به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، یازدهمین نشست چهل سال با رسانه‌ها با موضوع رسانه‌ها و مسئولیت اجتماعی ۲۵ دی ماه در فرهنگسرای رسانه و شبکه‌های اجتماعی برگزار شد.
در این برنامه مهمانانی همچون سید ضیاء هاشمی مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی «ایرنا»، عباس سلیمی نمین مدیر دفتر تاریخ مطالعات ایران و استاد دانشگاه و اکبر نصراللهی رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه به بحث و گفت‌وگو پیرامون موضوع نشست پرداختند.
سلیمی نمین: رسانه‌ها درباره آسیب‌های اجتماعی بسیار کوتاه‌مدت و در سطح کار کرده‌اند
عباس سلیمی نمین مدیر دفتر تاریخ مطالعات ایران با اشاره به تعریفی از مسئولیت اجتماعی اظهار کرد: قطعاً هر رسانه‌ای با توجه به اینکه دارای چه گذشته‌ای باشد، تعهدی در قبال مخاطبانش به عنوان حلقه واسطه دارد. کانون‌های قدرتمند و مراکز تصمیم‌ساز نیازمند یک حلقه واسط هستند تا یک ارتباط اصولی ایجاد شود و رسالت و وظیفه اجتماعی رسانه‌ها این است که در این زمینه صادقانه عمل کنند. رسانه‌ها باید قدرت انعکاس رویدادها را داشته باشند و در این زمینه صادقانه عمل کنند و بتوانند به نمایندگی از مردم مسائل را مطرح و پیگیری کنند تا در حوزه تصمیم سازی نظرات مردم را اعمال کنند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسانه‌ها را به پنج دسته تقسیم می‌کنم. این تقسیم‌بندی شامل رسانه‌های دولتی است که بودجه عمومی دارند، رسانه‌های خبری، رسانه‌هایی که به کانون قدرت‌های اقتصادی پنهان وابسته هستند، رسانه‌هایی که نگاه اقتصادی دارند بدون اینکه نگاه حرفه‌ای در کارشان دخیل باشد و نگاه کاسب‌کارانه‌ای دارند و در نهایت رسانه‌هایی که رسالت فرهنگی بر عهده دارند و رویکردشان در راستای ارتقای منزلت فرهنگی جامعه است.
وی افزود: از رسانه‌های دولتی چندان نمی‌توان انتظار مستقل بودن داشت. مثلاً نمی‌توانیم از خبرگزاری جمهوری اسلامی انتظار برخورد حزبی داشته باشیم. البته باید نگاه منصفانه و منطقی در این رسانه باشد، ضمن آنکه دولت و مردم را باید در مراحلی راضی نگه دارد. رسانه‌هایی که به کانون قدرت متکی هستند، گاهی در دو طرف مردم و دولت عملکردشان کمرنگ است. چرا که به کانون قدرت‌های اقتصادی پنهان متکی هستند و نه وظیفه تبیینی دارند و نه آنکه اجراکننده وظیفه اجتماعی هستند. سالم‌ترین رسانه‌ها، آنهایی هستند که با انگیزه حمایت از حقوق جامعه و در راستای ارتقای آگاهی‌های جامعه عمل می‌کنند. این قشر از رسانه به مرور تضعیف می‌شوند و هر یک از آنها زمانی که اخبارشان در رسانه ملی بازخوانی می‌شود، باید رسانه ملی تأکید کند که این رسانه‌ها چه جایگاهی دارند تا مردم آنها را بیشتر بشناسند.
