گفتگو با خبرنگار آمريكايي كه نخستين مصاحبه تلويزيوني را با امام انجام داد

ايرنا: فنتون كه پس از 34 سال فعاليت خبري در سال 2004 از شبكه سي بي اس بازنشسته شد، در آستانه سالگرد ارتحال بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران از خاطرات خود از روزهاي انقلاب و همچنين ملاقاتش با حضرت امام(ره) سخن گفت.

وي كه در حال حاضر ساكن انگليس مي باشد، گفت: من در سال 1978 ميلادي در فرانسه فعاليت مي كردم و تحولات مربوط به انقلاب ايران را نيز تعقيب مي نمودم. در اوايل پاييز همان سال به توصيه برخي از نزديكان آيت الله خميني كه در دهكده نوفل لوشاتو در نزديكي پاريس حضور داشتند، براي تهيه گزارش از اوضاع ايران، عازم تهران شدم.

وي افزود: من در مدت يك ماهي كه در ايران بودم از فعاليت هاي دانشجويان و زنان ايراني كه با شاه مبارزه مي كردند، گزارش هايي تهيه كردم. در اين گزارش هابه فساد گسترده حاكم بر دولت وقت ايران و همچنين سركوب مخالفان توسط نيروهاي ساواك كه نيروهاي آن توسط سازمان سيا و موساد آموزش ديده و سازمان دهي شده بودند، اشاره كردم.

در اين سفر با چند استاد دانشگاه كه بيشتر گرايش هاي چپ داشتند و همچنين با چند تن از روحانيون بلندپايه در قم مصاحبه كردم. همه اين افراد به من مي گفتند كه خواهان پايان يافتن كشتار و شكنجه مردم و دستگيري هاي خودسرانه هستند. آنها با ديكتاتوري و فساد حاكم بر رژيم مخالفت مي كردند.

خبرنگار باسابقه شبكه سي بي اس آمريكا اظهارداشت: من در اين سفر كاملا دريافتم كه مخالفت با رژيم شاه بسيار عميق و گسترده است و به همان ميزان كه اعتقادات مردم ايران در نقاط مختلف كشور به مذهب شيعه عميق و گسترده بود، مخالفت با شاه نيز به همان نسبت در سراسر كشور پخش شده و عمق يافته بود.

وي گفت: مذهب نيرويي بود كه مي توانست اكثريت وسيع مردم ايران را عليه شاه بسيج كند... انقلابيون ايران از افراد مذهبي گرفته تا روشنفكران و ليبرال ها همگي به سمت مساجد آمده بودند و اين مراكز مذهبي را مهمترين پايگاه تشكل و سازماندهي خود قرار داده بودند.

آقاي فنتون افزود: به رغم روشن بودن اين واقعيت كه مخالفت با شاه گسترده و در حال افزايش بود اما مسئولان شبكه سي بي اس در نيويورك به گزارش هاي ارسالي من از تهران باور نداشتند و حتي مانع پخش بسياري از اين گزارش ها شدند.

وي در ادامه اين گفت و گو درباره مصاحبه خود با حضرت امام (ره) گفت: پس از اينكه از ايران به فرانسه بازگشتم، موضوع انجام مصاحبه با آيت الله را پيگيري كردم و سرانجام در روز ششم نوامبر 1978 (15 آبان 1357) به عنوان نخستين خبرنگار غربي مصاحبه اي تلويزيوني را با ايشان انجام دادم.

وي افزود: من تا آن روز شخصيتي مثل ايشان را هرگز ملاقات نكرده بودم... به رغم سال ها تبعيد و دوري از وطن، نفوذ آيت الله در ميان مردم و فعالان سياسي ايران بسيار زياد بود به نوعي كه رهبران سياسي مخالف شاه محل اقامت ايشان را در دهكده نوفل لوشاتو همچون زيارتگاه براي خود مي دانستند.

... وقتي براي مصاحبه وارد شدم، آيت الله بر روي يك زيرانداز ساده نشسته بود. لحظاتي بعد من براي مصاحبه در مقابل كسي نشستم كه تا آن روز هرگز شخصيتي مثل او را نديده بودم. او مردي سالخورده بود ولي با قدرت و اراده اي عظيم و كاريزمايي كه فورا طرف مقابل را تحت تاثير خود قرار مي داد.

