سایه شوم زمین لرزه بر سر پایتخت

به گزارش خبرنگار شهر، براساس آمار موسسه زمین شناسی آمریکا (USGS)، زمین لرزه مختص یک نقطه جغرافیایی از کره خاکی نیست و در همه نقاط دنیا رخ می دهد به طوریکه کره زمین سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون و 444 هزار و 469 مرتبه می لرزد. لرزش هایی که بزرگی شان بیش از 2 در مقیاس امواج درونی زمین است. بر اساس آمار همین موسسه، ایران نیز سالانه به طور متوسط بیش از 200 هزار مرتبه می لرزد. لرزش هایی که در 90درصد مواقع، کمتر از 2 الی 3 در مقیاس امواج درونی زمین هستند و 10درصد نیز فاجعه آفرین و بیش از 5 ریشتر.

تهران نیز که کلانشهر رو به رشدی است و در هر 22 منطقه شهری اش، ستاد مدیریت بحران شکل گرفته و برخی مناطقش نیز به گروه های ایمن پیوسته اند، هنوز در معرض وقوع زمین لرزه ای با ریشتر بالاست. زمین لرزه ای که به گفته کارشناسان موسسه ژئوفيزیک دانشگاه تهران، در رشته کوه های البرز به وقع می پیوندند و دیرکردی حدود 150 سال دارد.

درست است که لرزیدن زمین به خودی خود وحشت آفرین است و جامعه و شهروندان به شنیدن این کلمه حساسند اما این تعداد دفعات لرزش زمین نیست که ترسناک جلوه می کند بلکه نبود استحکام و ضعف مقاوت بناهای شهری یا روستایی در برابر این لرزش هاست که خطرناک هستند و مرگ آفرین. معضلی که این روزها دست به گریبان بسیاری از بناهای روستایی و کلان شهرهاست و در دو دهه گذشته، بیش از 300 هزار هم وطن را به کام مرگ کشانده است. در همین زمینه اعضای شورای شهر تهران نیز معتقدند نبود مقاومت های کافی در بناهای شهری در مناطق ریزدانه و ضعف ساختمان های فرسوده در پهنه جنوبی پایتخت، معضلی است که در صورت وقوع زلزله احتمالی تهران، جان هزاران تهرانی را در دقایق ابتدایی می گیرد و میلیون ها شهروندان را در زیر آوار ساختمان ها، مدفون می کند. اما به راستی بهترین راه برای مقابله با این پدیده طبیعی غیرقابل اجتناب چیست؟

بافت فرسوده، بلای جان تهرانی ها

زلزله احتمالی تهران مسئله ای فرابخشی است که در وهله نخست، دولت مسئول مستقیم لحاظ شاخص های ایمنی و کنترل خسارات ناشی از زلزله احتمالی تهران است و سپس شورای شهر و مدیریت شهری موظف به پیگیری عملکرد دولت هستند تا وظایفی که بر عهده دستگاه های اجرایی است به طور کامل، شکل اجرایی به خود بگیرند. این بخشی از اظهار نظر احمد دنیامالی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران است که مسئولیت دولت در بحث کاهش خطرات احتمالی زلزله در پایتخت را خطیر می داند.

دنیامالی در گفت وگو با خبرنگار شهر، با تاکید بر اینکه، فرسودگی بناهای شهر تهران معضلی است که هم سلامت و بهداشت جامعه را به خطر انداخته و هم بر خطرات احتمالی زلزله تهران می افزاید، گفت: مسئولان اجرایی و مدیریت شهری باید بکوشند بافت فرسوده پایتخت را با مجموعه‌های پنج تا 10 هزار واحدی جابه جا کنند در غیر این صورت هیچ تغییری در وضع موجود رخ نمی دهد و با وقوع زمین لرزه احتمالی، شهروندان متضرران اصلی می شوند.

وی معتقد است بافت فرسوده کلانشهر تهران که شکل ارگانیک به خود گرفته و از وسعت زیادی نیز برخودار است باید به مجتمع‌های قابل قبول امروزی تبدیل شود که هم استحکام لازمه را داشته و هم موارد ایمنی را رعایت کرده باشد. اما این مجتمع ها نمی توانند در مناطق ریزدانه ساخته شوند.

به گفته وی در مناطق ریزدانه زیرساخت های شهری فراهم نیست به طور مثال در یک کوچه با عرض کم نمی توان به جای سه خانه فرسوده با جمعیت ساکنانی حدود 20 نفر، مجتمع هایی با جمعیتی حدود 100 ساخت چراکه ساخته شدن این مجتمع ها به شاخص های ارائه خدمات شهری و ایمنی روند نزولی می دهند و امدادرسانی در مواقع ضروری را با مشکلات زیادی مواجه می کنند.

رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران وجود بافت های فرسوده به صورت ریزدانه در تهران را مانع امدادرسانی در مواقع ضروری می داند و معقتد است: اگر زلزله احتمالی تهران به وقوع بپیوندد، پهنه جنوبی پایتخت بیشترین خسارات را متحمل می شود. از یک سو به دلیل فرسودگی بناها جمعیت زیادی از شهروندان زیر آوارها مدفون می شوند و از سویی دیگر، امدادرسانی با کندی همراه می شود. ضمن اینکه به دلیل ضعف شاخص های مدیریت بحران در این مناطق، ستادهای مواقع اضطرار نیز نمی توانند تمهیدات در نظر گرفته شده را به خوبی به اجرا درآورند.

دنیامالی بر این باور است، لحاظ شاخص های ایمنی در حین نوسازی بافت های فرسوده، امری ضروری است که باید از سوی شهرداری و سازمان نظام مهندسی مدنشر قرار بگیرد چرا که منجر به حفظ جان شهروندان می شود.

فرسودگی ساختمان ها، عامل اصلی کاهش ضرایب ایمنی پایتخت

غلامرضا انصاری دیگر عضو شورای چهارم شهر تهران نیز در گفت و گو با خبرنگار شهر، بر اهمیت و ضرورت نوسازی هر چه بیشتر بافت های فرسوده تهران تاکید دارد چرا که فرسودگی بناها ابتدا ضرایب ایمنی شهر را کاهش می دهد و سپس جان شهروندان را خطر می اندازد مسئله ای که شوخی بردار نیست و نیاز به برنامه ریزی های مدون دارد.

وی در خصوص برنامه های شورای شهر تهران به منظور اجرای برنامه های تشویقی برای شهروندان در جهت نوسازی بافت های فرسوده پایتخت اعلام کرد: به طور حتم نوسازی بناهای فرسوده شهر تهران که از وسعت زیادی نیز برخوردار است در اولویت برنامه ریزی شورای چهارم قرار دارد چرا که با ایمن سازی ساختمان های فرسوده به توزیع متناسبی در بحث جمعیت می رسیم. حتی شهرهای اقماری نیز می توانند در این زمینه بسیار کمک کنند و امکانات و جمعیت را در خودشان جای دهند اما باید دقت کرد، سوق دادن سرمایه گذاری های مردمی در بحث نوسازی بناهای فرسوده، تنها راهکار کاهش خطرات احتمالی زلزله تهران نخواهد بود و دستگاه های اجرایی نیز باید در این زمینه تمهیدات موثری در نطر بگیرند.

انصاری نتایج مثبت و اثرگذار نوسازی بافت های فرسوده را بسیار گسترده می داند و می افزاید: یکی از دستاوردهای مهم نوسازی بافت های فرسوده تهران ارتقا سطح کیفی و کمی ارائه خدمات شهری و تامین شاخص های ایمنی در شهر تهران است چرا که به سازی و ایمن سازی بناها، زمینه ساز پیشگیری از وقوع پدیده های فاجعه بار انسانی همچون زلزله می شود.

درست است که اعضای شورای چهارم شهر تهران همگی بر ضرورت نوسازی بافت های فرسوده و تاثیر مستقیم آن به رشد شاخص های ایمنی کلانشهر تهران صحه می گذارند اما، در سال های اخیر همراه با رشد خطرات ناشی از وقوع زلزله احتمالی تهران، قیمت های مصالح ساختمانی نیز افزایش چشمگیری داشته اند به طوریکه به گفته رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران نوسازی ساختمان های فرسوده از نگاه مردم به صرفه نیست و نیاز به حمایت های دولت، مجلس شورای اسلامی و تسهیلات ویژه بانک مرکزی دارد.مسئله ای که می تواند همچون راهکاری مناسب، با شدت و وسعت خطرات و خسارت های احتمالی زلزله تهران مقابله کند و مانع از مرگ پاتیتخت نشینان به ویژه در مناطق جنوبی و ریزدانه شود. البته اگر تصمیم گیری ها و اجرای تمهیدات لازمه از سوی مسئولان و دستگاه های اجرایی با استقبال شهروندان همراه شود و شاخص های تورم بر قیمت مصالح ساختمانی نیفزاید.

پایان پیام