«میهمان داریم» اعتراضی به دنیازدگی بیش از حد ماست

عسگرپور در ابتدای این جلسه در پاسخ به سوال مجری درباره فاصله های طولانی بین ساخت فیلم هایش، گفت: این وقفه بیشتر بین فیلم اول «پرواز در نهایت» و فیلم دوم «قدمگاه» ایجاد شد که حدود 13 سال طول کشید چون در آن دوره من به کارهای اجرایی در تلویزیون و مدیریت بنیاد فارابی مشغول بودم.

وی ادامه داد: بعد از آن، فاصله بین فیلم هایم در حدود 5 سال بوده است که در فواصل آن چند سریال مثل «جراحت»، «شیدایی» و «گل‌های گرمسیری» را هم ساخته ام که به اندازه چند فیلم سینمایی زمان برد و البته خود را مقید نمی دانم که لزوما هر سال فیلمی بسازم همانطور که بخش عمده ای از همکارانم به همین شکل عمل می کنند وهر زمان طرح مناسبی به من برسد یا اتفاقی در ذهنم شکل بگیرد شروع به ساخت فیلم خواهم کرد.

در ادامه این نشست منوچهر محمدی تهیه کننده «میهمان داریم» در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره اینکه این فیلم تا چه میزان در ادامه دغدغه ها و خط فکری وی بوده است، اظهار کرد: طبیعتا آدم ها دلمشغولی هایی دارند که گاهی در انتقال آنها درست عمل می کنند و گاهی زبان الکن است. سینما بما هو سینما شاید برای من هم چندان مورد توجه نباشد و  زمانیکه احساس کنم حرفی را می توان گفت سعی می کنم قصه و سازنده مناسب آن را پیدا تا حرفم را بیان کنم.

محمدی همچنین در پاسخ به سوالی درباره رضایت خود از فیلم بیان کرد: زمانیکه من فیلم را در مرحله مونتاژ می دیدم گاهی تحت تاثیر قرار می گرفتم. فکر می کنم اگر پاره ای ملاحظات در «میهمان داریم» نبود این امکان وجود داشت که این فیلم عرصه تازه ای از نوعی بیان سینمایی باشد اما به هر صورت ما در ایران زندگی کرده و با امکانات موجود کار می کنیم.

جواد طوسی منتقد سینما دیگر مهمان این نشست بود که بعد از سخنان تهیه کننده و کارگردان در پاسخ به سوال مجری جلسه درباره ارزیابی خود از «میهمان داریم» بیان کرد: این فیلم می تواند پیشنهادی باشد برای سینمای بی رمق ما و برای تداخل واقعیت و تخیل و یک سفر ذهنی که در آن می توان وهم را با واقعیت ترکیب کرد. گفته من ابتدا به ساکن ممکن است سهل بودن شکل اجرایی را به ذهن متبادر کند آن هم در سینمایی که تجربه و ریسک پذیری به دلایل متعدد بخصوص عدم پیش قدم شدن در وجوه حرفه ای تا حدی واهمه شود.

این منتقد و روزنامه نگار عنوان کرد: اگر بخواهیم برای سینمای روشنفکرانه خود برای بازی با حیات، مرگ، زندگی و ماورا سرفصلی قایل شویم در سینمای بهمن فرمان آرا و یا پرویز کیمیاوی به نوعی می توان این امر را پیدا کرد. 

وی ادامه داد: من می خواهم یک مقایسه کنم در دورانی که اساسا وجوه و مبانی ارزشی که شناسنامه و موارد پیشنهادی یک نظام بوده است در چرخه سیاست زده این زمانه از ناحیه تریبون ها و اشخاص حقیقی و حقوقی مصادره به مطلوب می شود امثال منوچهر محمدی، سیدرضا میرکریمی، مازیار میری و حاتمی کیا در مقطعی از نقطه نظراتی آرمان خواهانه برخوردار بوده اند و حالا به این حلقه آقای عسگرپور هم اضافه شده است. اینها افرادی هستند با نقطه نظرات آرمان خواهانه که شورشیان آرمانخواه نیستند به طور مثال حاتمی کیا در کارهایی که با محمدی همکاری دارد مانند «ارتفاع پست» این شورشی بودن را نشان می دهد اما اینها وام گرفتن از زمانه خود است و به نوعی فرزند زمان بودن ما به ازای عینی پیدا می کند.

