قاليباف: تهران شهردار ندارد

به گزارش گروه مديريت شهري شهر،محمدباقر قاليباف در نشست تخصصي اقتصاد شهري و توسعه پايدار در اهواز ، اظهارداشت: خدا را شاکرم که در جمع اساتيد، دانشمندان، دانش پژوهان و فعالان در عرصه اقتصاد شهري حاضر هستم و در استاني حضور يافتم که حضرت امام (ره) درباره آن فرمودند خوزستان دين خود را ابه انقلاب ادا کرد. چرا که اين سرزمين تبلور غيرت استان خوزستان و ملت ايران را در دوران دفاع مقدس به نمايش گذاشت .

وي در ادامه ضمن تقدير و تشکر از تمامي افرادي که فرصتي براي بررسي در حوزه اقتصاد شهري فراهم کردند، گفت : درآمد پايدار شهري يکي از مهم ترين چالش ها براي شهرداري ها است و از روزي که توفيق خدمت در شهرداري تهران را پيدا کردم اين چالش وجود داشت و تاکنون نيز ادامه دارد.

شهردار تهران تصريح کرد : به عنوان يک مدير و خدمتگذار در حوزه مديريت شهري ؛ بيشتر از منظر يک مدير به اقتصاد پايدار نگاه مي کنم تا مشخص شود چه مشکلاتي در شهرداري ها وجود دارد . اين چالشي که بين حوزه اجرا و حوزه نظر وجود دارد يکي از مشکلات پيش رو است . متاسفانه خيلي از پژوهش ها و تحقيق هايي که در محيط دانشگاهي انجام مي شود با آنچه در محيط اجرايي اتفاق مي افتد تفاوت آشکار دارد . در بيان اين تفاوت همين بس که امروز از افتخارات نظام اسلامي است که کشور در عرصه علم و دانش به خصوص در حوزه فني در مرزهاي دانش قرار دارد ولي آن چيزي که در کشورمان پياده مي کنيم حداقل نيم قرن عقب تر از دنياست.

شکاف عميقي ميان محيط دانشگاه و محيط هاي اجرايي است

وي با بيان اين که «مهم ترين بحث آن است که شکاف عميق ميان محيط دانشگاه و محيط هاي اجرايي ما وجود دارد»، تصريح کرد: البته حتما ما مديران در اين بخش تقصيرمان بيشتر از دانشگاه هاست. دليل آن نيز بسيار روشن است؛ هر کجا در شهرداري تهران ارتباط درست و دقيق و عميقي با دانشگاه برقرار کرديم آن کار به نتيجه رسيده است. قدم اول و گام اول را حتما بايد دستگاه هاي اجرايي به عنوان بخشي که نيازمند هستند ، بردارند درمقابل اين خواسته ، محيط دانشگاه پاسخ روشني خواهد داد.

شهردار تهران خاطر نشان ساخت: اگر بخواهيم بر اساس هرآنچه در دنيا در حوزه توسعه شهري انجام مي دهند، حتي با تغييراتي آن نسخه را پياده سازي کنيم، نمي توانيم در حوزه مديريت شهري و کشور اين نسخه را اجرا کنيم چرا که ما تفاوت هاي اساسي با آن ها داريم نه تنها در حوزه نظري و ساختاري بلکه در حوزه اداري و اجرايي نيز تفاوت هاي اساسي را شاهد هستيم.

قاليباف تاکيد کرد: بايد اين بحث را بومي سازي کنيم و در اين مسير شکل و محتواي بسياري از موضوعات تغيير مي کند؛ شکي نيست که هر کشوري که بخواهد استقلال خود را حفظ کند حتما بايد کشور مولدي باشدو توليد بايد در راس آن باشد. توليد کجا اتفاق مي افتد؟ طبيعتا هرکجا که جمعيت است، مراکز جميعيتي خودشان بزرگترين مراکز توليد و مصرف نيز هستند. در اين ميان چه چيزي را بايد توليد کنند ؟ طبيعتا ما براي اداره خوب و مديريت خوب يک جامعه نيازمند به توليد قدرت، ثروت، معرفت و منزلت هستيم.

