به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، دومین برنامه چهل سال با رسانه‌ها عصر روز سه‌شنبه ششم آذرماه با حضور محمدکاظم انبارلویی نویسنده و فعال رسانه‌ای، سیدامیر پروین حسینی تهیه‌کننده سینما و تلویزیون و مستوره عزت‌زاده استاد دانشگاه در حوزه رسانه و ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در فرهنگسرای رسانه و شبکه‌های اجتماعی با موضوع رسانه و اخلاق حرفه‌ای برگزار شد.
محمدکاظم انبارلویی نویسنده و فعال رسانه‌ای با اشاره به اینکه در ۴۰ سال گذشته صدای اخلاق و اسلام به گوش جهان رسیده است، گفت: زمانی بود که صدای اخلاق در جامعه وجود نداشت، اما ۴۰ سال پیش صدای رسایی به نام صدای اسلام در جهان پیچید و این صدا متفاوت از صدای دیگر رسانه‌ها بود که ریشه در آموزش‌های دینی و قرآنی ما داشت.
وی افزود: در دوران انقلاب تنها با یک قلم و کاغذ در قالب بیانیه‌هایی صدای امام راحل را به مردم و جهان می‌رساندیم و حتی گاهی صدای ایشان را ضبط می‌کردیم و در قالب نوار کاست میان مردم نشر می‌دادیم. در واقع رسانه انقلاب از آن زمان آغاز شد. اخلاق حاکم بر این صدای انقلابی سبب جهانی‌شدن آن شد. این صدا امروز که ۴۰ سال از آن سال‌ها گذشته، باقی مانده و امیدواریم تا سالیان سال همچنان شاهد پایداری این صدا در سطح بین‌الملل باشیم.
انبارلویی با اشاره به اعتقادات اصحاب رسانه گفت: فردی که دست به قلم بوده و یا پشت دوربین است، اعتقادات او مهم‌ترین بخش به شمار می‌رود. بسیاری از رسانه‌ها در روزهای اول انقلاب به دلیل آنکه ادب انسانی و ادب انقلابی را رعایت نکردند، تعطیل شدند. بسیاری از رسانه‌ها در همان زمان از مراکز مختلف و کشورهایی همچون روسیه هدایت می‌شدند و قلم می‌زدند.
این فعال رسانه‌ای ادامه داد: صدای رسانه‌هایی که در روزهای اول انقلاب تعطیل شدند، تبدیل به گلوله شد و ما برای پاسداشت استقلال، آزادی و نظام جمهوری اسلامی هزینه‌های زیادی را پرداخت کردیم. از مهم‌ترین موضوعی که در آن روزها مطرح بود، می‌توان به مقوله آزادی اشاره کرد و آنچه میان تعریف ما از آزادی با آنها بود، در یک کلمه به عنوان آزادی از نفس است. ما از آزادی نفس به کمال رسیدیم و با این نوع تعریف، اخلاق را در جامعه ترویج دادیم.
انبارلویی با اشاره به اینکه فضای امروز متفاوت از فضای انقلاب است، گفت: اگر در روزگاری، عکس مستهجنی از رسانه منتشر می‌شد، صدای همه در می‌آمد، اما امروز شاهد انتشار چنین عکس‌هایی از هزاران کانال فضای مجازی هستیم که همه این تولیدات به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
وی افزود: امروز دشمن از آزادی بیان و مواردی صحبت می‌کند که خودشان قائل به آن نیستند، در حالی که اسلام می‌گوید آنچه را که برای خود می‌پسندید، برای دیگران هم بپسندید. متأسفانه با جماعتی روبه‌رو هستیم که به آن چیزی که می‌گویند، معتقد نیستند و پایبند به هیچ اصول اخلاقی نیستند. اگر امروز شهید حججی برای ما یک قهرمان شد، به وسیله ابزارهای دشمن بود؛ آنها لحظه سر بریدن این شهید را در فضای مجازی پخش کردند و این چنین شجاعت این شهید برای همگان آشکار شد.
انبارلویی با اشاره به آزادی اطلاعات گفت: ما مجاز نیستیم هر اطلاعاتی را پخش کنیم و امنیت روانی مردم را به هم بریزیم. هم‌چنین امروزه دیگر کسی ساعت‌ها برای خرید روزنامه صف نمی‌ایستد و برای پیگیری خبری به روزنامه مراجعه نمی‌کند، بلکه از طریق موبایل به همه دنیا می‌تواند دسترسی داشته باشد و در جریان اخبار قرار بگیرد.
این فعال رسانه‌ای بازنگری میثاق‌نامه را امری ضروری دانست و گفت: میثاق نامه رسانه با توجه به تغییر شرایط امروز، نیاز به بازنگری دارد و امروز اصحاب رسانه باید گرد هم آیند تا آن را مورد بررسی قرار دهند. مدیران ما پیر شده‌اند و باید فضا را به جوانان دهند و با هدایت و مدیریتشان بتوانند این فضای رسانه‌ای را حفظ کنند.
