بهگزارش خبرنگار «شهر»، امروز ـ 24 ارديبهشت ـ و تا ساعاتي ديگر، بيست وچهارمين نمايشگاه كتاب تهران بهكار خود پايان ميدهد. نمايشگاهي كه مورد استقبال بسياري از مردم قرار گرفت. اين گزارش نگاهي دارد به كتابهاي عرضه شده در اين نمايشگاه با موضوع «شهر»، «شهرنشيني» و «مديريت شهري» كه شايد بسياري از شهرنشينان و شهروندان به راحتي از كنار آن عبور كردهاند، چنانچه بسياري معتقدند اين نمايشگاه از كاركرد اصلي خود يعني بهنمايش گذاشتن و فروش كتاب خارج شده و تنها محفلي براي گردش با دوستان و خانواده را فراهم آورده است.
«نشر شهر» هواي شهرها را دارد
همانطور كه پيشبيني ميشد، يكي از ناشراني كه توجه ويژهاي به شهر داشته است، «نشر شهر» وابسته به سازمان فرهنگي هنري شهر تهران است. در غرفههاي اين انتشارات كه در چهار بخش نمايشگاه قرار دارد، كتابهاي متعددي در حوزه شهر و مديريت بهچشم ميخورد.
يكي از برجستهترين مجموعههاي منتشر شده توسط نشر شهر، «مجموعه قوانين و مقررات مورد عمل شهرداري» است كه شامل قوانين، مصوبات هيات وزيران، آراي هيات عمومي ديوان عدالت اداري، مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مصوبات شوراي اسلامي شهر تهران، دستورالعملها، بخشنامهها و ديگر ضوابط ميشود. ورزش، آتشنشاني، اماكن اجتماعي و فرهنگي، محيط زيست شهري، املاك، ورزش، پسماند و زيباسازي از موضوعاتي است كه در اين مجموعه مدنظر قرار گرفته است.
كتابها سبز زيستن را ترويج ميكنند
«مجموعه قوانين محيط زيست شهري» تاليف سيد علي كاظمي و مريم عليتبريزي از ديگر كتابهايي است كه در حوزه قوانين توسط اين نشر بهچاپ رسيده است. «سيستم مديريت محيط زيست در شهرداريها» تاليف محمدجواد آبگران، نرگس بهادري و هادي خوشنام از ديگر آثار منتشر شده در زمينه محيط زيست بهشمار ميآيد. همچنين در حوزه محيط زيست كتاب«شهر و محيط زيست» از انتشارات دانشگاه تهران بهچاپ رسيده است كه در آن بومشناسي و جامعهشناسي شهري نيز مدنظر مورد توجه قرار گرفته است.
روياي تهران؛ نه خيلي دور، نه خيلي نزديك
در غرفه نشر شهر علاوه بر فروش «كتابهاي مترو» كه علاقه مندان پروپا قرص خود را دارد، كتاب «روياي تهران» نوشته شروين نادري كه مشتمل بر 14 داستان كوتاه است خودنمايي ميكند. داستانهاي كتاب در شهر تهران اتفاق ميافتد و درباره اين شهر است كه از ميان آنها ميتوان به داستان كوتاه «خواب شميران» و «روح تئاترشهر» اشاره كرد. سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان نيز كتابي با عنوان «شهر بيدرخت» را منتشر كرده كه مشتمل بر داستانهاي آموزنده است.
«تجربياتي از كلانشهر پكن» نوشته عليمحمد سابقي با اين هدف منتشر شده كه بخشي از آگاهيها و اطلاعات را درباره كلان شهرهاي ديگر به تهرانيها منتقل كند. اين كتاب يكي از مجلدات مجموعهاي است كه مؤسسه نشر شهر با عنوان «تجربياتي از كلان شهرهاي جهان» قرار است به تدريج آنها را منتشر كند.
فرهنگ و هويت شهرها زير ذرهبين است
مقولات مرتبط با معماري و شهرسازي از ديگر موضوعاتي است كه در كتابهاي نشر شهر بهچشم ميخورد. «طرحها و برنامههاي شهرسازي» نوشته دكتر مصطفي بهزادفر و «ساختمانهاي بلند و شهر» تاليف دكتر محمدرضا بمانيان كه بهتحليل تاثيرات فرهنگي و اجتماعي ساختمان بلند بر شهرهاي بزرگ ميپردازد از ديگر كتابها در اين زمينه است.
مسائل فرهنگي و اجتماعي از ديگر موضوعاتي است كه مدنظر متوليان اين نشر قرار دارد. «تحولات معاصر خانواده در شهر تهران» نوشته اميدعلي احمدي و «هويت شهر» نوشته مصطفي بهزادوند كه نگاهي به هويت شهر تهران در دورههاي مختلف دارد از اين آثار به شمار ميآيد. «شهر، شهروند، ورزش» تاليف مصطفي عباس زادگان نيز تلاش دارد مخاطبان را با اين مقولهها آشنا سازد.
«معماري اوقات فراغت در نظام توسعه فرهنگ شهر تهران» كه مجموعه مقالات همايشي با همين عنوان است و «مجموعه گزارشات همايشهاي محلهاي شهر تهران» و «تهران و ارتقاي سبك زندگي شهري» (مجموعه مقالات همايش محلات تهران، چالشها و راهبردها) نيز از ديگر آثاري است كههمايشهاي شهرداري تهران را ماندگار ميكند.