وي يادآور شد: حتما اين توليد قدرت ، ثروت، معرفت و منزلت در مراکز جمعيتي اتفاق مي افتد و طبيعتا شهرها و کلانشهرها مهم ترين مراکزي هستند که اين نقش را ايفا مي کنند .

قاليباف با طرح اين سوال که ما براي توليد و طبيعتا براي پيشرفت با چه الگويي و چه منطقي بايد پيش رويم؟»ابراز داشت : خواهش من از همه انديشمندان و دانش پژوهان اين است که نگاه کنيم ساختار و شاکله مديريت شهري چيست ؟ هم اکنون در تهران که ظاهرا بزرگترين و پر جمعيت ترين شهرداري کشور است و نسبتا اختيارات و قوت او بيشتر از ساير شهرداري ها است مشاهده کنيد تا مشخص شود بر اساس قوانين و مقررات و ساختار اداري و سياسي ما، شهرداري در حوزه اقتصاد شهري چه کاري مي تواند انجام دهد؟

وي تاکيد کرد: توقع داريم شهرداري در حوزه توسعه برنامه ريزي انجام دهد . آيا شوراي شهر ما مي تواند ماليات وضع کند و عوارض بگيرد؟ آيا مي تواند در حوزه موضوعات آموزشي و يا درآمد هايي که در اقتصاد شهر در حوزه خدمات اتفاق مي افتد، درآمدي را در اين زمينه ها ايجاد کند.

منتخب پارلمان شهري مدير شهر است نه شهردار

شهردار تهران تاکيد کرد : آن چيزي را که در ساير کشورهاي دنيا تحت عنوان مديريت هاي شهري و حکومت هاي محلي شاهد هستيم، چنين چيزي در ساختار اداري و سياسي ما وجود ندارد. حتي اگر ما در ادبيات مديريتي و در ادبيات سياسي نگاه کنيم، امروز به شهرداران خود بر اساس ادبيات سياسي لقب شهردار هم نمي توانيم بدهيم ، چرا که شهردار کسي است که با راي مستقيم مردم انتخاب شود ، اگر شهردار با راي پارلمان شهري انتخاب شد او مدير شهر است ، شهردار نيست.

قاليباف افزود: شهرداري ها در نظام اداري و ساختاري بايد به گونه اي باشند که بتوانند براي بعضي از موضوعات شهري ماليات وضع کنند و ماليات محلي داشته باشند. اما امروز ما اصلا حق وضع کردن ماليات نداريم . حتي شوراهاي شهر نمي توانند عوارض بگذارند. به اين معني که اگر عوارض تصويب کنند و اين عوارض به تاييد فرمانداري ها نرسد ، آن عوارض قابل قبول نيست.

وي ادامه داد: نمونه روشن آن در قيمت گذاري نرخ تاکسي ها قابل مشاهده است. تاکسي چه ربطي به شهرداري ها دارد ؟ تاکسي مالک شخصي دارد. به نظر ما وقتي رشد 30 درصد تورم را قطعي مي دانيم ، براي فردي که از جيب خودش در شهر کار حمل و نقل انجام دهد افزايش 30 درصدي کرايه حداقل کاري است که مي تواند انجام شود اما آيا شوراهاي شهر مي توانند تصميم بگيرند 30 درصد کرايه را افزايش دهد؟

وي عنوان داشت : اگر برخي اشکالات را چه در سطح کلان دولت و چه در سطح شهرداري ها شاهد هستيم، به اين دليل است که اشکالات جدي و اساسي در ساختار نظام اداري و اجرايي کشور داريم . البته نمي خواهم بگويم بايد خلاف قانون عمل کنيم، چرا که عمل کردن خلاف قانون خلاف منطق و عقل است . اگر اين اشکال وجود دارد بايد در اصلاح ساختاري، اين قانون را اصلاح کنيم . وقتي قانون اساسي را مطالعه مي کنيد در قانون اساسي حتي نوشته شده است که وقتي شوراها و شوراي عالي استان ها تصميمي مي گيرند ، فرمانداري ها و استانداري ها بايد از آن تبعيت کنند. اما الآن هر مصوبه اي که شوراي شهر تصويب کند تا زماني که فرمانداري او را تاييد نکند، اصلا آن قانون وجاهت ندارد.

