پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر؛ زینب السادات گرامی:
با تاملی در بیانات رهبری می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که سبک زندگی به معنی اصول و الگوهای حاکم بر رفتار فردی و خانوادگی در درون خانواده و اجتماع است. به عبارت دیگر ما در رفتارهایمان در مورد زندگی خودمان، خانوده‌مان و یا اجتماعمان از چه ارزشها و الگوهایی تبعیت می‌کنیم. این اصول و الگوها می‌توانند بخش حقیقی یک تمدن را تشکیل دهند. تغییر در این الگوها و اصول است که رفتار اقتصادی مردم را تغییر می‌دهد و نوع تحلیل ها درباره عوامل مختلف اقتصادی و اجتماعی نیز تغییر می‌کند.
مفهوم اقتصاد مقاومتی
برای تبیین این موضوع جا دارد که به مفهوم اقتصاد اشاره کنیم.اقتصاد در معنای لغوی از ریشه قصد گرفته شده و به چندین معنی آمده است از جمله: میانجی شدن، میانه‌رو بودن، به اعتدال خرج کردن و ...
با مراجعه به منابع دینی نیز به تعاریفی از اقتصاد می رسیم،از آن جمله: رسول خدا فرموده‌اند: «ما عالَ مَنِ اقتَصَد: هرکسی میانه‌روی کند محتاج نشود». به این معنا که جامعهٔ بشری با اقتصاد، برپا می‌ایستد (اصول کافی، ج 3، باب کفاف، حدیث 3). خداوند نیز دربارهٔ نقش اقتصاد در جامعهٔ بشری می‌فرماید: «و لا توتوا السفهاء اموالکم آلتی جعل الله لکم قیاما: اموال خود را (که خداوند آن را وسیلهٔ قوام زندگی شما قرار داده) به سفیهان و بی‌خردان مدهید.»(نسا، آیه 5)
همچنین امام علی علیه‌السلام در تعریف اقتصاد می‌فرمایند: در مصرف آنچه به دست آوردی نیکو عمل کن زیرا تلاش بی‌اندازه برای دنیا منجر به تاراج رفتن اموال می‌شود. بپرهیز از آن که مرکب طمع‌ورزی تو را به‌سوی هلاکت به پیش راند. امام در نامهٔ 31 نهج‌البلاغه می‌فرمایند در طلب روزی حریص نباشید و به دو کلمهٔ خفُّض وأجمل به معنای آرام بودن و راه اعتدال پیش گرفتن اشاره کرده‌اند و این فرمایش امام مغایرتی با تلاش و کوشش ندارد بلکه منظور همان معنای اصلی اقتصاد یعنی اعتدال و میانه‌روی است.
تعاریف بسیاری از علم اقتصاد بیان شده اما چند تعریف رایج‌تر از بقیه است: اقتصاد علمی است که رفتار انسان‌ها را به‌صورت رابطه‌ای میان خواسته‌ها و منابع کمیاب با کاربردهای مختلف مطالعه می‌کند. علم اقتصاد عبارت است از: مطالعه اینکه جوامع چگونه تصمیم می‌گیرند که با استفاده از منابع محدود و کمیاب، چه کالایی با چه روشی و برای چه کسی تولید شود. اقتصاد علمی است که چگونگی تصمیم‌گیری جامعه درباره تخصیص منابع کمیاب برای تولید کالا و خدمات جهت ارضای خواسته‌های نامحدود را بررسی می‌کند. اقتصاد عبارت است از: شناخت، ارزیابی و انتخاب روش‌هایی که بشر برای تولید و توزیع کالا و خدمات از منابع محدود به‌منظور مصرف به کار می‌برد. (علوی، بی تا ص 3)
