جمال ساداتيان در گفتوگو با خبرنگار فرهنگي «شهر»، در رابطه با پرداخت سينماي ايران به عرصه دفاع مقدس و رويدادهاي مربوط به آن از جمله ايثارگريها، رشادتها، جانبازيهاي سربازان و سلحشوران در طي هشت سال، گفت: تا حدودي فيلمسازاني سعي كردند وجه مثبت و معنوي جنگ را نشان دهند. به دليل اينكه تعدادي از فيلمسازان علاقهمند بودند كه وجه قدسي دفاع مقدس را نشان دهند، در اين ميان اغراقهايي هم در اين زمينه صورت گرفته، در واقع برخي از فيلمها، از محتوا و مضامين واقعي خارج شدهاند و بيشتر به طرف معنويت و جنبه الهي فضاها پيش رفتند. به علت اينكه اين دسته از فيلمسازان معتقد بودند كه آن وجه موضوع را با توجه بيشتري به تصوير بكشند كمااينكه در اين وسط اغراقهايي هم كردهاند. اين است كه اين موضوع باعث ميشود اين سبك فيلمها نتوانند با تماشاچي ارتباط برقرار كنند.
ساداتيان در اين ارتباط با اشاره به اينكه فقط 14 معصوماند كه خطا نميكنند و همه انسانها علاوه بر اينكه نقاط مثبت دارند در كنار آن نقاط منفي هم دارند. بنابراين شخصيتهاي دفاع مقدس و مقاومت هم ممكن است خطا داشته باشند، اين موضوع اشكالي ندارد و ميتوان آنها را هم نشان داد تا واقعيت و حقايق را نمايش دهيم و مخاطب هم بتواند با فيلمها ارتباط برقرار كند.
تهيه كننده «برف روي كاجها» ادامه داد: وقتي كه در فيلمهاي گونه جنگي دربيان بعضي موضوعات خيلي اغراق كنيم، ابعاد الهي جبهه مطرح ميشود و مخاطب نميتواند با اثر ارتباط برقرار كند. در كل فيلم در زمينه دفاع مقدس يا بايد خيلي فانتزي باشد و يا خيلي بايد واقعگرا باشد.
ساداتيان در خصوص رويه پرداختن به فيلمهاي واقع گراي جنگي، گفت: اگر ميخواهيم واقعگرا باشيم و 99درصد فيلم به وجه ايثارگريها و از اين مسايل معنوي بپردازد، اگر يك جايي هم كه كاراكتر در زندگي و فعاليتهايش اشتباه كرد بايد به آن وجه هم پرداخت. در غير انصورت اثر را يك بعدي خلق ميكنيم.
تهيهكننده «چهارشنبهسوري» در رابطه با پتانسيلها و مضامين عرصه دفاع مقدس و مقاومت در سينماي ايران، گفت: جبهه و جنگ هشت سال دفاع مقدس حرف زيادي براي گفتن و همچنين ابعاد ناشناخته بسياري در خود دارد كه ميتوان به آنها پرداخت، اين در حاليست كه در طول اين چندين سال بيشتر به عملياتها، ابعاد فيزيكي جنگ و خصوصيات بچههاي جنگ توجه شده است اما در اين ميان جنگ ابعاد سياسي هم داشته است. با توجه به اينها وقتي اين ابعاد را تفكيك ميكنيم ميبينيم كه جنگ ابعاد بسيار زيادي دارد كه هر كدام ميتواند عرصه گستردهاي براي بيان مسايل جنگ باشد. در واقع به آدمهاي پشت جبهه و روابط سياسي جنگ هم ميتوانيم در فيلمها بپردازيم كه تا به حال كار نشده است. به طور مثال زمان پايان جنگ صحبت بر سر اين بود كه آيا جنگ را پايان دهيم يا نه؛ادامه دهيم و از اين قبيل مسايل در آن زمان وجود داشت.
اين تهيهكننده سينما با اشاره به اينكه در جنگ بخشها و مقولههايي وجود داشته كه اگر به آنها پرداخته شود شايد براي مخاطبان قابل توجه باشد و به ديدن تصاوير اين اتقافات ترغيب شوند. اما ما در فيلمهايمان فقط عملياتهاي بازسازي شده يا مشخصات فيزيكي افراد جبهه را مطرح كرديم و نويسندگان از نظر و زاويه ديد خود به مسايل جنگ پرداختهاند. بنابراين نتوانستيم بيشتر به المانهاي بپردازيم كه جذابيت بيشتري داشته باشد و اثر بتواند با مخاطب ارتباط برقرار كند.
تهيهكننده «دايره زنگي» در رابطه با عدم توجه به زندگي بازماندگان دفاع مقدس و آدمهاي جنگ در سينماي ايران، گفت: نميدانم چرا به اين جنبه پرداخته نشده و مسووليت اين مسايل و موضوعات انجمن سينماي دفاع مقدس است و آنها در اين رابطه بايد پاسخگو باشند. در واقع در حال حاضر در خصوص ضرورت پرداختن به تبعات جنگ و همچنين دليل عدم توجه به اين عرصه را من خيلي نميدانم.
همانطور كه گفتم بخشي از سياستگذاري اين امور به انجمن سينماي دفاع مقدس برميگردد و اقداماتي را بايد انجام دهند. البته ممكن است زماني كه به اين مباحث ميپردازيم براي مخاطب جذابيت داشته باشد و ممكن هم است كه جذابيت نداشته باشد.