قاليباف با بيان اينکه درنظام اداري و اجرايي ما در شهرداري ها يک نظام کاملي براي اداره يک مجموعه شهري به عنوان يک دولت محلي وجود ندارد، گفت: شما در ساير گونه هاي مختلفي که در دنيا، چه در نظام هاي متمرکز چه در نظام هاي فدرال و چه نظام هاي نيمه متمرکز در غرب ، حوزه اروپا، آسيا و چه شبه قاره مي بينيد، آن ها در حوزه محلي خود نظام هايي هستند که با يک چهارچوب و يک سيستم عمل مي کنند. اين در حالي است که در شهرداري هاي ما يک سيستم جامع که خودشان به صورت خودکفا عمل کنند، وجود ندارد.

توسعه متوازن با اقتصاد رانتي ممکن نيست

وي افزود : با اين ساختار اداري و سياسي هر چه تلاش کنيم يک درآمد پايدار براي شهرداري ها ايجاد کنيم ؛ تقريبا اين را امري محال مي دانيم . از اينجاست که شهرداري ها متمرکز موضوع ساخت و ساز و فروش عوارض مي شوند و درآمد آن ها عمدتا متمرکز ساخت و ساز مي شود؛ سپس آفت ها در حوزه شهرسازي را شاهد هستيم. به اين ترتيب به جاي اين که مرکز رشد شويم، به يک قطب رشد تبديل مي شود و اين قطب کاملا متضاد توسعه متوزان در يک شهر است. ناگهان شاهد هستيم در شهري مثل تهران اين اتفاق مي افتد که اگر شما ميلگرد و مصالح در اين خيابان سرمايه گذاي کنيد، بعد از ساخت و ساز در يک متر 4 ميليون تومان سود مي بريد و همزمان با او اگر در 4 خيابان پائين تر سرمايه گذاري کنيد، يک ميليون سود مي بريد.

قاليباف گفت: چطور مي خواهيم اين اقتصاد که کاملا رانت در آن وجود دارد، با توسعه متوازن پيش ببريم؟ اين موضوع با هر رويکرد اقتصادي قابل اصلاح نيست.

وي با طرح اين سوال که «چرا در بافت فرسوده سرمايه گذاري اتفاق نمي افتد»، گفت: يکي از تاکيدات ما در نظام اسلامي اين است که بايد سرمايه هاي اجتماي را حفظ کنيم و کرامت و منزلت شهروندان را نيز در نظر بگيريم. فارغ از اينکه ممکن است در بافت فرسوده زلزله بيايد و انسان ها به صورت فيزيکي جان خود را از دست دهند، آن ها با زندگي در بافت فرسوده در واقع يک زندگي اجتماعي را از دست دادند در اوج مسايل و مشکلات و معضلات و آسيب هاي هاي اجتماعي زندگي مي کنند. هرچقدر بخواهيد سرمايه گذاري کنيد، در اين قسمت امکان توسعه متوازن وجود ندارد؛ چرا که اصلا پول و سرمايه گذار به سمت آنجا نمي رود.

قاليباف خاطر نشان ساخت: واقعيت تلخي که امروز وجود دارد اين است که همه تعريفي که امروز از اقتصاد مي کنيم، عرضه و تقاضا است و بر اساس سود و زيان نگاه مي کنيم. وقتي همه دنبال يک ارزش افزوده مي رويم يعني يک فرهنگ اقتصاد سرمايه داري حاکم شده است و اين امروز در جامعه حاکم است . دراينجا ديگر احسان جايگاهي ندارد.

شهردار تهران افزود: وقتي اقتصاد يک اقتصاد سرمايه داري است و يک نظام اجرايي و اداري غلط هم وجود دارد، تلاش مي کنيم تا با هر نسخه اي در شهرها توسعه متوازن برقرار کنيم و حاشيه نشيني را از بين ببريم در توسعه دنبال آن هستيم که حداقل سازي کنيم و در مصرف منابع از منابع تجديد پذير استفاده کنيم. بايد به سمت اين موضوع حرکت کنيم اما دنبال اين نمي رويم و در نهايت مي گوييم چگونه درآمد ايجاد کنيم و حقوق بدهيم.

