به گزارش شهر ؛ همه ما روزانه از مترو استفاده می کنیم ،سابقه بحث و گفتگو درباره احداث قطار شهری در تهران به 110 سال قبل باز می گردد. تاسیس تراموای شهری از جمله نکات پیش بینی شده در امتیاز نامه ای بود که بارون ژولیوس دو رویتر در عهد ناصرالدین شاه با ایران امضا کرد. در همین سال ها یک خط آهن روزمینی بین دروازه شهری ری (حضرت عبدالعظیم) و میدان باغ شاه، با نام معروف ماشین دودی، ساخته شد.
اما در آغاز، هر بار به هنگام راه افتادن قطار، بچه‌ها با پرتاب سنگ به ماشین دودی هجوم می بردند. این وسیله جدید مورد پذیرش مردم تهران واقع نشد تا نهایتا در سالهای دهه 1330 شمسی با ورشکست شدن این شرکت بلژیکی، تراموا در تهران به بایگانی تاریخ سپرده شد.
دو دهه بعد اما در دهه 50 خورشیدی، فعالیت ها برای ساخت مترو از سر گرفته شد. در خلال این سالها مطالعات اجتماعی، اقتصادی و ترافیکی شهر تهران و پیش بینی تغییرات آن برای سال 1370 توسط شرکت های سوفرتو و شرکت متروی فرانسه آغاز شد.
در سال 53 گزارش نهایی این مطالعات ارائه شد. این گزارش حاوی طرحی شامل یک شبکه خیابانی با یک کمربندی در پیرامون منطقه مرکزی و دو بزرگراه برای نواحی در حال ساخت شهری و یک شبکه مترو با 7 خط بود که به وسیله شبکه اتوبوسرانی و تاکسیرانی تکمیل می شد .
یک سال بعد قانون تاسیس شرکت راه آهن شهری تهران و حومه تصویب شد. عملیات اجرایی این طرح نیز از سال 56 آغاز شد اما طی سالهای 59 تا 65 به دلیل وقوع جنگ تحمیلی، این پروژه به طور کامل متوقف شد. پس از آن با پیگیریهای انجام شده از سوی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی عملیات ساخت مترو بدون تخصیص ردیف بودجه و با استفاده از درآمد ناشی از صادرات مازاد نفت کوره پالایشگاه اصفهان و نیز صادرات سنگ‌های تزیینی، دوباره آغاز شد.
سال 74 قراردادی توسط مدیریت وقت شهرداری تهران عقد شد که طی آن برای خرید تجهیزات ثابت و متحرک اقدام می شد. در نهایت پس از کش و قوس های فراوان در شانزدهم اسفند 77 از خط 5 مترو تهران، حدفاصل صادقیه تا کرج بهره برداری . یک سال بعد، نیمه غربی این خط، حد فاصل ایستگاه صادقیه تا ایستگاه امام خمینی نیز بهره‌برداری شد. بخشی از خط یک متروی تهران نیز که ایستگاه میرداماد را به ایستگاه علی‌آباد متصل می‌کرد در سال ۱۳۸۰ به بهره‌برداری رسید. این خط بعداً در سال ۱۳۸۱ تا ایستگاه حرم مطهر در بهشت زهرا ادامه یافت. همچنین بخش شرقی خط دو متروی تهران به‌تدریج در سالهای ۱۳۸۲، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید.
از اواخر سال ۱۳۸۵، با افزایش مسافران و تعداد قطارها، بخشی جهت بهره‌برداری از بدنهٔ اصلی سازمان قطار شهری تهران و حومه جدا شده و با عنوان «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» به کار خود ادامه می‌دهد.
در حال حاضر نیز متروی تهران با چهار خط درون شهری و یک خط برون شهری در حال سرویس دهی است. تا پایان مهرماه سال ۱۳۹۲ حدود 160 کیلومتر از خطوط متروی تهران بهره‌برداری‌شده‌است. تعداد واگن های فعال در مترو تهران بیش از ۱۰۰۰ واگن است که روزانه بیش از ۳ میلیون مسافر را جابجا می کنند.
بزرگترین پروژه شهري سال به زودي افتتاح مي شود
در این سال ها حمل و نقل ریلی ، جایگاه ویژه ای در شهر داشته بطوریکه یکی از اولویت های شهروندان احداث خطوط بیشتر ریلی و خطوط اتوبوس های تندرو در شهر تهران است ، از این رو شهرداری تهران به منظور رفاه شهروندانش و کاهش آلودگی های زیست محیطی از جمله آلودگی هوا و آلودگی صوتی و همچنین کاهش ترافیک ، احداث سالانه 30 کیلومتر مترو را در دستور کار خود قرار داده است .
به همین منظور 12 كيلومتر از خط 3 به عنوان شاهراه مترو تهران و نماد كاهش فاصله جنوب به شمال به زودی تحویل شهروندان پایتخت می شود .خط 3 مترو بزرگترین و طولانی ترین خط ریلی خاورمیانه محسوب می شودکه با 37 کیلومتر طول جنوبی ترین نقطه پایتخت را به شمالی ترین نقطه متصل می کند .