البته آنچه در این مجال لازم است به آن بپردازیم اقتصاد مقاومتی و قید مقاومت است که به کلمه اقصتاد اضافه شده و می‌توان گفت اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام معظم رهبری در شهریور سال 1389 مطرح گردید که ایشان فرموند: ما باید یک اقتصاد مقاومتی واقعی در کشور به وجود بیاوریم. امروز کارآفرینی معنایش این است. در همین دیدار، رهبر معظم انقلاب «اقتصاد مقاومتی» را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل «فشار اقتصادی دشمنان» و «آمادگی کشور برای جهش» را معرفی نمودند
ایشان در دیدار با دانشجویان فرمودند: اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی‌ها و خصومت‌های شدید می‌تواند تعیین‌کننده رشد و شکوفایی کشور باشد. گرایش به اقتصاد مقاومتی، مخصوص ما هم نیست امروز در بسیاری از کشورها - بخصوص در این سال‌های اخیر - با تکانه‌های شدید اقتصادی که در دنیا به وجود آمد، کشورهای متعددی به دنبال مقاوم‌سازی اقتصاد خودشان برآمدند. البته هر کشوری شرایط خاص خودش را دارد. این اقتصاد سرمایه‌داری با مشکلاتی که ناشی از این اقتصاد بود، از غرب و از آمریکا سرریز شد به بسیاری از کشورها؛ و اقتصاد جهانی درمجموع، یک کل مرتبط به یکدیگر است. طبعاً کشورها از این مشکلات کم و بیش متأثر شدند؛ بعضی بیشتر، بعضی کمتر؛ بنابراین، خیلی از کشورها درصدد برآمدند که اقتصاد خودشان را مقاوم‌سازی کنند؛ به تعبیری، همین اقتصاد مقاومتی را به شکل متناسب با کشورهایشان برنامه‌ریزی کنند، تحقق ببخشند.
ارتباط دوسویه بین سبک زندگی و اقتصاد مقاومتی
دکتر ابراهیم رزاقی دکترای توسعه اقتصادی معتقد است بین سبک زندگی و اقتصاد مقاومتی ارتباطی دوسویه وجود دارد، یعنی هر اقتصادی یک باورها و اعتقاداتی دارد، آن اعتقادات روابط اقتصادی را طرح می‌کند. از این رو، رابطه‌ی مستقیمی میان اجزای اقتصاد مقاومتی در کشور و نحوه و سبک زندگی و فرهنگ اقتصادی و الگوی ذهنی و رفتاری جامعه وجود دارد و ریشه‌ی اصلاح مسائل اقتصادی در اصلاح فرهنگ اقتصادی، سبک زندگی مردم، الگوی مصرف و توسعه‌ی فرهنگ کار و تلاش و تولید ملی است.
این استاد پیشکسوت اقتصاد گفت: یکی از نویسندگان غربی، که ظاهرا اعتقادات دینی هم دارد، به نکته‌ای اشاره می‌کند که با باورهای ما همخوانی دارد (اینکه درون ما یک شیطان و اهریمنی وجود دارد). او می‌گوید که شما یک انرژی روانی دارید. یک انرژی مادی وجود دارد و یک انرژی روانی. این انرژی روانی می‌تواند به هر اندیشه‌ای امکان قدرت‌گیری دهد یا هر اندیشه‌ای هر بار که ما به آن می‌اندیشیم و فکر می‌کنیم، می‌تواند از انرژی روانی ما بهره بگیرد و در ذهن ما قدرت بگیرد.
وی معتقد است اگر این اندیشه (چه باطل و چه مثبت) زیاد تکرار شود، فرد جانش را هم برای اندیشه‌اش می‌گذارد. برای مثال، برای آرمان‌هایش شهید می‌شود. در اندیشه‌ی منفی هم همین‌طور است. مثلاً می‌رود دیگران را می‌کشد یا خودکشی می‌کند. این فرد به جایی می‌رسد که نمی‌تواند در برابر چنین اندیشه‌ای که همه‌ی ذهنش را پر کرده است، دارای انرژی بی‌نهایت شده و همه‌ی اندیشه‌های دیگر را تحت‌الشعاع خودش قرار داده است، مقاومت کند.