عزت‌زاده: اخلاق رسانه‌ای در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف تعاریف متفاوتی دارد
در ادامه مستوره عزت‌زاده استاد دانشگاه با اشاره به اینکه رعایت اخلاق پیگیری قانونی ندارد و اجباری در آن نیست، گفت: اگر کسی اخلاق را رعایت نکند توبیخ نخواهد شد، اما به مرور در فضای کاری که قرار بگیرد، میان چند ارزش اخلاقی به مشکل خواهد خورد. برای مثال ممکن است برای انتشار میان اولویت‌ها، ارزش‌های اخلاقی و منافع باید میان اهم و مهم، روی یکی از آن تمرکز کند تا سبب ایجاد رعب و وحشت در جامعه نشود و از طرفی هم حقایق را کتمان نکند. برای اخلاق رسانه نباید دستورالعمل واحدی را نظر گرفت، چرا که شرایط تعیین‌کننده این امر است و این اخلاق رسانه در شرایط و فرهنگ‌ها و جوامع مختلف تفاوت می‌یابد.
وی با اشاره به مقوله آزادی بیان در عرصه رسانه گفت: از میان آزادی نفس و آزادی بیان برای مقوله رسانه می‌توانیم آزادی بیان را انتخاب کنیم و این مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها به شمار می‌رود که به جای آگاهی‌بخشی، فرافکنی نکنند و در کنار آزادی بیان، اطلاع از حقیقت را حق مردم بدانند، حقیقتی که باید منتشر شود.
وی افزود: حیات رسانه به رضایت مخاطب بستگی دارد؛ مخاطب امروز فعال، هوشمند و گزینش گر است. امروز هر انسانی (با تخصص یا بدون تخصص) یک رسانه محسوب می‌شود و می‌تواند در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به انتشار بپردازد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه رعایت حریم خصوصی اصلی است که رسانه‌ها باید به آن توجه کنند، گفت: رسانه با توجه به تولیدات و محتوایی که ایجاد می‌کنند، باید به فاکتورهای آگاهی بخشی، آزادی بیان، پرهیز از هرگونه زیاده‌گویی و رعایت حریم خصوصی توجه ویژه‌ای داشته باشند که همه اینها منشوری از اخلاق است.
وی با اشاره به تنوع فعالیت رسانه‌های مختلف گفت: امروزه تنوع رسانه‌ای، عرصه داخلی و بین‌المللی را احاطه کرده است و این امر را نمی‌توان انکار کرد. ما باید سهمی از رسانه در عرصه بین‌المللی داشته باشیم که تحقق این امر نیازمند این است که حرفی برای گفتن وجود داشته باشد. آگاهی‌بخشی در هر ملتی و آزادی بیان بحث جدی است و نمی‌توان آن را انکار کرد. آزادی بیان برای فرهنگ ماست و اینکه ما اصول اعتقادی خود را حفظ کنیم. باید تلاش کنیم و این تلاش‌ها نه تنها از توانمندی‌های ما کم نمی‌کند بلکه ما را به منصه ظهور می‌رساند.
عزت‌زاده در ادامه با اشاره به نهادینه کردن اخلاق در جامعه گفت: رسانه امروز یک ابزار فرهنگی و بلندگوی حاکمیت است. رسانه‌های دولتی، ایدئولوژی حاکمیت را در جامعه جاری می‌کنند. البته بر خلاف کشورهای دیگر رسانه آزاد در کشور وجود ندارد. رسانه‌های آزاد در کشورهای مختلف با رقابتشان سبب می‌شوند مخاطبان پرهیجان‌تر وارد عرصه شوند.
وی افزود: شبکه‌های اجتماعی یک رسانه وارداتی بوده و بر اساس فرهنگ ما چیده نشده است. امروز این شبکه‌ها در حوزه فنی، اطلاع‌رسانی، سرگرمی، تولید محتوا، فرهنگ‌سازی و آموزشی فعال هستند. متأسفانه رسالت رسانه‌ای‌مان را فراموش کرده‌ایم. چرا که کار رسانه صرفاً خبر نیست، بلکه وظیفه آموزش، فرهنگ‌سازی، تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی را هم دارند.
در ادامه عزت‌زاده با اشاره به اینکه کار رسانه فرهنگ‌سازی است، گفت: ما باید جایگزین مناسبی را برای مخاطب در نظر بگیریم و تنها محدود کردن آنها کافی نیست. امروز باید ذهن مخاطب را جهت دهیم تا بتوانیم با محتوای مناسب، ذائقه‌شان را تقویت کنیم.