طوسی با اشاره به پایان بندی فیلم نیز عنوان کرد: این پایان بندی به نوعی رجعت است به همان کانون آرمان خواهی که حالا به نوعی نوستالوژی تبدیل شده است و این را ما در فیلمسازان دیگری مثل احمدرضا درویش و رسول ملاقلی پور هم دیده ایم که شاید به نوعی اعتراض مسالمت آمیز باشد.

این منتقد سینما با تاکید بر اینکه سینمای ما به تجربه هایی مثل «میهمان داریم» نیاز دارد، افزود: این ضرورت درشرایطی است که کار کم و بیش آبرومندانه باشد و البته همانطور که آقای محمدی به طور تلویحی گفت مقداری خودسانسوری هم در شکل و پردازش فیلم دیده می شود که شاید تلقی این باشد که اگرما مقداری صناعت فیلمسازی را با این بازی با مرگ  در فیلم آمیخته کنیم به ساحت و مقام شهید خدشه وارد می شود.

بعد از این سخنان محمدمهدی عسگرپور در پاسخ به اولین سوال مخاطبان حاضر در سالن درباره مهمان فیلم بیان کرد: مهمان از جمله مسایلی بود که به طور جدی بین ما مطرح بود  چون این خانواده می بایست به دلیل مشخصی دور هم جع شوند. مهمان عزیزی وارد می شود و اهل خانه می خواهند خانه را سر و سامان بدهند بنابراین باید قاعده های طبیعی و غیر طبیعی بهم بریزد. من در نگارش کار روی محفوظات مشترک خودم و بیننده حساب باز کردم ولی احساسم این بود که از روی دایره ارزش های این خانواده می شد حدس زد که مهمان چه کسی است و می توان به طور مثال فهمید که رییس بنیاد شهید یا رییس یک سازمان نیست.

کارگردان سریال «گل‌های گرمسیری» با بیان اینکه دلیل اصلی شکل گیری داستان مهمان نیست، گفت: دلیل شکل گیری داستان موقعیتی است که ایجاد شده و خانواده ای به آن دلیل دور هم جمع می شوند شوند. کسانیکه یک دوره آرمانگرایی را پشت سر گذاشته اند با بخشی از واقعیت هایی که بعد از این دوره با آن مواجه شده اند با هم تجربه کنند و به یک دوره یک یا دو روزه خوب این خانواده بشود.

کارگردان «قدمگاه» اضافه کرد: نشانه هایی در فیلم هست که بیننده بتواند خودش مهمان فیلم را پیدا کند حتی اگر براساس آنها خودش باشد و اگر این نشانه ها را بررسی کنیم می فهمیم که دایره ارزش های این خانواده مشخص است که اگر آنها را بررسی کنیم می توانیم به جواب فیلم برسیم.

جواد طوسی در ادامه درباره ویژگی فیلم عنوان کرد: این فیلم راه را برای تفسیرپذیری و تکثرگرایی باز می کند. شیوه نگارش فیلمنامه و در مرحله بعدی اجرای این اثر توانسته بیننده را به شکل باورپذیری به تفسیر مستقل خود ارجاع دهد. 

در ادامه این جلسه تهیه کننده فیلم های «طلا و مس» و «بوسیدن روی ماه» به طرح اولیه خود اشاره و عنوان کرد: ما به شکلی ناخودآگاه پیشنهاد مجددا فکر کردن به مرگ و به نوعی مرگ آگاهی را در فیلم ارایه کردیم. وضعیت حال حاضر ما ناشی از شرایط دنیا زده ای است که ما دچار آن شده ایم. ما همه چیز را محاسبه می کنیم و از روابط عاطفی گرفته تا زندگی خانوادگی به سرعت می خواهیم جواب یکدیگر را در کنش ها و ارتباطات خود بدهیم.  

