به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، نشست تخصصی «جنگ‌های رسانه‌ای و روش‌های مقابله با آن» در قالب چهارمین کرسی آزاداندیشی پدافند رسانه‌ای با حضور حمیدرضا حسینی دانا، سیده مهناز حسینی، محمد شیربیگی، رامتین فرزاد و جمعی از صاحب‌نظران عرصه رسانه سه‌شنبه هشتم بهمن ماه در فرهنگسرای سرو برگزار شد.
حسینی دانا: در جنگ نرمی هستیم که رسانه ابزار آن و خبرها گلوله‌هایش است
حمیدرضا حسینی دانا در ابتدای این نشست با اشاره به جنگ رسانه‌ای تمام‌عیار علیه کشورمان گفت: یکی از میادین جنگی که هر روز با آن درگیر هستیم، میدان رسانه‌ای است. در بعضی مواقع فراموش می‌کنیم که در جنگ نرمی هستیم که ابزار آن رسانه است و برخلاف خیلی از کشورهای دیگر که تنها در یکی دو موضوع درگیر چنین جنگی هستند، ما با انبوهی از موضوعات با پیچیدگی بالا روبه‌رو هستیم که فشنگ‌هایی را تشکیل داده‌اند که بر ابزار رسانه سوار شده و به سمت مخاطب شلیک می‌شود.
وی اضافه کرد: گاهی اوقات می‌بینیم که اطلاعات ما جمع‌آوری شده و به عنوان تیر برای سلاح دشمنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مؤسسات بسیاری در دنیا وجود دارد که این اطلاعات را جمع‌آوری می‌کنند. برای مثال دانشگاه مریلند با پرسش سوالاتی از خود مردم ایران در قالب نظرسنجی هر سه ماه یک بار گزارش‌هایی منتشر می‌کند. نتایج این اطلاعات مورد تحلیل قرار گرفته و موارد زیادی کشف می‌شود. این اطلاعات در اختیار CIA، میز ایران در پنتاگون و... قرار می‌گیرد و خروجی‌اش را در بیانیه‌های دولتمردان آمریکایی می‌بینیم. برای مثال یکی از دولتمردان آمریکایی گفته بود که اگر مردم ایران غذا می‌خواهند باید با ما کنار بیایند؛ این حرف ماحصل همین نظرسنجی‌هاست که توسط مؤسسات خارجی جمع‌آوری می‌شود. در حقیقت از اطلاعات خودمان علیه خودمان استفاده می‌کنند تا یاس و ناامیدی را در جامعه القا کنند.
شیربیگی: بی‌بی‌سی برای تمام دنیا پولی و برای ما رایگان است
محمد شیربیگی سخنران بعدی این مراسم بود که ضمن اشاره به جنگ‌های رسانه‌ای گفت: به صورت کلی می‌توان جنگ‌ها را به سه دسته تقسیم‌بندی کرد. اولی جنگ سخت است که از گذشته‌ها وجود داشته و با شمشیر و اسلحه و... انجام می‌شده است؛ دیگری جنگ‌های نیمه سخت است که در ۱۰۰ سال اخیر باب شده است که از آن جمله می‌توان به کودتا اشاره کرد. موضوع سوم جنگ نرم است که این روزها درگیرش هستیم. این جنگ زیرشاخه‌های مختلفی دارد که یکی از آنها جنگ‌های رسانه‌ای است. در حقیقت از آنجا که کشت و کشتار مشمئزکننده بود و کسی از آن خوشش نمی‌آمد، نوع جنگ‌ها عوض شد و به گونه‌ای تبدیل شد که بدون اینکه کسی کشته شود افکار را عوض کنیم.