سلیمی نمین بیان کرد: بر اساس قانون اساسی، برای اینکه مطبوعات مستقل شوند و جایگاه مناسبی داشته باشند و بتوانند در برابر رسانه‌های حزبی و کانال‌های قدرت ادامه حیات دهند، یارانه‌هایی را تصویب کرده‌ایم که به رسانه‌های فعال اختصاص دهند. در این مسئله نقض غرض وجود دارد. دولت از طرفی به رسانه‌ها یارانه می‌دهد تا سالم بمانند و روی پای خودشان بایستند و مستقل عمل کنند و از طرفی هم پرداخت از سوی روابط عمومی به رسانه‌ها عادی‌سازی شده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها عنوان کرد: آسیب‌های اجتماعی دارای سطح و عمق هستند. رسانه‌ها درباره آسیب‌های اجتماعی بسیار کوتاه‌مدت و در سطح کار کرده‌اند. گاهی اوقات برخی رسانه‌ها مدیری را اسوه می‌کنند که نگاه مناسبی به فقر و بی‌عدالتی ندارد. مدیری که فاصله‌اش با توده‌های فقیر بسیار است، دغدغه فقر را نخواهد فهمید. این نوع مدیران با آموزه‌های اسلامی و انقلابی ما همخوانی ندارند. رسانه‌ها نه تنها در سطح عمل می‌کنند، بلکه در همین سطح، به جذب مخاطب می‌پردازند. مشکلی که جامعه امروز دارد، سطحی شدن به واسطه بروز رسانه‌های نوین است. این رسانه‌های نوین ذائقه مخاطبان را سطحی کرده‌اند، تا جایی که دیگر مخاطب به عمق ماجرا و مطالعه درباره آن موضوع نمی‌پردازد.
سلیمی نمین اظهار کرد: زمانی که بحث بودجه می‌شود، رسانه‌ها تنها روی مؤسساتی متمرکز می‌شوند که هیچ دلیلی برای تمرکز روی آنها وجود ندارد. در حالی که می‌توانند در این موضوع مسائل مهم‌تری را مورد توجه قرار دهند. اگر رسانه‌ها می‌خواهند در حل آسیب‌های اجتماعی نقش جدی ایفا کنند، باید جامعه را به سمت عمیق‌تر شدن سوق دهند و خودشان هم به عمق‌بخشی کمک کنند. مخاطبان را به عمیق شدن دعوت می‌کنم، چرا که عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند تا مردم را به سطحی بودن سوق دهند. اگر کسی وارد عمل شد تا اعتبارات حوزه علمیه را بگوید، باید متوجه شویم که قصد او از فاش کردن این موضوع چیست. البته شفاف‌سازی خوب است اما باید انگیزه طرف مقابلمان را متوجه شویم. امروز متأسفانه از کارشناسان انحراف ذهنی استفاده مبسوط می‌کنند تا مردم را فریب دهند و از موضوع اصلی به دور کنند.
هاشمی: رسانه‌ها باید چشم و گوش و زبان گویای مردم باشند
در ادامه سید ضیاء هاشمی مدیرعامل خبرگزاری ایرنا بیان کرد: رسانه‌ها باید حقایق را منتشر کنند و اگر وابسته به حزب و نهاد اقتصادی باشند و تبدیل به بلندگوی آن نهاد شوند، دیگر رسانه نیستند. اگر رسانه مرجعیت رسانه‌ای نداشته باشد، هیچ خدمتی به نظام نکرده و جا را برای رسانه‌های بیگانه باز می‌کند. خبرگزاری ایرنا صدای دولت، خبرگزاری خانه ملت صدای مجلس و خبرگزاری میزان صدای قوه قضاییه است. این رسانه‌ها و دیگر رسانه‌ها که صدای نهادها و سازمان‌های مختلف هستند، باید استقلال رسانه‌ای داشته باشند. اگر یک خبرگزاری روابط عمومی یک نهاد و سازمان باشد، نمی‌تواند رسالت خود را انجام دهد.
