آفریقای جنوبی یکی از آخرین دژهای استعمار بود که در نهایت بر چیده شده و مردم آن طعم آزادی و استقلال را چشیدند. در این فرایند بی شک نلسون ماندلا نقش بی بدیل و موثری را ایفا کرد.
بن مایه اندیشه های چند بعدی نلسون ماندلا از معنویت ، فرهنگ، عشق به مردم ، سیاست و آگاهی های سماعی و خواندنی تشکیل شده و او برای تحقق و عملی ساختن دانسته های خود ارزش بسیار قائل بود.
از اینرو تعجبی ندارد که بسیاری وی را ، نماد جهانی صلح و انسان دوستی و پرهیز از جاه طلبی قلمداد کرده و شخصیت او را گرامی می دارند.
او 27 سال از بهترین سال های خود را در زندان سپری کرده اما هیچگاه از باورهای اصیل خود و مردم آفریقای جنوبی دست نکشید. از اینرو او تا فوریه ۱۹۹۰ رنج زندان را بر خود هموار کرده و سر انجام حزب کنگره ملى آفریقا را سربلند و نام آورساخت.اما او مرد کینه و انتقام نبود و پس از تصدی مقام ریاست جمهوری از سفید ها خواست که در ساختن کشور سهیم شده و نقش سازنده خود را ایفا کنند. این که او اکنون به عنوان یک سرمایه اجتماعی برای آفریقا محسوب می شود به دلیل تلاش های سازنده و خردمندی نهفته در رویکردهای سالیان دراز مبارزه وی است. در طول بیش از چهل سال زندگی زندان و پس از آن هیچ نشانه اى از تغییر در رفتار و کردار در او دیده نشد. در لحن رفتار و کردار وی در دوران پس از پیروزی از او نشانه ای مبنی بر تبلیغ کیش شخصیت دیده نشد. نلسون ماندلا، برای یک دوره رئیس جمهور آفریقای جنوبی بود، اما به دلیل رفتار خردمندانه و انسانی بیش از همه رهبران آفریقایی برای خود محبوبیت کسب کرد.
وی با وجود بیداری و قوت گرفتن حس انتقام در میان سیاه پوستان پس از پیروزی "سياست نهاد سازي وقانون گرايي" براي انتقال قدرت اقتصادي به سياه پوستان وتقويت اقتصادي سياه پوستان وبرقراري تعادل درتوزيع منابع وقدرت اقتصادي بين مردم آفريقاي جنوبي را درپيش گرفته و به تدریج اجرا کرد که در عمل نتایج مثبت داشته است.
وی در پیام های خود مردم و نمایندگان حزب کنگره ملی آفریقا را از افراط گرایی بر حذر داشته و می گفت : نظام آپارتاید مطمئنا شرم آور است، ولی باید آن را با نرمش متحول کرده و از امکانات همه شهروندان آفریقای جنوبی برای رشد و توسعه کمک گرفت.
او در مدت مدیریت خود طراح اندیشه انتقال به سوی دموکراسی غیر نژادی در آفریقای جنوبی و توانمند سازی اقتصادی و اجتماعی سیاهان بوده و در این راه تا حدودی نیز موفق شده و بنای مستحکمی را در آن کشور بیادگار گذاشت.