شیربیگی مثالی برای جنگ نرم بیان کرد و گفت: باید به دهه ۷۰ میلادی اشاره کنم؛ جایی که این نتیجه حاصل شد که دو ابرقدرت نمی‌توانند در دنیا کنار هم باشند و شوروی باید فرو بپاشد. با انجام کار رسانه‌ای در دهه ۷۰ و حمله به شوروی از این طریق، این کشور در دهه ۹۰ فروپاشید. حال جالب است بدانید که چنین جلسه‌ای ۱۵-۱۶ سال پیش برای فروپاشی ایران نیز برگزار شده است که نتیجه آن در ۱۵ راهبرد آمده است. در این راهبرد آمده است که ایران از نظر وسعت، جمعیت، کیفیت نیروی انسانی، قدرت نظامی و... به حدی رسیده است که دیگر نمی‌توان آن را با جنگ از هم پاشید و باید به سراغ جنگ نرم رفت. یکی از راهبردهای آنان این است که باید پیام‌های خود را از طریق اینترنت به دست مردم ایران برسانیم. دقیقاً در همین زمان است که شبکه‌های فارسی‌زبان از جمله بی‌بی‌سی فارسی، من و تو و... بلافاصله تأسیس می‌شود. جالب است بدانید که پخش بی‌بی‌سی برای مردم دنیا با دریافت اشتراک است، اما چه می‌شود که پخش آن برای ما رایگان است؟ علاوه بر این بی‌بی‌سی به خیلی از زبان‌ها از جمله چینی، فرانسوی و... مطلب منتشر نمی‌کند، اما به زبان فارسی برنامه دارد.
محمد شیربیگی با تاکید بر اینکه در جنگ رسانه‌ای هستیم، گفت: در سواد رسانه‌ای چهار استراتژی و تکنیک داریم که بسیار مهم است. اولین آن بزرگنمایی است؛ در شبکه‌های خارجی نگاه کنید و ببینید که آیا یک خط خبر از دستاوردهای ایران خوانده می‌شود؟ برای مثال ایران داروی ضد سرطان کشف کرده، آیا بی‌بی‌سی آن را اطلاع‌رسانی کرد؟ خیر. بنابراین کوچک‌نمایی دستاوردها و بزرگنمایی مشکلات یکی از مواردی است که رسانه‌های دشمنان در قبال ایران دنبال می‌کنند. مورد بعدی تکرار است؛ برای مثال در بی‌بی‌سی این قدر راجع به هواپیمای اوکراینی توضیح داد که همه به آن فکر می‌کردند و ذهن هیچ کس به سمت دیگر اخبار نرفت. رسانه نمی‌تواند به شما بگوید که چگونه فکر کنید، اما می‌تواند بگوید به چه چیزی فکر کنید. رسانه است که به ذهن‌ها جهت می‌دهد. او است که باعث می‌شود به هواپیمای اوکراینی فکر کنید اما به سقوط هواپیمای آمریکایی در افغانستان فکر نکنید.
فرزاد: در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از هر کاربر فیس‌بوک ۵ هزار نقطه اطلاعاتی دریافت شده است
رامتین فرزاد نیز در این نشست با اشاره به جنگ‌های هیبریدی و مصادیق آن گفت: جنگ هیبریدی از نوع جنگ‌های جدیدی است که کشور ما اخیراً به شدت با آن روبه‌رو شده است. بارزترین نوع جنگ‌های هیبریدی و شناختی را می‌توان در سال ۲۰۱۶ در آمریکا دید. احتمالاً توضیحات زیادی را در یک بازه زمانی کوتاه درباره انتخابات آمریکا شنیده‌اید. بزرگترین اتفاقات رسانه‌های دنیا این بود که آقای مارک زاکربرگ به دادگاه رفت و در مورد این مسئله توضیح داد که در انتخابات آمریکا از اطلاعات منتشر شده در فیس‌بوک توسط کاربران چه استفاده‌هایی شده است. اواخر سال ۲۰۱۹ با یک فیلم مستند از کمپانی نتفلیکس روبه‌رو شدیم که در ایران خیلی مورد توجه قرار نگرفت. در این مستند گفته می‌شود که بزرگترین شرکت تحلیل داده‌های دنیا از اطلاعاتی استفاده کرد تا به رأی مردم در ایالت‌های مختلف آمریکا جهت بدهد. با دیدن این فیلم متوجه می‌شوید که خیلی از اطلاعاتی که شما ارسال می‌کنید قرار است در چه مواقعی مورد استفاده قرار گیرد. در انتخابات ۲۰۱۶ ریاست جمهوری آمریکا مردم را به سه دسته تقسیم‌بندی کرده بودند؛ کسانی که طرفدار هیلاری کلینتون بودند، کسانی که طرفدار ترامپ بودند و البته مرددها. آنان تمرکز خود را روی مرددها گذاشتند و شروع به جنگ اطلاعاتی کردند و با ارسال ویدئوهای خاص تلاش می‌کردند که جهت‌گیری‌ها آغاز شود. به نظر شما سرنخ‌ها را از کجا می‌آورند؟ پاسخ مشخص است؛ بررسی می‌کنند و متوجه می‌شوند که در هر ایالت چه مشکلاتی وجود دارد و بر همین اساس چه اطلاعاتی را باید تولید و برای آنجا پست کنند.