نفع تهراني ها از گردش نقدينگي 150 هزار ميلياردي تنها 300 روز آلودگي هواست 

وي تاکيد کرد: امروز در کشور کمتر از 500 هزار ميليارد تومان نقدينگي در گردش است. معمولا اينگونه بوده است که 35 درصد از نقدينگي در شهر تهران مي چرخد. بر اساس قوانين و مقررات شهرداري تهران در اين چرخش عظيم بالاي 150 هزار ميلياردي که در تهران مي چرخد، چقدر مي توان ايفاي نقش کرده و از اين پول چه استفاده اي مي توانيم کنيم؟ اين پول مرتب در دست مردم، تاکسي ها و همه فروشگاه ها داد و ستد مي شود و حتما همه اين چرخش نقدينگي را در انتها به آلودگي هوايي تبديل مي شود که مردم زيان آن را مي بينند. بخش عمده اي از جمعيت در اين رفت و برگشت پول که ارزش افزوده ايجاد مي کند نفعي نمي برند، به جز اينکه در طول سال 300 روز آلودگي هوا داريم .

دکتر قاليباف با طرح اين سوال که «مديريت شهري چه اختياري در نظام اداري و اجرايي دارد»، گفت: عارضه اي از اين بزرگتر که جان انسان ها در خطر گذاشته است؟ چه کساني اين عارضه توليد مي کنند؟ آيا بابت اين عارضه هزينه مادي خود را به شهر پرداخت مي کنند؟ حتما نه!

وي به قوانين تصويب شده در سال هاي گذشته بلديه تهران اشاره کرد و گفت: وقتي قوانين و مقررات 50 سال پيش را مطالعه کردم، ديدم در شهر براي همه چيز تعيين تکليف شده است. حتي در حوزه مقررات تعيين تکليف شده بود که قديم در پله هايي که در مقابل خانه مي گذاشتند؛ اگر يک پله در محل عابر پياده قرار داشت و يک رهگذر رد مي شد آيا حق داشت بر روي اين پله بنشيند يا نه؟ حدود 70 سال قبل حتي اين موارد به صورت جزيي نوشته شده بود که وقتي حيوان هيزم را جا به جا مي کند، اگر سرشاخه ها روي زمين کشيده مي شد و خاک بلند مي کرد، آيا مديريت شهري مي توانست به عنوان يک جرم براي اين کار تعيين تکليف کند و جلوي اين کار را بگيرند يا نه؟

شهردار تهران تصريح کرد: در حوزه اجتماعي و جامعه شناسي عنوان مي کنند که نگوييد افراد حاضر در يک شهر، شهروند هستند، بگوييد ساکنان شهر هستند؛ چرا که وقتي مي گوييم شهروند، شهروند يک بار حقوقي، اجتماعي و فرهنگي دارد و تنها توقع شهروند اين نيست که از شهرداري خدمت بگيرد، شهروند کسي است که به شهر هم خدمت مي دهد و هم خدمت هم مي گيرد. شهروند کسي است که هم حقوقش را مطالبه مي کند و هم وظايفش را نسبت به شهر انجام مي دهد اگر شهرداري نتواند حقوق شهروند را بدهد و شهروند نتواند وظايف خود را انجام دهد، در اين شرايط در توليد منزلت و معرفت دچار اشکال هستيم و حتي اگر توليد ثروت اتفاق بيفتد عادلانه نيست.

وي تاکيد کرد: امروز در يک نگاه عمومي اگر از مردم تهران سوال کنيد يک رضايت نسبي نسبت به مديريت شهري دارند اما واقعا اگر بر اين موضوع منطقي نگاه کنيم، مخصوصا اگر با نگاه اسلامي و باورهايي که از اسلام داريم نگاه کنيم، آيا واقعا در شهري که در نظام اسلامي است اينگونه بايد توليد قدرت و ثروت و معرفت و منزلت اتفاق بيفتد؟

تنها بعد مادي توسعه و پيشرفت مد نظر ما نيست

قاليباف با تاکيد بر اينکه «تنها بعد مادي توسعه و پيشرفت مد نظر ما نيست»، عنوان کرد: اگر شهرمان را خوب بسازيم، نظام مديريت اجرايي و اداري را اصلاح کنيم، مترو بزنيم، آسفالت بريزيم، راه آهن و پل بزنيم ،انوقت اين شهر چه فرقي با سئول و تورنتو مي کند؟ حتي اگر به همه آن شاخص ها برسيم. باز هم اين با اهداف ما در نظام اسلامي متفاوت است. اگر اين کار را انجام مي دهيم بايد منجر به آن شود که رشد و تعالي اتفاق بيفتد و بندگان نيز خدايشان را بندگي کنند. اگر همه آن کارها منجر به اين نشود اساسا در مسير انحراف حرکت کرده ايم.