دكتر قاليباف هم دست بهقلم شد
«آيين شهرداري از نگاه مقام معظم رهبري» بهكوشش علي عسگري و«الگوي نقشه فرهنگي شهر تهران؛ بر اساس ارزشهاي اسلامي» نوشته محمدهادي موذن جامي از ديگر آثار درخور توجه اين انتشارات وابسته بهسازمان فرهنگي هنري شهر تهران است. ديباچه اين كتاب را دكتر محمد باقر قاليباف، شهردار تهران بهرشته تحرير درآورده است.
علاوه بر اين، «حكومت محلي، يا استراتژي توزيع فضايي قدرت سياسي در ايران» كتابي است كه محمدباقر قاليباف به رشته تحرير درآورده كه بهچاپ چهارم رسيده است. اين كتاب كه انتشارات اميركبير آن را منتشر كرده بر ضرورت تمركززدايي از دولتها تاكيد دارد.
توسعه شهرها نيز در ميان كتابها خودنمايي ميكند
توسعه شهرها از ديگر موضوعاتي است كه مورد توجه ناشران بوده است. «مباني توسعه پايدار شهري» تاليف مهرداد نوابخش و اسحاق ارجمند سياهپوش است كه به تاريخچه و مولفهها و عاملان توسعه پايدار، ديدگاه جامعهشناسان كلاسيك و نظريههاي توسعه پايدار شهري ميپردازد. از ديگر كتابها نيز ميتوان به «تحولات جمعيتي شهر تهران در يكصد سال اخير» تاليف بيژن زارع اشاره كرد.
«شهر و شهرنشيني در ايران؛ جامعهشناسي شهري» از انتشارات «شاپور خواست»، «شهر در قاب يكصد سالگي» بهكوشش موسسه تحقيقات و توسعه علوم انساني از ديگر كتابهاي منتشره در حوزه شهر بهشمار ميآيد. همچنين شهر و معماري اسلامي (تجليات و عينيات) نوشته محمد نقي زاده به نمونه هايي از شهرهاي تاريخي، تفکر حاکم بر دوران ماشينيزم، نمونههايي از طرحها و برنامهها، ايدهها، الگوها و روشها و نمونهاي از طراحي فضاي شهري ميپردازد.
شهرهاي مدرن، شايد وقتي ديگر؟!
«شهر و مدرنيته» نيز كه به تجدد، شهرها، شهرسازي و شهرنشيني در ايران ميپردازد توسط سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بهزينت طبع آراسته شده است. اين كتاب نوشته مرتضي هادي جابري مقدم، با مقدمه سيد محسن حبيبي و شهرام پازوکي، از جمله آثاري است که در رابطه با شهر و مدرنيته، دو جز لاينفک در معناي شهر امروزي، ميپردازد. نويسنده سعي در آشنايي با فلسفه وجودي مدرنيته و نگاه از بالا به اين چرخه و از منظر آن به مسائل شهرسازي معاصر دارد که از طريق آن ميتوان به نوعي شهرشناسي ايراني نيز دست يافت.
«شهرها و طبقات خلاق» دومين اثر ريچارد فلوريدا اقتصاددان و جامعهشناس آمريکايي است که از سال 2003 به تاليف کتابهاي درباره شکلگيري طبقه خلاق پرداخته است. در اين كتاب، خدمات و تکنولوژي، عامل رشد جوامع صنعتي به شمار ميآيند، اما با روي کار آمدن طبقه خلاق، معيارهاي گزينش متفاوت شدهاند. در اينجا بين نيروي کار خلاق و توسعه شهرها ارتباط برقرار ميشود تا آنجا که شهرهاي با ويژگيهاي خاص پديد ميآيند، شهرهايي که تمامي امور آن با تاثيرات محيطي و استفاده اصولي و درست از امکانات هماهنگ شدهاند.
راههاي عملي براي كاهش استرس در شهرها
بسياري از مردم تهران و ساير كلانشهرها روزانه با مشكلات بسياري ناشي از زندگي در اين شهرها مواجهند، لذا يكي از كتابهايي كه ميتواند توجه هر كسي را جلب كند، كتاب «آرامش در شهر» نوشته آلن الكين و ترجمه سميه موحدي فرد است كه بهارائه روشهاي كاهش نگراني و افزايش آرامش دروني در قالب ارئه 52 تمرين مرحلهاي ميپردازد. در اين كتاب به مشكلات شايع سلامتي در زندگي شهري چون خستگي مزمن و ارائه راهحلهاي علمي و طبيعي براي مقابله با آنها پرداخته شده است. اين كتاب را نشر اتقان با همكاري عطرياس منتشر كرده است.
تهران، نگين ايران
در ميان كتابهايي كه در بيست و چهارمين نمايشگاه كتاب تهران عرضه شده بود، تاريخ تهران در كتابهاي مختلفي مطرح و بررسي شده است. در اين ميان كتاب «تهران» توسط دفتر پژوهشهاي فرهنگي و كتاب «تهران قديم» توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است كه در آن به آداب و رسوم و اوضاع اجتماعي شهر تهران در دورههاي مختلف پرداخته شده است.
«تهران نگين ايران» اثر ديگري از است كه آثار تاريخي تهران را در قالب عکسها بهنمايش ميگذارد. نشر « خانه تاريخ و تصوير ابريشمي» نيز ضمن انتشار كتاب «تهران روزگاران قديم»، مجموعه «تهران قديم» را در مجلداتي با عنوان اماكن، مشاغل و مشاهير شهر تهران نيز عرضه كرده است.
با اين اوصاف هر چند كتابهاي منتشر شده در زمينه «شهر و شهرنشيني» ميتواند راضيكننده است، اماو با توجه به اينكه شهرها روزبهروز گسترش مييابد و بر جمعيت شهرنشين كشور نيز افزوده ميشود، از همين رو توجه روزافزون ناشران و مولفان ايراني به اين حوزه احساس ميشود.