وی بیان کرد: رسانه مسئولیت اجتماعی دارد و باید نقدپذیر هم باشد. به نفع نظام است که رسانه‌ها نقاد و نقدپذیر باشند. جهان امروز جهان ارتباطات است و رسانه‌ها نقش تعیین‌کننده در تحولات اجتماعی جامعه دارند. آنها طی چند دهه اخیر عملکرد موفقی داشته‌اند، تا جایی که امروز بیش از ۱۰ هزار رسانه فعال هستند و نقش‌آفرینی می‌کنند. در عین حال باید شاهد حرکت‌های جدید در عملکرد رسانه‌ها باشیم که این حرکت‌ها در شأن انقلاب باشد. رسانه مطلوب رسانه‌ای است که آگاهی بخشی و شفافیت داشته باشد تا بتواند مشارکت و اعتماد مخاطب را جلب کند.
هاشمی در پایان گفت: رسانه‌ها باید در بحث نظارتی شجاع‌تر و خلاق‌تر باشند تا اعتماد مخاطب را جلب کنند و مرجعیت داشته باشند. رسانه‌ها باید شجاعانه واقعیت را مطرح کنند و چشم و گوش و زبان گویای مردم باشند. البته قرار نیست رسانه بار همه را به دوش بکشد و حوزه‌های نظارتی باید کارشان را به درستی انجام دهند.
نصراللهی: رسانه‌های رسمی از مردم عقب‌تر هستند
در ادامه اکبر نصراللهی رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه مسئولیت رسانه‌ها را پاسخگو بودن دانست و گفت: زمانی که مسئولیت اجتماعی مطرح می‌شود به این معناست که رسانه‌ها تا چه اندازه دقت و سرعت دارند و در قبال وظایفشان پاسخگو هستند. اطلاع‌رسانی، آموزش و سرگرمی از عمده‌ترین نقش‌های رسانه است و نقش نظارتی مهم‌ترین وظیفه رسانه‌ها به شمار می‌رود. در واقع رسانه مسئول یعنی رسانه‌ای که در این چهار نقش موفق عمل کند و با سرعت و دقت حقایق را به مردم منعکس کنند. اما رسانه‌ها تا چه اندازه توانستند موضوع آموزش را در برابر بحران‌ها برای مردم داشته باشند؟ یا تا چه اندازه مردم را سرگرم تفریحات سالم و مناسب کرده‌اند؟
رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه تصریح کرد: رسانه‌ها باید بر عملکرد مسئولان و چشم‌اندازها و برنامه‌هایی که در کشور طراحی می‌شود، نظارت داشته باشند و در واقع باید به موازات دستگاه‌های نظارتی در کشور و حتی بر عملکرد خود دستگاه‌های نظارتی، نظارت‌های ویژه‌ای داشته باشند و مطالبات مردم را از آنها پیگیری کنند. به تعبیر مقام معظم رهبری، رسانه مسئول رسانه‌ای است که مسئولان را در قبال وظایفی که دارند به پاسخگویی دعوت کنند. مسئولیت سطوح مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به مسئولیت در برابر خدا، خویش و خانواده، دیگران و طبیعت و محیط زیست اشاره کرد. در هر کدام از این سطوح چهارگانه با چالش‌های جدی روبه‌رو هستیم.
وی ادامه داد: ۴۰ بحران طبیعی شناخته شده است که از این تعداد ۳۰ بحران در ایران رخ داده است یا ظرفیت وقوع آن بحران در کشور وجود دارد. در بلایای طبیعی کشورمان در رده نهم قرار گرفته است. آیا رسانه‌های ما موضوعات مربوط به محیط زیست همچون ریزگردها را به خوبی بررسی کرده‌اند؟ موضوع ریزگردها از سال ۸۲ در خوزستان مطرح شد و امروز در سال ۹۷ به سر می‌بریم. در این سال‌ها رسانه‌ها چه کرده‌اند؟ اگر امروز موضوع ریزگردها اهمیت یافته به دلیل وجود شبکه‌های اجتماعی است. رسانه‌های رسمی از مردم عقب‌تر هستند و باید خود را به‌روز کنند. رسانه‌های رسمی ما مستقل از مردم هستند، در حالی که باید با مردم باشند.
