از «کوچه رندی» تا «ملاقات خدا» با «بال سیمرغ»

«نوشتن راهی است برای انتقال عقاید، باورها، عواطف، احساسات و تجربه‌های خود به دیگران. اصولاً نوشته بر دو قسم است: نوشته ابتکاری و نوشته‌های پژوهشی. هر طالب علم و پژوهشگری که با دانش و علم سروکار دارد، امیدوار است در راهی که گام می‌نهد، نیکو بدرخشد و بتواند افکار خود را به بهترین و ساده‌ترین طریق ممکن به خواننده منتقل کند. پژوهشگری یک توانایی ذاتی نیست؛ بلکه مانند هر مهارتی قابل آموزش و یادگیری است. پژوهش علمی، تلاشی است متکی بر یک نظام منطقی که همواره به دنبال حقیقت است.

یک پژوهشگر موفق، نگاهی کنجکاو و موشکافانه به پدیده‌های اطراف خود دارد و نسبت به آنچه در اطرافش می‌گذرد، حساس است. ذهنی پویا و پرسشگر او همواره در جهت یافتن پاسخ‌های تازه است؛ علاوه بر آن، یک پژوهشگر موفق از مهارت لازم برای یافتن منابع اطلاعاتی مورد نیاز خود برخوردار است. به مناسبت ۲۵ آذر روز پژوهش، وجیزه‌ای درباره سه اثر پژوهشی استاد جلیل القدر و بی‌بدیل، اسطوره مهر و عطوفت دکتر عبدالحسین زرین‌کوب تقدیم اربابان فضل و ادب که امید است مورد قبول اهل معرفت و جویندگان دانش و پژوهشگران گرامی قرار گیرد.

دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در ۲۷ اسفندماه ۱۳۰۱ ش در بروجرد به دنیا آمد. سال‌های عمر او با کتاب، درس، تحقیق، تألیف و سفرهای علمی متعدد گذشت. زمینه کار وی نقد ادبی و مطالعه در فرهنگ اسلامی بود. منتقدی دقیق، نویسنده‌ای خلاق، ادیبی با تجربه، شاعری با احساس و مترجمی زبده بود. او به مباحث تاریخی نیز به شدت علاقه داشت و خیلی خوب سرگذشت اقوام مختلف را می‌دانست. او با تبحر در زبان و ادبیات فارسی و عرب و آشنایی به چند زبان زنده دنیا، آثاری پرارزش چون: تاریخ تصوف، نقش بر آب، دو قرن سکوت، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، ارزش میراث صوفیه، از کوچه رندان، با کاروان حله، روزگاران، پله‌پله تا ملاقات خدا، فرار از مدرسه، بامداد اسلام، نقد ادبی، سر نی، دیدار با کعبه جان و… به جای گذاشت که تنها بخشی از تألیفات او هستند. دکتر زرین‏‌کوب پس از عمری تلاش علمی در زمینه تدریس، تحقیق و تصنیف، در ۷۷ سالگی در ۱۳۷۸ دار فانی را وداع گفت.

احاطه کامل استاد به رموز و ریزه‌کاری‌های کار، بصیرت و دانش او از وی مؤلف و مترجمی موفق و پرآوازه ساخت که آثارش گواه این مدعاست و همچنان یکی از بهترین منابع مورد استناد به شمار می‌روند.

از کوچه‌ی رندان: مشتمل بر زندگی و اندیشه حافظ که در ۱۲ فصل گردآوری شده است. «شهر رندان»، «سرود زهره»، «سخن اهل دل»، «رند در بن‌بست» و… فصل‌های این کتاب خواندنی را تشکیل می‌دهند. استاد در مقدمه کتاب می‌فرمایند: «از کوچه رندان چه می-جویم؟ راه تازه‌ای به شناخت حافظ. جایی که در مسجد و خانقاه رویایی از وی باقی نمانده باشد، نشانش را از کوچه رندان شاید بتوان یافت.»

پله پله تا ملاقات خدا: حاوی زندگی، اندیشه و سلوک مولانا جلال‌الدین رومی که در ۱۱ بخش از جمله «لالای پیر در قونیه»، «طلوع شمس»، «رقص در بازار»، «عبور به ماورا شعر»، «از مقامات تبتل تا فنا» و… گردآوری شده است. در مقدمه این کتاب از زبان استاد چنین ذکر شده است: «این عنوان را از آن رو برای این نوشته که خط سیر زندگی مولانا جلا-الدین محمد بلخی رومی معروف به مولوی را در سلوک روحانی تمام عمر او نشان می‌دهد…»

صدای بال سیمرغ: درباره زندگی و اندیشه عطار است که در ۳۱ فصل گردآوری شده و استاد در مقدمه کتاب می‌گوید: «کشف عطار بدان معنی که پرده اسطوره‌ها و افسانه‌هایی که مرور زمان بر چهره عطار افکنده بود، به سعی پژوهندگان به یکسو شد و گوشه‌ای از سیمای واقعی عطار – که البته شامل تمام آن سیمای محجوب درخشان نیست – از پرده ابهام افسانه‌ها بیرون افتاد.»

در پایان حدیثی از پیامبر (ص) ذکر می‌شود که فرمودند: «پژوهنده دانش میان نادانان، چون زنده‌ای است، میان مردگان». خود بیانگر اهمیت پژوهش و پژوهشگر است. راه استاد مستدام باد.»

*پژوهشگر و استاد دانشگاه

منبع: خبرگراری مهر