تهیه کننده فیلم «مسافر ری» اضافه کرد: فکر می کنم مرگ آگاهی که در فیلم «میهمان داریم» وجود دارد و نسبتی که فیلم با مرگ دارد به شکلی ناخودآگاهانه اعتراضی به این دنیا زدگی بیش از حد ماست.

عسگرپور در ادامه درباره فیلمنامه این اثر و دو جهان رئال و غیر رئالی که در آن وجود دارد، توضیح داد: افراد بسیاری هستند که شاید بتوانند از خاطره ای بگویند که برایشان ملموس نیست و یا کسانیکه معمولا به کما می روند از یک دالان نورانی حرف می زنند. جهان هستی از چنین مسایلی پر است با این حال قرار نبود وقتی من فیلمنامه را می نویسم با دو جهان مواجه شوم و جهان واقعی و غیر واقعی را با یک خط وسط جدا کنم. 

وی اضافه کرد: چندان نباید به این فیلمنامه متریک نگاه کرد. خود من بیشتر فکر کردم که فیلمنامه ای می نویسم که بیشتر تابع احساسات من است و من هم باید اجازه دهم که با احساسات بیننده درگیر شود. بنابراین در این فیلم برآیند برای من بیشتر اهمیت داشت تا اجزاء آن. اینکه درنهایت چه حسی از مجموعه بدست می آید آیا حس نوستالوژیک یا مثبت و یا حال خوب برای مخاطب اتفاق می افتد یا خیر؟ 

کارگردان سریال «شیدایی» درباره وجود چرخ و فلک در این فیلم و جایگاه نمادین آن عنوان کرد: چرخ و فلک در طرح اولیه فیلم نبود بلکه از علاقه های شخصی من بود و نظرم این بود که چرخ و فلک می تواند از گردش دوره و زمانه بگوید و اینکه این گردش زمان با زندگی چه می کند. در آن سکانس از کودکی تا بزرگی فرزندان که در حال بستنی خوردن هستند مرور می شود. همچنین چرخ و فلک برای حاج ابراهیم نشانه ای بود از اینکه از کجا شروع کرده است.

کارگردان سریال «گل های گرمسیری» در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه این فیلم را سفارشی ساخته است و یا خیر و همچنین توقعی که از او در ساخت فیلم می رفت، بیان کرد: این فیلم به سفارش هیچ سازمانی نیست اما بعضی انتظار داشتند با توجه به بعضی از اتفاقاتی که رخ داده است من وارد حوزه های اجتماعی می شدم و فیلم «عصبانی هستم» را بسازم. زمانیکه محمدی این طرح را به من پیشنهاد داد فیلم و سریال های دیگری هم به من پیشنهاد شد. من طرح «میهمان داریم» را دوست داشتم با اینکه سرمایه گذاری هم برای آن وجود نداشت و زمان نگارش فیلمنامه هم به دلیل شرایطی که در آن زمان داشتم از خدا خواستم که قلمم سمت عصبانیت نرود.

عسگرپور در ادامه در واکنش به سوالی درباره بازی های فیلم که سرد خوانده شده بود، خاطرنشان کرد: پدیده های سرد و گرم و ولرم پدیده هایی کاملا نسبی هستند ریتم فیلمی می تواند از نظر شخصی کند و از نظر شخص دیگری مناسب باشد. با این حال در بخش اول این زندگی قبل از ورود رضا مختصات حرکتی یک پیرمرد و پیرزن را داشت و این باعث شد ریتم آرام باشد حتی زندگی آنها تا قبل از اینکه فرزندان شهیدشان برسند باید کمی لخت و سرد به نظر برسد که برای آن از تکنیک نور و رنگ و همین بازی ها کمک گرفتیم و بعد دیده می شود که با اضافه شدن فرزندان نور و رنگ تغییر می کند.