وي اظهارداشت: اولين چيزي كه مرا تحت تاثير خود قرار داد، نگاه آرام و در عين حال بسيار پر نفوذ آيت الله بود كه كاملا به درون طرف مقابل نفوذ مي كرد... وقتي در مورد شاه از ايشان سوال كردم پاسخش قاطع بود؛ شاه بايد برود.

ايشان وعده هاي شاه در مورد انجام اصلاحات را فاقد هرگونه اعتبار و ارزش خواند و از نيروهاي ارتش دعوت كرد به مخالفان بپيوندند... همچنين تاكيد كرد كه شاه به خاطر جناياتش عليه مردم و صدور فرمان قتل آنها بايد بر اساس قوانين اسلامي محاكمه شود.

اين خبرنگار آمريكايي در ادامه به نكات ديگري از سخنان امام خميني(ره) در آن مصاحبه اشاره كرد و گفت: آيت الله در اين مصاحبه اعلام كرد كه پس از سرنگوني شاه يك همه پرسي ملي را برگزار خواهد كرد و در آن تشكيل جمهوري اسلامي را به رفراندوم خواهد گذاشت. وي همچنين تاكيد كرد كه هيچ علاقه اي به قدرت و اينكه پست حكومتي اختيار كند ندارد و به همين دليل ترجيح مي دهد پس از پيروزي انقلاب در شهر مقدس قم اقامت گزيند و از آنجا بر امور نظارت كند.

به گفته تام فنتون، حضرت امام(ره) در اين مصاحبه همچنين هشدار داد كه روابط دوستانه با آمريكا نمي تواند ادامه يابد مگر اينكه اين روابط با مناسباتي جديد و بر پايه هاي برابر استوار شود.

وي افزود: من پس از انجام اين مصاحبه دريافتم كه ايشان با اراده اي قوي نه تنها با شاه بلكه با غرب و به خصوص آمريكا به دليل اينكه شاه را (پس از كودتاي 28 مرداد 1332) به تخت سلطنت نشانده و او را به هر طريقي حفظ كرده بودند، مخالف است.

اين خبرنگار آمريكايي در ادامه گفت: رژيم پهلوي حدود سه ماه بعد و در ماه فوريه 1979 (بهمن 1357) ساقط شد و موجي از شگفتي و شوك را به سراسر جهان ارسال كرد. تاسيس جمهوري اسلامي در ايران مدل جديدي از حكومت را به مسلمانان ارائه كرد.

وي افزود: با اينكه مدل حكومتي ايران بلافاصله توسط كشورهاي عرب سني مذهب، كپي برداري نشد ولي بايد گفت كه انديشه هاي ايشان همچنان نفوذ بسياري در ميان مسلمانان بويژه شيعيان در لبنان، كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس و ديگر نقاط جهان دارد.

فنتون در پايان اين گفت و گو درباره قيام هاي اخير مردمي در كشورهاي عرب خاورميانه و شمال آفريقا اظهارداشت: برخي از تحليلگران معتقدند درسي كه از زندگي امام خميني مي توان در ارتباط با خيزش هاي اخير گرفت اين است كه قيام هاي مردمي براي موفقيت نياز به رهبريت قوي دارند.

وي افزود: اگر قيام هاي مردمي در مصر و تونس به رغم عدم برخورداري از رهبري واحد و قوي در گام اول موفق شدند حكومت هاي پيشين را سرنگون كنند، بيشتر به اين دليل بود كه نيروهاي مسلح در اين دو كشور از معترضان حمايت كردند.

در مورد انقلاب اسلامي ايران نيز علاوه بر رهبري بي بديل امام خميني(ره)، اين نكته كليدي را نيز بايد به خاطر داشته باشيم كه شاه در نهايت هم حمايت ارتش و هم حمايت مردم را كاملا از دست داده بود.

• خبرهاي بيشتر در خبرخوان شهر