حتماً شما هم مثل من برای مراسم تولد فرزندتان فتوکلیپی از عکسهای منتخب با چاشنی موسیقی تولید کردهاید یا در سفرهایتان با دوربینهای دیجیتال هزاران عکس و تصویر را به ثبت رساندهاید و یا حتی احتمالاً چند تصویر را با نرمافزارها رسم کردهاید. امروزه ابزارهای نوین هنری که با نام ابزارهای دیجیتالی شناخته میشوند فضایی را مهیا کردهاند تا خرد و کلان بتوانند به وسیله آن احساسات و افکار خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. تغییرات تکنولوژی در دنیای ابزارهای هنری، معنای اثر هنری و تعریف هنرمند را نیز دگرگون کرده است. دگرگونی شکلی در هنر عصر حاضر با بهکارگیری تکنولوژیهای نوین ارتباطی و ابزارهای متعدد و متکثر رسانهای جدید، از ابتدای قرن ۲۰ آغاز شد. آنجایی که بریدههای کاغذ و پارچه به کلاژهای هنرمندان کوبیست وارد شد.. این روند، رفتهرفته با توسعه رایانهها و نرمافزارهای متنوعی که در اختیار عموم مردم قرار گرفت روز به روز گستردهتر شد و مفهومی به نام «هنر دیجیتال» را در ادبیات هنری به وجود آورد.
هنر دیجیتال هنری است که توسط رایانه در چارچوب قواعد دیجیتال تهیه شده یا از تصاویر و احجام اسکن شده در سیستمهای چندرسانهای که در ابزارهای متنوع قابل نمایش باشد، خلق شده است. با این توصیف، توانایی هنرمند شدن با ابزارهای جدید بسیار ساده شده است. ترکیب تصاویر و استفاده از رنگها، فیلترها، ابزارهای متنوع تصویرسازی و صداگذاری، اضافه کردن موسیقی به تصویر و فیلم، رسم و نقاشی و حتی استفاده از موسیقی بیکلام بر روی شعر و متن و فضاسازیهایی که از ترکیب هنرهای متنوع، ذیل یک ابزار دیجیتالی میتواند اثری جدید را خلق کند، شکل جدیدی از هنر که حالا با مخاطب خود دائماً در تعامل بوده و حتی این تعامل در بعضی موارد تبدیل به سرگرمی هم شده است. در اینجا نکته قابل طرح و بررسی این است که در دنیای جدید همگان میتوانند تولیدکننده اثر باشند ولی آیا هر اثر هنری، لزوماً هنر تلقی میشود؟
برای پاسخ به این موضوع که آیا هنر دیجیتال هنر است یا خیر اختلاف نظر وجود دارد، عدهای تولیدات هنری برگرفته از ابزارهای دیجیتال را به دلیل امکان تکثیر آن فاقد اصالت میدانند و از این بابت آثار کلاسیک را دارای ارزش هنری میپندارند. در طرف دیگر مدرنها هنر را ابزاری برای بیان احساسات و درونیات هنرمند میدانند و مهم برای آنان خلق اثر هنری و بیان این احساس است و به قول آنها چه اشکالی دارد که این احساس بارها و بارها تکثیر شود. تولید هنری در فضای دیجیتال یک ابزار بیشتر نیاز ندارد که هنرمند تنها لازم است بتواند از این ابزار به نحو مطلوب بهرهبرداری کند. هماکنون موزههای پرشماری در دنیا وجود دارند که آثار هنری دیجیتال را به نمایش میگذارند. یکی از این موزههای مشهور، موزه «ویکتوریا و آلبرت» است که این کار را میکند.
در فضای جدید پس از پدیده همهگیری ویروس کرونا و افزایش فعالیتهای مجازی شاهد استفاده روزافزون اهالی فرهنگ و همه افراد جامعه از ابزارهای هنری بودهایم. به نظر میرسد دنیا در مبارزه با ویروس کرونا در عرصه تولیدات هنر دیجیتال رشد فوقالعادهای داشته است، زیرا در ارائه مفاهیم هنری در زمان قرنطینه درس آموختههای جدیدی برای نوع انسان حاصل شد، به این معنا که نیاز به دیده شدن آثار هنری و خلق آثار جدید برای بیان احساسات و افکار در قالب دستاوردهای هنری همچنان وجود داشت که پاسخ به این نیاز با توجه به محدودیتهای موجود در این پاندمی فقط در فضای وب به عنوان تنها فضای در اختیار برای ملاقاتهای عمومی جستوجو شد. پاسخی که در شکل گالری مجازی، پخش فیلمهای سینمایی در شبکههای خانگی با روشهای جدید، نمایش مجازی، کنسرت مجازی و... ظهور و بروز پیدا کرد.
به هر حال امروزه مفهوم هنر و رسانه در کنار هم ممزوج شده و آنچه در دنیای جدید و در عصر هنر دیجیتال مهم است، انتقال درونیات و دغدغههای افراد در قالب هنری به دیگران است. سایر امور مانند ابزاری در خدمت این امر میتوانند خلأ تولید اثر و توانایی فردی را پر کنند و آنچه حائز اهمیت است تولید محتوا و بیان موضوعات متنوع در بستههای زیبا و دلپسند به مخاطب است تا همراه لذت از این بستههای هنری پیام آن را درک کند.
شاید بتوان گفت در دنیای جدید دیگر نحوه تولید اثر هنری مهم نیست آنچه مهم است دغدغه افراد و درونیات هنرمند است و این ویژگی است که باعث تفاوت آثار هنری و تولید محتوا خواهد شد که البته پاسخ دقیق به این برآورد، هنوز نیاز به زمان دارد.