به گزارش خبرنگار «شهر» 105 سال از اجباري شدن آموزش همگاني کودکان هفت سال به بالا در ايران ميگذرد. از سال 1286، که مشروطه خواهان شيراز نخستين کلاسهاي سوادآموزي به بزرگسالان (اکابر) را به راه انداختند تا به امروز طرحهاي مختلفي براي ريشهکن کردن بيسوادي اجرا شده است.
12 درصد از جمعيت کشور خواند و نوشتن نميدانند
با اين وجود بر اساس سرشماري سال 1390 در کشور همچنان حدود 9 ميليون نفر بيسواد داريم. يعني 12 درصد از جمعيت ايران بيسوادند و طبق آمار 4 ميليون و 150 هزار نفر از آنها در بازه سني 10 تا 49 سال قرار دارند.
همچنين بر اساس آمار غير رسمي 20 ميليون نفر نيز جمعيت کمسواد جامعه ايران را تشکيل ميدهند. به عبارتي 29 ميليون نفر از جمعيت يعني نزديک به 40 درصد از جامعه ايران بيسواد يا کمسوادند.
بنا بر اعلام مسئولان قرار است با برنامهريزي سوادآموزي تا پايان برنامه پنجم توسعه -سال94- جشن پايان بيسوادي برگزار شود.
تعريف سواد در قرن 21
در آمارهاي بالا منظور از بيسواد کسي است که قادر به خواندن و نوشتن نباشد. اما در قرن حاضر تعاريف جديدي از سواد ارائه ميشود. سواد ديجيتال، سواد اينترنت، سواد رسانههاي نو، سواد اطلاعاتي، سواد اجتماعي و... . اينها مفاهيم نوعي است که باسوادان قرن 21 بايد با آن آشنا باشند همچنين توانايي نقشپذيري و تعامل در جامعه و فضاي جهاني از شاخصهاي با سوادي در قرن 21 است.
سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي سازمان ملل متحد (يونسکو UNESCO) سواد را اينگونه تعريف کرده است: «باسوادي توانايي شناخت، درک، تفسير، ساخت، برقراري ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد چاپشده و نوشتهشده مربوط به زمينههاي گوناگون است. باسوادي زنجيره آموزشي را که توانايي رسيدن به اهداف، توسعه دانش و پتانسيل، و شرکت کامل در جامعهاي بزرگتر را براي يک فرد فراهم ميکند، دربر دارد.»
شايد با اين تعريف حدود ده تا بيست درصد جمعيت جهان با سواد باشند که عمدتا در امريکاي شمالي و اروپا زندگي ميکنند.
بايد گفت اگر روزگاري امکانات اوليه براي سواد آموزي کتاب و دفتر و مداد و معلم بود امروز در قرن 21 حداقل امکانات اوليه براي سواد آموزي، داشتن دسترسي به اينترنت پرسرعت و وسايل ارتباطي (چون تلفن همراه، رايانه و..) است.
با توجه به شاخصهاي جديد تعداد بيسوادان بسيار بالاتر از آمارهاي ذکر شده است و با توجه به اين موضوع بايد نهضت سوادآموزي را با توجه به معيارهاي روز دنيا دوباره تعريف کرد و براي آموزش بيش از پيش سرمايهگذاري کرد.
بيسوادي در مقياس جهاني
بيش از 760 ميليون نفر در جهان قادر به خواندن و نوشتن نيستند. بيش از سه چهارم از مجموع 774 ميليون فرد بيسواد جهان، فقط در پانزده کشور زندگي ميکنند که در ميان آنها هشت کشور پرجمعيت يعني بنگلادش، برزيل، چين، مصر، هند، اندونزي، نيجريه و پاکستان قرار دارد.
هند به تنهايي 35 درصد از مجموع افراد بيسواد دنيا را در خود جاي داده است. دو سوم بي سوادان جهان را زنان تشکيل ميدهند. تازه ترين آمار يونسکو از وجود 70ميليون بي سواد در ميان جمعيت 320 ميلون نفري اعراب جهان حکايت ميکند. (حدود 25 درصد ).