وي در ادامه اظهارات خود مبني بر نپرداختن سينماي ايران به مقولههايي از جمله آسيبهاي جنگ، گفت: اينها خط قرمزهاي عرصه جنگ است. در اين ميان بعضي موقعها اطلاعاتي محرمانه تلقي ميشد اما زماني ميرسد كه آن اطلاعات و مسايل عادي تلقي خواهند شد و قابل انتشار ميشوند. بنابراين آيا در حال حاضر ميتوانيم بگوييم كه زمان آن رسيده است؛ به ما اجازه دهد ابعاد ناشناخته جنگ را مطرح كنيم؟
سوسياليستهاي فرانسه عليه ايران
وي در رابطه با اين موضوع ادامه داد: زماني دولت حزب سوسياليست فرانسه خود را متعهد ميدانست كه در فرانسه حمايت مالي تسليحاتي براي عراق داشته باشد و يا نيرويي را در عراق عليه جمهوري اسلامي ايران سروسامان دهد و همچنين به عراق هواپيمايي دهد كه نفتكشهاي ايران را بزنند. در صورتيكه كشور فرانسه چنين اجازهاي نداشت اما اين ابزارها را به عراق داد و يا اينكه بمب شيميايي داد. در اينجا بايد گفت اين كشور با چه حقوق و ايدئولوژي اين كار را انجام داد كه سوسياليستهاي اين كشور بتوانند از صدام حمايت كند. نكتهاي كه در اينجا وجود دارد اين است كه آسيب و ضرر اين فعاليتها فقط متوجه ايران نبود بلكه از اين كمكهاي فرانسه به عراق و تاثيرات اين حزب سوسياليستها بر مردم فرانسه هم جاي خود را داشت و مردم فرانسه از اين صدمات بينصيب نماندند. با توجه به اين مباحث، پرداختن به اين محتواها و مقولهها براي مردم هم جذاب خواهد بود و فيلمهاي خوبي توليد ميشود.
انجمن سينماي دفاع مقدس مسوول است
ساداتيان در رابطه با چگونگي پرداختن به ابعاد مختلف عرصه دفاع مقدس و يا مغفول ماندن يك سري ابعاد اين هشت سال، با اشاره به اينكه در اين خصوص تخصصي ندارم كه مطرح كنم، افزود: ولي اين مسووليت با انجمن سينمايي دفاع مقدس است كه بايد اين مسايل و موارد را رصد كند، آثار فاخري را بيافريند و آنها بايد اين عرصه را مديريت و هدايت كنند. چه بسا در اين ميان مبالغي خرج ميشود، اين آثاري هم كه ساخته ميشود ميتواند گوشههايي از رخدادهاي مربوط به شهيداني باشد كه رفتهاند و با اخلاص جانشان را فداي سرزمينشان كردند و بتونا اينها را به تصوير كشيد. انجمن دفاع مقدس ميتواند يك گوشهاي از زندگي شهدا را به تصوير بكشد تا از اين ميان، تصاويري از آن زمان به نسل سوم انعكاس دهد كه هيچي از جنگ نديدهاند و از حوادث و اتفاقات جنگ نميدانند.
وي در پاسخ به اين سوال مبني بر اينكه چگونه ميتوان دفاع مقدس را به نسل سوم شناساند، گفت: شايد نتوانيم همه اتفاقات جنگ را نشان دهيم اما در اين ميان همانطور كه يك رمان را ميخوانيم يك تصوير و شمايي از آن وضعيت و تاريخ بخصوص در ذهن ما نقش ميبندد بالاخره يك فيلم هم كه به تصوير كشيده ميشود مي تواند در حد خودش تاثيرگذار باشد.
وي در اين ارتباط به تداوم به تصوير كشيده شدن جنگهاي جهاني علي رغم اينكه بيش از 70 ، 80 سال پيش اتفاق افتاده است، اما هنوز هم سوژه هاليوود است،اشاره كرد و افزود: زمان زيادي از جنگهاي جهاني ميگذرد با اين حال از آن زمان تاكنون هنوز اين مباحث دستمايه فيلمسازان غربيهاست.
بهرهگيري از زبان خاص سينما
ساداتيان در ادامه به زبان سينما در عرصههاي مختلف از جمله فيلمهاي نوع جنگي اشاره كرد و گفت: سينما يك زبان خاصي دارد كه بايد در متن فيلم مستتر باشد. در واقع عرصه سينما هر چقدر تكامل بيشتري پيدا ميكند تاثيرات بيشتري بر عرصهها و تصاوير ميگذارد. در واقع هر تكنولوژي كه پيشرفت ميكند، يك اصول و زبان استفاده خاصي را پيدا ميكند. در عرصه سينما هم بايد با زبان سينما حرف زد. حتما كارگردانها و متخصصين اين عرصه براي بيان مسايل از زبان سينما بيشتر استفاده كنند كه به مرور اين زبان تكامل پيدا ميكند. در حقيقت يك متن ادبي پخته اگر جايي از آن را تغيير دهيم ممكن است شيوايي خود را ازدست بدهد. بنابراين هر چيزي اصولي دارد و بايد طبق آن اصول حركت كرد.
وي ادامه داد: زبان سينما اين نيست كه چهار تا عكس را به هم بچسبانيم و مونتاژ كنيم. در واقع هر چيزي ظر ف و مظروفي دارد. اين تكنولوژي كه تصوير در آن ضبط ميشود بايد روحي در آن دميده شود. بنابراين اثر هنري بايد در آن روح دميده شود تا بتواند بسيار پويا و تاثيرگذار باشد.
جمال ساداتيان تهيهكننده عرصه سينما اين روزها «برف روي كاجها» را براي اكران دارد كه اين فيلم در جشنواره فجر مورد استقبال مردم قرار گرفت.
او فيلمهايي همچون «انتهاي خيابان هشتم»، «هفت دقيقه تا پاييز»، «شبانه روز»، «شوريده»، «چهارشنبهسوري»، «جوجه اردك من» و«دايره زنگي» را در كارنامه تهيهكنندگي خود يه ثبت رسانده است.