به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی فرهنگ وهنر، بهرخ گنجی کارشناس برنامه نوجوانانه که به موضوع «آموزش سواد رسانهای برای نوجوانان» اختصاص داشت درباره تعریف سواد رسانهای بیان کرد: سواد رسانهای نوعی تکنیک عملی و مهارت بسیار ویژه است که در عصر حاضر یکی از مهمترین آموزش‌ها در جهان تلقی می‌شود. سواد رسانهای به فرد این توانایی را می‌دهد که تحلیل مناسبی از مطالب منتشر شده در انواع شبکه‌های رسانهای را داشته باشد.
وی افزود: روزانه مطالب بسیار زیادی در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و یا حتی اخبار مربوط به افراد مشهور و بازیگران در طول روز انتشار می‌یابد که برخی از آنها شایعات فاحشی هستند و واقعیت ندارند. در سال‌های اخیر به وفور شاهد این موضوع بوده‌ایم که بسیاری از صحبت‌های افراد در شبکه‌های رسانهای دچار تحریف می‌شود و با کم و زیاد کردن و منقطع کردن این سخنان مفهوم کلی مطلب و خبر کاملا عوض می‌شود.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه رسانه قدرت این را دارد که در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بالاترین کیفیت، اخبار و مطالبی را منتشر کند و این هنر و تشخیص مخاطب است که بتواند واقعیت را از شایعه تشخیص دهد عنوان کرد: در واقع رسانه تیغ دو لبه‌ای است که می‌تواند در یک چشم بر هم زدن شایعه‌ای را در قالب واقعیت بیان کند و بالعکس. در سال‌های اخیر سو استفاده‌های زیادی از رسانه شده است که باعث شده بسیاری از افراد جان خود و امنیت خود را نیز در این راه از دست بدهند.
گنجی درباره تاثیر سواد رسانهای توضیح داد: سواد رسانهای مانند نوعی تغذیه است. کسی که مهارت خوبی در تحلیل رسانه کسب کرده، می‌تواند نوع تغذیه دریافتی و رژیم خود را انتخاب کند. در واقع همه اطلاعات و اخباری که امروزه از طریق موبایل، تلویزیون و شبکه‌های جهانی به فکر و ذهن مردم تزریق می‌شود، ترکیبی از انواع تغذیه‌هایی است که برای همه مناسب نیست.
وی اضافه کرد: تنها سواد رسانهای می‌تواند به فرد در تشخیص درست نوع تغذیه کمک کند. در غیر این صورت فرد دچار مسمومیت‌های ذهنی و فکری می‌شود و قدرت تشخیص درست و نادرست را از دست می‌دهد. افرادی که سواد رسانهای پایینی دارند دچار انتخاب‌های نادرست و هیجانات تلقینی رسانه می‌شوند. این گونه افراد کنترل تصمیمات و هیجانات خود را به رسانه واگذار می‌کنند و این موضوع تبعات خطرناکی برای جامعه و به صورت کلان کشور دارد.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: افزایش قدرت تحلیل ما باعث می‌شود بتوانیم اخبار واقعی و فیک را تشخیص دهیم و نه تنها از انتشار آنها جلوگیری کنیم، بلکه در تشخیص درست و به موقع انواع رسانه هم تاثیر زیادی داشته باشیم. خانواده‌ای که دارای سواد رسانه بالایی است می‌تواند خانواده‌ی خود را از مضرات و مشکلات رسانههای مخرب مصون سازد و قدرت تحلیل درست را به اعضای خانواده منتقل کند.
وی ادامه داد: آموزش سواد رسانه، باید ابتدا از خانواده شروع شود و به مرور در سطوح مختلف جامعه رواج یابد. در این راه مسولیت افراد صاحب نظر، اساتید، پژوهشگران و اندیشمندان در حوزه رسانه به شدت اهمیت دارد. اگر دانش و سواد رسانه در جامعه تزریق نشود، با توجه به سرعت انتقال اطلاعات در جهان افسار ذهن مردم از دست متفکران جامعه خارج شده و به دست افراد سودجو و دون پایه می‌افتد.
گنجی درباره راهکارهای افزایش سواد رسانهای بیان کرد: اولین قدمدافزایش آگاهی از رژیم رسانهای است. در این بخش باید به صورت انتخابی برنامه‌ریزی داشته باشیم و زمان خاصی را برای اختصاص دادن به تلوزیون، فیلم، بازی‌های الکترونیکی اینترنت و رسانههای چاپی، برای خود و خانواده خود در نظر بگیریم.
او افزود: آموختن انواع مهارت‌های تفکر انتقادی و چند بعدی مرحله بعدی است. در این مرحله باید بیاموزیم چه طور تجزیه و تحلیل فعالانه داشته‌باشیم. ما باید به این موضوع فکر کنیم که چه چیزی در متن پیام نهفته است؟ ساختار پیام چگونه ایجاد شده ؟ احتمال حذف شدن چه مواردی در آن وجود دارد؟
این کارشناس رسانه با اشاره به اهمیت تفکر نقادانه اظهار کرد: در مرحله سوم باید بسیار عمیق فراتر از واضحات تفکر کنیم. یکی از قدم‌های بسیار مهم در سواد رسانه، قدرت تحلیل و تجزیه پیام‌هایی است که در عطف پیام نهان شده است. باید بررسی کنیم که چه کسی این پیام را در رسانه منتشر کرده است؟ هدف از انتشار پیام از رسانه چیست؟ چه فرد یا افرادی می‌توانند ذی‌نفع باشند؟ در این نوع رسانه چه کس ی تصمیم گیرنده است؟ هدف این رسانه حمایت از کدام گروه، حذب یا سیاست است؟ رقبای این رسانه چگونه خبر را منتشر می‌کنند؟
بهرخ گنجی در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که اطلاعات بر زندگی ما حاکم است. دور نگه داشتن خود از انبوه اطلاعاتی که ما را احاطه کرده است غیرممکن شده است. وقتی در معرض اطلاعات زیادی قرار می‌گیریم، ذهن ما درهم می‌شود و توانایی تفکر انتقادی را از دست می‌دهیم. به همین ترتیب، وقتی اطلاعات زیادی در دسترس دانش‌آموزان امروزی باشد، تبدیل شدن به افراد بی‌طرف و ایجاد یک ذهنیت عینی برای آنها دشوار می‌شود. سواد رسانهای، دانش آموزان را از تعدادی از مسائل مرتبط با رسانه آگاه می‌کند، مهارت‌های شناختی، فراشناختی و عملی را توسعه می‌دهد و به طور کلی بخشی از فرآیند یکپارچه‌سازی یا تحول اجتماعی است.