وی درباره مشکلات اخلاقی در فضای مجازی گفت: متاسفانه افراد خود را موظف به رعایت آداب فضای حقیقی در فضای مجازی نمی‌دانند. برای مثال در فضای حقیقی افراد با ادبیات خاصی صحبت می‌کنند، اما در فضای مجازی قائل به این نوع ادبیات نیستند و حتی از واژه‌های سخیف و راحتی استفاده می‌کنند که به مرور به نسل آینده منتقل می‌شود. ما باید زمانی که در فضای مجازی قصد انتشار مطلبی داریم به این مسائل توجه کنیم که مطلب را برای چه کسی، با چه نوع ادبیاتی و در چه ساعتی ارسال می‌کنیم.
پروین حسینی: امروز باید به‌روزتر از گذشته عمل کنیم
در ادامه نشست، امیر پروین حسینی تهیه‌کننده سینما مفهوم اخلاق را مجموعه‌ای از قواعد مشخص دانست و گفت: اخلاق در قالب مجموعه‌ای از قواعد مشخص است که در همه عرصه‌ها به خصوص سینما هم پابرجاست.
وی در پاسخ به پرسش مجری برنامه مبنی بر اینکه تعریف او از آزادی چیست، گفت: ما در حوزه اخلاقی کامل هستیم و مشکلمان در عمل است. به منابع و کتاب‌های مختلفی دسترسی داریم، اما مشکلمان این است که میان تئوری، مواد اولیه و فرهنگ فاصله داریم و همین امر سبب می‌شود که نتوانیم عمل درستی داشته باشیم.
پروین حسینی با اشاره به اینکه شرایط امروز متفاوت از شرایط گذشته است، گفت: در روزگاری همه چیز دست خودمان بود، چرا که مردم به اطلاعات دیگر دسترسی نداشتند. در حالی که امروز بودجه‌هایی از آن سوی مرزها تعریف می‌شود تا موارد غلط را برای مردم ایران فرهنگ‌سازی کنند. امروز در مرحله دفاع هستیم و باید از فرهنگمان دفاع کنیم.
وی ادامه داد: امروز رسانه‌ها باید به‌روز شوند، چرا که مخاطبان دسترسی بیشتری به منابع و اطلاعات رایگان دارند. کارشناسان مجرب باید وارد عمل شوند و راهکارهایشان را ارائه کنند. جنگ رسانه کمتر از جنگ فیزیکی نیست و باید خود را برای این جنگ آماده کنیم.
این تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه در تجربیات کاری ملزم به رعایت اخلاق شده است، گفت: سعی کرده‌ام محصولی را تولید کنم که خانواده‌ها بدون مشکل آن را تماشا کنند و لطمه اخلاقی نبینند. البته امروز انجمنی از صنفمان تشکیل شده است و افرادی بدون دریافت هزینه‌ای دور یکدیگر جمع شده‌اند تا دردی از مشکلات این صنف را حل کنند و در نهایت منشور اخلاقی را تعریف کنند.
پروین حسینی در ادامه گفت: گاهی اوقات در تولیدات سینمایی و تلویزیونی حقوق مادی و معنوی رعایت نمی‌شود که در این صورت افراد نمی‌توانند ادامه کار دهند. برای مثال، اخیراً فیلمی پیش از آنکه اکران شود، در فضای مجازی پخش شده است. معتقدم اخلاق رسانه‌ای دو طرفه است. اگر کسی فیلمی را به صورت غیرمجاز دانلود و یا کپی نکند و خود را قائل به رعایت اخلاق حرفه‌ای کند، قطعاً عوامل تولید برای ادامه کار تشویق می‌شوند. هم‌اکنون این اتفاق با تشکیل انجمن صنفی در حال رخ دادن است.
وی افزود: حریم شخصی افراد باید رعایت شود، گاهی اوقات عدم رعایت این امر باعث ایجاد لطمات شدید و جبران‌ناپذیری می‌شود. رسانه اخلاقی، رسانه‌ای است که قواعدی را بر اساس یک وجدان اخلاقی طراحی می‌کند.
این تهیه‌کننده سینما و تلویزیون گفت: در روزگاری خیابان‌ها با پخش سریالی خلوت می‌شد، امروز چه بر سرمان آمده است که با پخش سریالی این اتفاق رخ نمی‌دهد، در حالی که سریال‌های امروزمان با کیفیت‌تر از گذشته پخش می‌شود. یکی از دلایل این امر بیشتر شدن رقباست. امروز باید شاهد بازنگری‌هایی باشیم و کمی به‌روزتر از گذشته عمل کنیم.
پروین حسینی در پایان با اشاره به عدم رعایت قانون کپی‌رایت در حوزه فیلم گفت: متأسفانه امروز به راحتی فیلم‌ها از فضای مجازی دانلود می‌شود و مخاطبان باید بدانند که این کار یک دزدی به حساب می‌آید و هیچ فرقی با دزدی ندارد. مردم باید به اخلاق بیشتر توجه کنند و به حریم شخصی افراد بیشتر قائل باشند.
