به گزارش شهر، روستای زرگر در 17 کیلومتری شهرستان آبیک قرار گرفته و جزو روستاهای بخش بشاریات این شهرستان محسوب می‌شود.
روستای زرگر 14 کیلومتر مربع مساحت و 200 خانوار و بیش از یک هزار نفر جمعیت دارد و دارای دهیاری و شورای اسلامی است.
به گفته بزرگان روستای زرگر، نخست بین روستاهای باقرآباد ترک و زرگر فعلی قرار داشته و به دلیل مسائل امنیتی، دامپروری و کشاورزی جا به جا شده و بخش عمده‌ای از آن در زرگر و بخشی هم در روستای باقرآباد ترک قرار دارد.
زبان رومانو ترکیبی از زبان رومانیایی و ایتالیایی است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آبیک به خبرنگار فارس در این شهرستان عنوان کرد: زبان زرگری ترکیبی از زبان رومانیایی و ایتالیایی است و شعبه اصلی این زبان در روستای قشلاق زرگرها واقع در شهریار استان تهران و بنا به گفته برخی افراد در یکی از دو استان آذربایجان شرقی یا غربی نیز به این زبان تکلم می‌کنند.
عباس میرزایی افزود: زبان زرگری از زبان‌های خاص است که در کشور در سه منطقه به این زبان تکلم می‌کنند که روستای زرگر شهرستان آبیک یکی از این مناطق است.
آیا زبان زرگر ثبت ملی شده است؟
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آبیک در پاسخ به این سئوال اظهار داشت: تاکنون در حوزه زبان‌ها و گویش‌ها اتفاقی رقم نخورده است و زبان زرگری ثبت ملی نشده است.
میرزایی اضافه کردد: زرگرها، اقوامی از برخی از کشورها هستند که در یک دوره زمانی وارد ایران شدند و در مناطق مختلف ساکن شدند.
وی خاطرنشان کرد: گرچه زبان زرگری هنوز هم در بین مردم روستای زرگر رایج است ولی به دلیل ازدواج با اقوام ترک و فارس، زبان رومانو یا زرگری با این دو زبان ترکیب شده است.
این مسئول در خصوص آثار باستانی روستای زرگر تصریح کرد: در این روستا، پنج تپه به نام‌های تپه‌های شاه‌کندی و قبرستان وجود دارد که مربوط به دوره‌های تاریخی مختلف به ویژه اواخر دوره صفویه و قاجاریه است.
بنابر این گزارش، گرچه زبان مردم روستای زرگر، رومانو یا زرگری است ولی از آن نوع زرگری نیست که «ز» به آن اضافه کنند بلکه زبانی متفاوت و منحصر به فرد است.
عبدالله زرگر که یک بازنشسته است و پدر و مادرش در روستای زرگر زندگی می‌کنند، به خبرنگار فارس در آبیک گفت: اهالی قدیمی روستای زرگر افراد مهاجری بودند که به صورت مهاجر زندگی می‌گذراندند و تقریبا در همه دنیا ساکن هستند.
وی افزود: زرگری‌ها یا روماها در فیلیپین، ارمنستان، هند، پاکستان، روسیه، اتریش و آلمان، انگلیس، امریکای شمالی و جنوبی و ایران و یوگسلاوی سابق زندگی می‌کنند که گروهی از آنان هم در ایران زندگی می‌کنند ولی معلوم نیست از کدام کشور به صورت پراکنده به اقصی نقاط جهان آمده‌اند.
این بازنشسته ادامه داد: بیشترین جمعیت روم‌ها در آسیا در کشور هند، در اروپا در یوگسلاوی سابق و اتریش و در آمریکا در برزیل (آمازون) زندگی می‌کنند.
زرگر خاطرنشان کرد: این تیره‌ها و قبایل زرگر در سازمان ملل و یونسکو تحت عنوان روم‌ها به رسمیت شناخته شده‌اند و حتی یک پرچم برای قوم خود دارند.
