز خواند.
براساس آيه فوق، يکي از اهداف ـ علاوه بر منکوب کردن يهوديان ـ درهم کوبيدن منافقاني بود که با يهوديان هم آوا شده بودند.
در هر صورت، اعلام اين دستور الهي چنان براي يهود شکننده بود که عدهاي از اشراف خود را نزد پيامبر فرستادند که: اگر قبله‌ات را برگرداني، از تو پيروي خواهيم کرد. که خداوند در آيهاي از سوره بقره پاسخ مجدد به آن‌ها داد و فرمود:
"براي اهل کتاب هر برهان و نشانه‌اي که بياوري، از قبله تو پيروي نخواهند کرد و تو نيز از قبله آن‌ها پيروي نميکني و آن‌ها هم پيرو قبله يکديگر نخواهند بود. هرگاه پس از آگاهي پي خواهشهاي ايشان بروي، از ستمکاران خواهي بود".
تکميل نعمت ازاهداف تغيير قبله
خداوند يکي از اهداف تغيير قبله را، تکامل انسان و آزاد کردن او از بند تعصبات و هوس‌هاي مادي مي‌داند و مي‌فرمايد: «تغيير قبله، به اين دليل بود که شما را تربيت کنم، از قيد تعصب برهانم و استقلال بخشم و نعمت خود را بر شما تمام کنم تا هدايت شويد».
در حقيقت تغيير قبله، نوعي تربيت و تکامل بخشيدن به روح انسان‌ها و نعمت بزرگي بود که سبب شد مسلمانان از تقليد کورکورانه دوري کرده و هدايت يابند. خداوند در آغاز ظهور اسلام براي جداسازي صفوف مسلمانان از بت پرستان، دستور داد مسلمانان به سوي بيت المقدس نماز بخوانند و هم زمان با تشکيل حکومت اسلامي در مدينه و تثبيت قدرت، توجه به سوي کعبه معطوف شد و مسلمانان متوجه قديمي‌ترين خانه توحيد شدند و به اين ترتيب، يک مرحله از تکامل و تربيت تحقق يافت.
فلسفه توجه به قبله
1. توجه به قبله هرگز به معناي محدود نمودن ذات پاک الهي در سمت معيّني نيست؛ بلکه هدف از اين حکم، نظام مند کردن عبادت بندگان است.
2. توجه عموم مسلمانان جهان به يک مرکز مقدس (کعبه)، آن هم در هر شبانه روز پنج مرتبه، روح وحدت و يگانگي را در دل و جان آنان ميپروراند؛
3. نمازي که رو به سوي کعبه صورت ميگيرد، باعث تجديد خاطره ايثارگري و شرک ستيزي حضرت ابراهيم خليل عليه السلام است، تا بدين وسيله تنفر از کفر و شرک پيوسته در دل‌ها زنده بماند و مسلمانان لحظهاي از ابراز نفرت و برائت از کافران و مشرکان غافل نباشند.
4. خانه کعبه و توجه به آن، در واقع يکي از راه‌هاي آزمايش پايداري بندگان است و خداوند از اين طريق انسان‌هاي فرمانبردار را از انسان‌هاي سرکش و عصيانگر جدا ميسازد؛
5. خداوند خانه کعبه را مظهر تواضع بندگان در مقابل عظمت خويش و نشانه‌اي گويا براي اسلام قرار داده است. بنابراين، نماز خواندن به سوي کعبه، يعني بندگي و کرنش در برابر عظمت خداوند و حفظ شعائر الهي و نشانههاي دين مبين اسلام.
معجزه پيامبر
تغيير قبله «مسلمانان از بيت المقدس به خانه کعبه» و شدت نياز آنان به تشخيص قبله براي نيازمندي‌هاي شبانه روزي همانند نماز، ذبح حيوانات، دفن ميت و...، سبب شد مسلمانان از آغاز اسلام، وارد عرصه تحقيق درباره قبله و جهت آن شوند و موفقيت‌هايي به دست آورند. اين تلاش‌ها باعث شد علم هيات و جغرافيا که ارتباط تنگاتنگي به قبله و جهت يابي آن دارد، رشد کند و دانشمندان مسلمان، خدمات قابل توجهي به اين علوم ارائه کنند.
بر پايه محاسبات دانشمندان علم هيات قديم، قبله‌هاي شهر مقدس مدينه با محراب پيامبر اسلام که هم اکنون به همان وضع در مسجد النبي سالم مانده است، تطبيق نمي‌کرد. همين موضوع سبب گفت‌وگوي بسياري ميان علماي اسلام درباره قبله محراب حضرت مي‌شد و هر کس براي توجيه انحراف، چيزي بيان مي‌کرد. تا اين‌که دانشمند معروف، مرحوم سردار کابلي، بر اساس مقياس‌هاي امروزي اثبات کرد که محراب پيامبر، با قبله شهر مدينه منطبق است و كم‌ترين انحرافي در آن ديده نمي‌شود.
اين موضوع يک کرامت علمي است که بدون تحقيق و بررسي و نبودن کوچک‌ترين وسايل علمي و در حال نماز، چنان از بيت المقدس متوجه کعبه شده که کم‌ترين انحرافي در توجه ايشان به کعبه به وجود نيامده است.
منبع: ايسنا