طوسی نیز در توضیح بیشتر همین قسمت بیان کرد: این جنس بازی یک سبک است و از پیشگامان آن سهراب شهید ثالث است و اگر اینطور باشد فیلم های «طبیعت بی جان» و «یک اتفاق ساده» هم بازی های سرد و یخی دارد درحالیکه این سلیقه یک فیلمنامه نویس است که می خواهد دنیا را اسلوموشن ببیند و اگر بخواهید اینطور به اثر نگاه کنید درواقع نسخه ای را پیچیده اید که به دنیای مستقل فیلمساز خدشه وارد کرده اید.

در ادامه این جلسه کارگردان «میهمان داریم» در پاسخ به این سوال که چرا رضا دوست داشت در صحنه ترکیدن لوله گار بمیرد، بیان کرد: رضا ابتدا دوست ندارد بمیرد و تمام تلاش خود را انجام می دهد تا پدر و مادرش را صدا بزند. با این حال ما پیش زمینه ای درباره این شخصیت ارایه می کنیم و آن این که رضا شخصیت خسته ای دارد و با واقعیت های پیرامونش هم دچار مساله شده است. در هر حال وی در این صحنه تلاش خود را انجام می دهد اما در یک لحظه تصمیم می گیرد که کپسول را باید به پدر و مادرش برساند.

محمدی در پاسخ به سوال بعدی درباره فضای معنوی فیلم با بیان اینکه در «میهمان داریم» روضه خوانده نشده است، عنوان کرد: در این فیلم فقط یک جا نماز خواندن نشان داده می شود و اتفاقا هر سه نفر با هم نماز می خوانند حاج ابراهیم انگار خجالت می کشد از دستی که با آن یک جانباز را زده است. رضا هم در این فیلم شخصیتی دارد که هیچ گاه از اعتقادات خود دست نمی کشد.

عسگرپور در ادامه درباره فیلمی که در فرانسه آن را به تولید رساند از اکران آن در گروه «هنر و تجربه» در زمستان خبر داد.

وی همچنین درباره فیلم خود که ویژگی هایی دارد که برای گیشه مناسب نیست بیان کرد: این اقتضائات چنین فیلم هایی است البته فروش این فیلم خوب بوده است. با این حال فیلمی مثل «قدمگاه» را که فکر می کنم همه مردم ایران دیده باشند به خاطر سینما نبوده است بلکه اکثر مردم این فیلم را در تلویزیون دیدند.

کارگردان «میهمان داریم» در پاسخ به سوالی درباره پایان بندی فیلم و آنچه که توسط مخاطب برداشت می شود گفت: گزینه های مختلفی برای پایان فیلم وجود دارد که چند مورد واضح تر است. با این حال هر کدام از این گزینه ها را انتخاب کنیم من تفاوتی در اصل حرف نمی بینیم. در این فیلم قرار است آنهایی که حضورشان ملموس است و آنها که ظاهرا نیستند ترکیبی را بسازند که یک دوره آرمان گرایی خاص را در طول یک روز تجربه کنند و این حس نوستالوژیک برای من خوب بود.

وی همچنین درباره دیالوگ های فیلم نیز بیان کرد: بخش قابل توجهی از دیالوگ های پرویز پرستویی از پدرم بود و بخشی از دیالوگ های رضا حرف های دل خودم بود. 

طوسی نیز در ادامه سخنان عسگرپور درباره پایان بندی فیلم و نگاه آن به مرگ بیان کرد: پایان فیلم حتی می تواند مرگ باشد چون شما تحت تاثیر این سه فرزند شهید حالا راحت تر می توانید با مرگ مواجه شوید.

عسگرپور در ادامه درباره فضای این فیلم بین واقعیت گرایی و آرمان گرایی بیان کرد: رضا در تقاطعی از آرمان گرایی و واقع گرایی ایستاده است و مثل بسیاری از ما که در این چهار راه گیر کرده ایم و به هر دو سمت کشیده می شویم. فیلم های ما گاهی به سمت آرمان گرایی و گاهی به سمت واقع گرایی می رود اما باید گفت که جامعه آمادگی پذیرش واقعیت ها را پس از یک دوره آرمانی نداشت و ما برای این واقعیت آماده نشدیم و به همین دلیل هم دچار تب و لرز شدیم.