در منابع آمده که اهالی روستای وسمق شهرستان زرندیه استان مرکزی نیز به زبان زرگری سخن می‌گویند ولی از وجود چنین قومی با این زبان متفاوت در قوچان، شیراز و مغان هم خبر رسیده ولی به دلیل نزدیکی با اقوام دیگر این زبان از بین رفته است.
البته در روستای زرگر نام خانوادگی بیشتر مردم این روستا زرگر است.
کریم‌الله زرگر از فرهنگیان شهرستان آبیک است که به خبرنگار فارس در آبیک اظهار کرد: اهالی روستای زرگر هم به دلیل ازدواج با اقوام دیگر شهرستان آبیک به زبان آذری و فارسی مسلط هستند ولی همچنان زبان رومانو رسمیت دارد و پا برجا است.
وی اضافه کرد: گرچه به نوزادانی که به دنیا می‌آیند پس از مدتی زبان فارسی آموزش داده می‌شود ولی زبان زرگری هم وجود دارد و در گوشت و خونشان ساری و جاری است و آموزش زبان زرگری نیز متداول است و حفظ می‌شود.
این فرهنگی خاطرنشان کرد: آداب و رسوم گذشتگان نیز رفته رفته در روستای زرگر از بین رفته و کم‌رنگ‌تر شده است.
زرگر تصریح کرد: در روستای زرگر در گذشته برای مراسم عروسی هفت شبانه‌روز یعنی 21 وعده غذا داده می‌شد.
وی افزود: برای دعوت مردم در مراسم عروسی کله‌قندی به همراه کارت عروسی فرستاده می‌شد.
این فرهنگی ادامه داد: عاشق‌هایی مانند قدرت‌الله زرگر، حسن زرگر و حسین زرگر در روستای زرگر زندگی می‌کردند که اشعار شاعران آذری‌زبان مانند تیلیم خان را از حفظ بودند و گرچه سواد نداشتند ولی بیش از 20 هزار بیت با وزن و قافیه را از حفظ بودند و پاسخ سئوالات را با شعر می‌دادند.
زرگر خاطر نشان کرد: بیشتر مراسم‌های روستای زرگر به دلیل تداخل با دیگر فرهنگ‌های شهرستان آبیک تغییر کرده است.
وی یادآور شد: در روستای زرگر همچنان رسم است که اگر کسی از یک خانواده در سال گذشته مرحوم شده باشد با فرا رسیدن سال نو در نخستین روز از نوروز به صورت گروهی برای تسلای بازماندگان به منزل خانواده مصیبت‌دیده می‌روند و شب‌ها در منازل یکدیگر جمع شده و از گذشته‌ها سخن می‌گویند.
البته رسم است که به تازه دامادها و تازه عروس‌ها رسیدگی کرده تا بیشتر جذب زندگی شوند و زندگی گرم و صمیمی داشته باشند گرچه از دادن عیدی هم کوتاهی نمی‌شود.
نصرت‌الله زرگر از ساکنان روستای قشلاق زرگرها واقع در شهریار استان تهران از جمله کسانی است که برای نخستین بار اشعاری را به این زبان سرود و اشعار چند شاعر بزرگ ترک زبان را از جمله تیلیم خان و مأزون قشقایی را به زبان زرگری (رومانی) ترجمه کرده و از سال 1372 فعالیت خود را در رادیو تهران در برنامه فرهنگ و مردم آغاز کرد.
زبان زرگری زبان کاملی است که دارای دستور زبان است
در بیتی از یکی از اشعار ترجمه شده نصرت الله زرگر آمده است: با دشمن دیرین، آشنا [دوست] مشو. به دروغ به سر دوستت سوگند مخور که به زبان رومانو (چیلالو مانوشا آمال ناآستار، هرگاجوسکی نا آن تودا کریستار) می‌شود.
به مسافران نوروزی توصیه می‌شود که در عبور از مسیر شهرستان آبیک سری هم به روستای زرگر بزنند.
روستای زرگر در جاده قدیم آبیک به قزوین پس از مجتمع خدماتی و رفاهی باران دارای تابلوی بزرگی است که روی آن نوشته شده به روستای زرگر (رومانو) خوش آمدید.