وی ادامه داد: بر اساس آمار رسمی اعلام شده توسط بزرگترین شرکت تحلیل داده جهان، از هر کاربر فیس‌بوک پنج هزار نقطه اطلاعاتی دریافت شده است. این تعداد بسیار عجیب است و شاید بتوان گفت حتی روانشناسان توانایی دریافت چنین حجمی از اطلاعات را نداشته باشند. حال باید اشاره کنم که تحلیل پنج هزار نقطه اطلاعاتی کاربران در ایالات مختلف آمریکا و هزینه یک میلیون دلاری برای تولید و انتشار محتوا در بین رأی دهندگان کمک کرد تا نتیجه انتخابات به راحتی تغییر کند. بر همین اساس اصطلاح تازه‌ای بین اهالی رسانه به وجود آمد و آن هم هک ذهن انسان بود.
حسینی: افشاگری باید از طریق رسانه‌ها انجام شود نه اشخاص
در بخش بعدی این برنامه سیده مهناز حسینی درباره موضوع افشاگری گفت: واژه افشاگری در کشور ما بسیار متفاوت با کشورهای دیگر است. البته این موضوع از ابتدا با عنوان «سوت‌زنی» تاریخچه‌ای قدیمی دارد. در انگلستان وقتی تخلفی را می‌دیدند پلیس انگلیس سوت می‌زد، بقیه خبردار می‌شدند و آن خلاف افشا می‌شد. در کشور ما چند وقتی است که به این موضوع پرداخته می‌شود و این وظیفه رسانه‌هاست. در حقیقت رسانه ابزار روشنگری و افشا کردن است. از این جهت گفته می‌شود رسانه‌ها توانایی افشا کردن دارند که اگر کسی بیاید و به تنهایی مسئله‌ای را افشا کند می‌تواند بحرانی را در جامعه ایجاد کند و به جای اینکه منجر به تصویب قانون شود، برعکس عمل کرده و باعث ترس و ناامیدی در بین مردم می‌شود.
وی اضافه کرد: در صورتی که رسانه افشاگری کند مردم امیدوار می‌شوند و پیگیری آن مسئله هم ساده‌تر است. وقتی مردم از نتایج افشای آن فساد و پیگیری آن باخبر می‌شوند، امید در دلشان ایجاد می‌شود. در اینجا مهم‌ترین کار رسانه این است که روحیه مطالبه‌گری داشته باشد و بگوید منِ رسانه در کنار مردم هستم و با پایبندی به قوانین افشاگری می‌کنم. اگر رسانه‌ای بتواند این کار را انجام دهد نه تنها خودش حمایت می‌شود بلکه مردم نیز امیدوار می‌شوند. از همین منظر به نظر می‌رسد که تصویب قوانینی در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد. متاسفانه خیلی از خبرنگاران ما زمانی که چنین افشاگری‌هایی را انجام می‌دهند مورد حمایت قرار نمی‌گیرند و به شدت اذیت می‌شوند، کارشان را از دست می‌دهند و حتی امنیت روانی خود را از دست می‌دهند.
مهناز حسینی در مورد رسانه‌های فارسی‌زبان خارج‌نشین گفت: یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای شبکه ایران اینترنشنال است؛ دو سالی می‌شود که این شبکه ایجاد شده و پشتوانه آن عربستان سعودی است و منابع مالی‌اش را اسرائیل تأمین می‌کند. اسرائیل در هر سال حدود ۵۰ میلیون دلار پول برای این شبکه اختصاص داده است. هدف آن هم تمرکز بر روی قشرهای خاصی است و از طریق جنگ‌های رسانه‌ای شناختی تلاش می‌کند بر روی احساسات مردم کار کند و آنان را تشویق به کاری کند که دلخواهش است.