جایگاه اقتصاد در سبک زندگی اسلامی
از این رو اقتصاد مقاومتی که ضرورت جامعه امروز ما نیز هست از جمله مواردی است که خانواده نیز باید به عنوان کوچکترین نهاد اجتماعی به آن توجه کند، بنابراین لازم است به اصلاح نگاه در برخی نکات از جمله رزق بپردازیم، رزق در زندگی از یک منظر مهم‌ترین مسئله و از منظری دیگر ساده‌ترین مسئله زندگی است، به همین علت اگر نگاه خود نسبت به رزق را تصحیح نکنیم ممکن است طلب رزق، تمام زندگی ما را اشغال کند و امری که باید برای هدفی بسیار بزرگ‌تر در کنار زندگی باشد، هدف زندگی گردد. از این رو برای نجات از چنین مهلکه‌ای باید با دقت هرچه تمام‌تر جایگاه رزق را در زندگی و معیشت خود بشناسیم و وظیفه خود را نسبت به آن به درستی انجام دهیم. مساله معیشت و تامین مالی زندگی در غرب یکی از دغدغه های اصلی مردم می باشد و این مساله در زندگی انسانی بسیار موثر واقع شده است. به همین دلیل مسایل اقتصادی به یکی از شاکله های اصلی زندگی تبدیل شده و بسیاری از علوم را متاثر کرده است. صنایع جدید برای کاهش هزینه ها و کاهش دغدغه های بشر ایجاد شده اما هنوز نتوانسته اند آرامشی برای هزینه ها و زمان های از دست رفته ایجاد کنند. یکی از عمده مسایل این نگرانی، دور شدن از مفاهیمی نظیر رزق و عدم فهم واقعی معیشت انسانی است که به دلیل توجه نکردن به سبک زندگی اسلامی و یا تبعیت از سبک زندگی غربی گریبان گیر ما شده است.
قناعت ورزی روشی برای مدیریت صحیح منابع و تنظیم هزینه های زندگی
سبک زندگی اسلامی و آموزه‌های غنی اسلام برای مدیریت صحیح و کارآمد اقتصاد جامعه به ویژه در توزیع عادلانه ثروت و درآمدهای ناشی از تولید و نیز مصرف بهینە سرمایه‌ها، برنامه‌های سازنده و عملیاتی را پیشنهاد کرده است که کاربست همه جانبە‌‌ی آن، باعث رونق اقتصادی و کاهش فشارهای اقتصادی و نیز شکاف طبقاتی خواهد شد. قطعا دسترس‌ترین و ارزان‌ترین و در عین حال کارآمدترین برنامەی اقتصادی در این باره، مدیریت صحیح منابع با رعایت و اصلاح الگوی مصرف بر محور قناعت خواهد بود که متاثر از سبک زندگی است، بنابراین قناعت‌ورزی و اصلاح الگوی مصرف به مدیریت صحیح منابع و ثروت کمک شایانی می‌کند.
امروزه متأسفانه مخارج گزاف و غیر ضرور زندگی که خارج از الگوی مصرف نیز هست، مشکلات و نارسایی‌هایی را بر اقتصاد خانواده‌ها و به تبع آن بر اقتصاد جامعه وارد ساخته است که برای برون‌رفت از آن باید چاره‌اندیشی کرد. معصومین(ع) که سابقۀ تعالیم و مدیریت آنان به چهارده قرن می‌رسد، مشی قناعت و اکتفا نمودن به قوت مقدر را به عنوان اساسی‌ترین و زیبنده ترین الگوی مصرف معرفی کرده اند. این امر از یک سو باعث کاهش هزینه‌های مازاد و غیر ضرور زندگی مردم می‌شود و از سوی دیگر، تعادل و توازن اقتصادی را در جامعه برقرار می‌کند. پیامبر اکرم(ص) فروکاستن از هزینه‌ها و مخارج را، زینت قناعت دانسته فرمودند:«والتقلل زینه القناعه»./918/ی702/س
انتهای پیام/