در این جلسه محمدی در بخشی از سخنان خود با تاکید بر اینکه سینمای ایران در شرایط چندان نرمالی به سر نمی برد، گفت: من چندین فیلمنامه دارم که بسیار علاقمند هستم آنها را کار کنم. این فیلمنامه ها آماده هستند، سفارش دادم و برایشان هزینه کرده ام و بعضی بازنویسی شده اند. من به شدت فکر می کنم این فیلمنامه ها به این زمان و به این شرایط تعلق دارند اما می دانم که یا نمی گذراند بسازیم و یا اگر بسازیم دردسر زیاد دارد. 

وی همچنین در پاسخ به انتقاد طوسی درباره اینکه فیلم می بایست از نمونه های قبلا تجربه شده در به کار بردن صحنه ها و یا شخصیت اعتراضی فیلم کمتر استفاده می کرد، گفت: همانطور که پیش از این گفتم اینجا ایران است و شما نمی توانید هر امکانی را برای خود فراهم کنید من ابتدا می خواستم برای یکی از صحنه های فیلم که فضای جنگ را نشان می دهد این عرف را که توپ و تانک نشان داده می شود بشکنم و قصدمان این بود که آکواریومی تهیه کنیم و همه آدم ها را در این فضا نمایش دهیم و بین آکواریوم ها انفجار و ... وجود داشته باشد اما برای پیدا کردن یک آکواریوم که امکانات مورد نظر ما را داشته باشد تمام تهران و شرکت ها را گشتیم اما این امکان در ایران وجود نداشت.

وی با تاکید بر اینکه سینمای ایران از نظر فناوری روز عقب است، گفت: این میزان تزاحمی که بین سینمای ما و دولت، سینمای ما و مخاطب، سینمای ما و گروه های مرجع فکری مثل حوزه علمیه و دانشگاه وجود دارد به این دلیل است که دایره عمل سینمای ایران به شدت بسته شده است و این لزوما به معنای ممیزی نیست بلکه بسته شدن تخیل و تحقق بخشیدن به فکری است که برای ساخت یک فیلم دارید. روزی برای من فیلمنامه ای آمد با موضوع زلزله در تهران که کار جذابی هم بود اما من هرچه فکر کردم دیدم چنین کاری را نمی توان در ایران ساخت و ما امکاناتش را نداریم.

محمدی در پایان بیان کرد: در جلسه ای خبرنگاری از من پرسید که چرا در حوزه اکشن کار نمی کنم اما کدامیک از بازیگرانی که ما داریم فیزیک ماسب فیلم های اکشن را دارند. بازیگر هالیوودی ورزش و تناسب اندامش ترک نمی شود اما بازیگران ما اینگونه نیستند.

در انتهاي نشست عبدالمطهر محمدخانی، رئیس فرهنگ سرای انقلاب اسلامی از سوی باشگاه فیلم این فرهنگ سرا از كارگردان و عوامل فيلم تقدیر کرد و ميهمانان تابلوی یادبود پنجاهمین نشست باشگاه فیلم فرهنگ سرا را امضا كردند و با جمعی از مخاطبان این نشست عکس یادگاری گرفتند.

در حاشیه این مراسم از علاقمندان برای عضويت در باشگاه فيلم فرهنگ سراي انقلاب اسلامي ثبت نام به عمل آمد تا پس از این برنامه در جریان اخبار و برنامه های این باشگاه باشند.

 همچنین باشگاه کتاب این فرهنگ سرا در میز عضویت خود، کتاب «عاشقي به سبك ون گوگ» که در نشست بعدی این باشگاه نقد می شود را با تخفیف 50 درصد به مخاطبان ارائه کرد.

برای اطلاع بیشتر از فعالیت های این فرهنگ سرا می توانید به نشانی www.enghelab.farhangsara.ir مراجعه کنید.