فاز نخست خط سه متروی تهران (بخش میانی) آذرماه 1391 و حدفاصل ایستگاه چهارراه ولیعصر (عج) تا ایستگاه شهید بهشتی به طول 7 كیلومتر به بهره برداری رسید و با افتتاح 12 كیلومتر از این خط (بخش جنوبی) در چند روز آینده یك گام برای تكمیل طولانی‌ترین و پرمسافر‌ترین خط متروی خاورمیانه (به طول 37 كیلومتر) باقی می ماند.
عملیات ساخت بخش جنوبی خط 3 مترو به طول 12 كیلومتر از چهارراه ولیعصر(عج) تا اتوبان آزادگان در جنوب غرب تهران از سال 1386 تا سال 1391 فقط 10 درصد پیشرفت فیزیكی داشت اما در يك ركورد كم نظير در تاريخ ساخت مترو در ايران از نيمه 1391 تاكنون عملیات ساخت و تجهیز اين خط مهم كامل شده و در مرحله بهره برداری قرار دارد.
صاحبنظران و كارشناسان مدیریت شهری از خط 3 مترو تهران به خاطر شاخص های گوناگون و كم نظیر آن ازجمله قرار گرفتن در مسیر شهرهای اقماری و پرتردد مسافر از جنوب به شمال پایتخت و پوشش محلات و مناطقی چون اسماعیل آباد، ابراهیم آباد، یافت آباد، نعمت آباد، جوادیه، مولوی، راه آهن و ...به عنوان يك دستاورد بزرگ مديريت شهري سال 1392 (سال حماسه سياسي حماسه اقتصادي) یاد می كنند.
بهره گيري از چندين شيوه مختلف حفاري تونل (ترانشه باز،اتريشي و مكانيزه)، عبور از بافت فرسوده و قديمي تهران و موانع متعدد تاسيسات فرسوده شهري، ساخت ايستگاه ها واجراي ريل گذاري به موازات پيشرفت دستگاه حفار، عبور دستگاه حفار تونل به فاصله اندك از زير خط 2 درحال بهره برداري مترو و ده ها مورد ديگر در شمار ركوردها و شاخص هاي بخش جنوبي خط 3 مترو به حساب مي آيد.
این خط به عنوان اولین خط قطری شبكه مترو بیشترین ایستگاه های تقاطعی را با خطوط 7،6،4،1 و 8 مترو تهران داراست به طوری كه در ایستگاه چهارراه ولیعصر (عج) با خط 4، در ایستگاه میدان ولیعصر(عج) با خط 6، در ایستگاه شهید بهشتی با خط 1 و در ایستگاه مولوی با خط 7 تقاطع دارد ومی تواند سهم بزرگی را در اتصال خطوط ریلی منسجم و به هم پیوسته درون شهری و مسافرت راحت و آسان شهروندان و بیشترین دسترسی مسافران به تمام خطوط ریلی ایفا كند.
خط 3 مترو همچنین با 7 بزرگراه، 6 میدان اصلی(میدان راه آهن و ...) و خیابان مهم شهر (ولیعصر) تقاطع و یا عبور می‌كند و ساكنان بزرگراه آزادگان، بزرگراه سعیدی، میدان راه آهن، میدان ولیعصر (عج)، خیابان ولیعصر(عج)، خیابان انقلاب، بزرگراه رسالت، بزرگراه صیاد شیرازی، میدان نوبنیاد، بزرگراه ارتش و منطقه نیاوران و كامرانیه را به عنوان مناطق پرتردد پوشش می دهد.
فاصله متوسط بین ایستگاهی در بخش جنوبي خط ۱۲۰۰ متر است كه برای تسهیل در امر دسترسی شهروندان به ایستگاه‌ها برای هر ایستگاه دو ورودی در نظر گرفته شده كه در میادین اصلی به ۴ ورودی افزایش یافته است؛ اين خط ظرفيت جابجايي روزانه يك ميليون مسافر را داراست كه طبعاً ظرفيت كامل موردنظر با پيوستن تدريجي ناوگان به اين خط ميسر خواهد بود.
بخش جنوبي خط 3 مترو به طول 12 كيلومتر در شرايطي آماده بهره برداري است كه ایستگاه هاي منيريه، راه آهن، قلعه مرغي، جواديه و آزادگان به مسافران سرويس دهي مي كنند و قطارها تا زمان تكميل بخش هايي از ايستگاه هاي شهرك شريعتي، يافت آباد و نعمت آباد، در اين 3 ايستگاه توقف نخواهند داشت.
اجرای موفق پروژه خط 3 تهران از مصادیق اقتصاد مقاومتی است
بزرگترین پروژه شهری سال 1392 در شرايطي به اتكاي مديريت جهادي و توان مهندسي بومي به افتتاح خود نزديك مي شود كه پايتخت بيش از پيش به خاطر مشكلات ناشي از آلودگي هوا و ترافيك نيازمند توجه مسئولان و تخصيص اعتبار براي توسعه مترو به عنوان حمل و نقل آسان و پاك است بنابر این مي‌توان اين پروژه را در شمار مصاديق بارز اقتصاد مقاومتي قلمداد كرد.
يكي از وجوه اقتصاد مقاومتي، انجام روش هاي نوآورانه است كه در خط 3 مترو و توامان با شرایط سخت تحریم ها ساخته شده است. از اين جهت اين پروژه را مي توان به اعتبار ابتكارات و خلاقيت هاي اجرا شده در شمار مصاديق اقتصاد مقاومتي مدنظر رهبري فرزانه انقلاب قلمداد كرد.
منبع: شهر نوشت