وي افزود: پيش از اين و در حوزه پيشرفت و توسعه متوازن، در همان گام اول که توسعه کالبدي شهر است دچار اشکالات جدي در حوزه نظام اداري و اجرايي هستيم. البته حرف من اين نيست که انديشمندان در حوزه اقتصاد بايد بيايند و درباره نظام اداري و اجرايي تصميم گيري کنند ما چنين توقعي نداريم. بلکه بخش ديگري بايد در حوزه مديرت تلاش کند تا ببيند چگونه نظام اداري بايد بخش قوانين و مقرارت، تفکيک کار ملي و محلي و امور تصدي گري و تولي گري از يکديگر جدا شوند و در راس آن مديران و کساني که قدرت در اختيار دارند بايد اين باور را در اختيار داشتند که توزيع قدرت صورت بگيرد و قدرت متمرکز نشود. در مقابل اين را از انديشمنان بخواهيم که سبک توزيع متوازن قدرت در مراکز جمعيتي و شهر ها را به ما بدهند.

نيازمند قوانين و مقررات بسيار شفاف، روشن و دقيق هستيم

شهردار پايتخت جمهوري اسلامي ايران در ادامه به شکل گيري بانک شهر اشاره کرد و گفت: بانک شهر را بر اين اساس براي شهرداري هاي کشور حاکم کرديم که به نوعي بتوانيم از اين چرخش نقدينگي که درشهر اتفاق مي افتد، در سيستم بانکي استفاده کنيم . اين ميان راهي بود که احساس مي کرديم بايد بزنيم که به نظرم احساس درستي است اما به دليل آنکه مجموعه شهرداري ها همه با هم تنظيم نيستيم و به صورت ملوک الطوايفي و نيمه مستقل هستيم، بيشتر به صورت توافقي و ريش سفيدي مشکلات را حل مي کنيم. اين درحالي است در اين حوزه نيازمند قوانين و مقررات بسيار شفاف، روشن و دقيق هستيم.

وي تاکيد کرد: اگر امروز با همه قوانين و مقررات سختي که وجود دارد، يک مديريت درست و صحيح و يک هماهنگي خوب بين مديريت شهري در هر شهري باشد مشکلات حل خواهد شد، ولو آنکه آن شهر هر چه قدر کوچک و هرچه قدر بزرگ باشد، اين ظرفيت را دارد که خود را به درستي اداره کند.

شهردار تهران عنوان داشت: برخي مي گويند در تهران درآمد شهرداري بالا است اما من مي گوييم اگر بدانيد در تهران روزانه 8 هزار تن زباله جا به جا مي کنيم که در برخي ماه هاي پاياني سال اين ميزان به 11 هزار تن مي رسد. اين هم از ضعف هاي ما در حوزه تکلتولوژي است که اين زباله 11 هزار تن را در طول شبانه روز سه بار مي ريزيم و جمع مي کنيم. وقتي در نشست کلانشهر هاي آسيا يکي از شهرداران متوجه شد روزي 3 بار زباله جمع مي کنيم و همان زباله را روزي 3 باز مي ريزم و جمع مي کنيم و ان را 50 کيلومتر حمل مي کنيم، اين شهردار مي گفت نمي توانم باور کنم اين اتفاق مي افتد، شما چگونه يک شهر 10 ميليوني را اداره مي کنيد؟

وي خاطر نشان ساخت: غصه ما اينجاست براي يک کار غلط به اين شکل اين همه انرژي و هزينه مي گذاريم اما براي اصلاح نظام اداري و اجرايي انرژي نمي گذاريم که اين همه وقت و هزينه هدر نرود. اين از گره هاي ما است که به صورت کلي گويي حل نمي شود، بلکه بايد به صورت مينياتوري از جز به کل بيايم که بتوانيم تصميم بگيريم؛ در غير اين صورت شهرها ما قابل اداره نخواهد بود.