مردم روستای زرگر به شغل دامداری و کشاورزی مشغول هستند و به کشت محصولاتی چون گندم، ذرت و جو می‌پردازند.
بنابر این گزارش، در کتاب راهنمای گردشگری استان قزوین با عنوان «قزوین آیینه تاریخ و طبیعت ایران» آمده است که قوم زرگر از شاخصه‌های قومی منطقه شهرستان آبیک است که دارای زبان خاص هستند که اهالی روستا خود به آن رومان‌لویی و مردم منطقه به آن زرگری می‌گویند.
آنها خود را مهاجرانی از اروپا می‌دانند که در گذشته‌های دور به این منطقه آمده‌اند و استخوان‌بندی و شکل ظاهری آنها مردمان این طایفه را از دیگر ساکنان منطقه متمایز می‌کند.
در هر حال زرگری‌های آبیک تعامل خوبی با دیگر اقوام متخلف شهرستان آبیک دارند و در کنار هم زندگی آرام و خوبی دارند.
زبان زرگری یا رومانو
بعنوان زبان مادری در روستای زرگر قزوین
شجره ی زبان هندو- اروپایی
هندو- ایرانی
هندو- آریایی
منطقه مرکزی
رومانی
رومانی بالکان
زرگری
کد 2007 ISO 639-3
لیست زبانشناسی rmn-zar
جهت اطلاعات دقیق تر بخشی از فرهنگ لغت زبان زرگری در حال چاپ را تدیمات می کنمزبان زرگری تنها زبانی است که در روستای زرکر، ویژگی اصلی زبان هندو- آریایی خود را حفظ کرده است. زبان این روستا اولین بار توسط جی. ال. ویندفوهر (1970) مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجه ی تحقیق او این بود که این زبان نوعی از زبان رومانی اروپایی است و این زبان با گویش مردم دره ی ماریزا در جنوب بلغارستان که توسط کولوکسی (1889) ثبت شده، شباهت زیادی دارد. ویندفوهر (1970) بیان می کند که ریشه ی زبان زرگری در واقع به احتمال زیاد از روم (Rum) یا همان روملیا (Rumelia) می باشد. مدت ها بعد از ویندفوهر، سه محقق ایرانی ( تهرانی زاده قوچانی 1991؛ خادم الشاریه ی سامانی 1992؛ کلباسی 1993) در مورد مطالعه ی این زبان تلاش کردند اما هر سه در بیشتر موارد به نتیجه ی مطلوبی نرسیدند (باغبیدی 2003). البته این مطالعات نشان می دهد که زبان زرگری علاوه بر روستاهای همجوار زرگر، باقرآباد ترک، زرگری های ساکن آبیک، در قشلاق زرگرها در استان البرز، در شهریار و قوچان نیز تکلم می شود. (رجوع کنید به دجونیدی 1996)
نقل قول های مختلفی در باره ی ریشه زبان زرگری وجود دارد ( رجوع کنید به تهرانی زاده قوچانی 1991؛ خادم الشاریه ی سامانی 1992؛ کلباسی 1993) ولی از نظر رضایی باغبیدی آنچه را که بزرگان این روستا اظهار کرده و ویندفوهر( 1970:289) ثبت کرده است معتبرتر به نظر می رسد.
سه برادر طلاکار(زرگر) بنام های احمد، سیف الله و زبدالملک توسط نادر شاه (1747-1737) از روم (Rum) امپراتوری اوتّومان(Ottoman) به ایران آورده شد. بخاطر مهارت هایشان زمین های روستای زرگر کنونی به عنوان چراگاه قشلاقی و خمسه ی زنجان به عنوان چراگاه ییلاقی به این سه برادر واگذار شد. احمد در زرگر، سیف اله در باقرآباد، زبدالملک در قره قباد سکنی گزیدند. آنها از مالیات و سربازی معاف بوده و تا زمان احمد شاه (1925-1909) بطور رسمی تحت حمایت دولت بودند. آنها در دوران رضا شاه (1941-1925) چراگاه ییلاقی خود را رها کرده و در چراگاه قشلاقی ماندگار شدند ( ترجمه شده از تحقیق رضایی باغبیدی 2003) .