به گزارش شهر، برنامه «دیروز، امروز، فردا» شب پنجشنبه 28 فروردین با حضور عماد افروغ استاد دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی و علی مطهری نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و با موضوع «بررسی جایگاه فرهنگ در شعار سال» از شبکه سوم سیما پخش شد.
در ابتدای این جلسه عماد افروغ استاد دانشگاه گفت: از ابتدای انقلاب اسلامی ما با یک سری بحران‌های مختلف در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی روبرو شده ایم که راه حل آنها بازگشت به فرهنگ و قابلیت‌های معطوف به هویت ایرانی اسلامی ما است. با توجه به اقتضائات هر دوره تاریخی، فرهنگ‌های مختلفی برای پیشبرد برنامه‌های به ویژه اقتصادی اجرایی شده است، به عنوان مثال در مقطعی فرهنگ توسعه مطرح شد به جای این که به مساله توسعه فرهنگی توجه شود. مجموع این مسایل باعث شده است که مساله فرهنگ بار دیگر اهمیت خودش را نشان دهد و در عنوان شعار سال هم بگنجد.
مطهری: قرار گرفتن مقوله فرهنگ در عنوان شعار سال، لزوماً به معنای نامطلوب بودن وضعیت فرهنگی نیست
شعار سال در دولت قبل، جواب همچنین علی مطهری نماینده مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی درباره دلایل مطرح شدن مقوله فرهنگ در شعار امسال از سوی رهبر انقلاب، ضمن تاکید بر نکات مورد اشاره عماد افروغ در این خصوص گفت: مسلم است که امروز شرایط برای مطرح شدن مقوله فرهنگ در شعار سال مهیاتر شده است. در دولت گذشته درگیری‌های سیاسی شدیدی وجود داشت و نوعی نگاه فرهنگی خاص هم حاکم بود و به نظر می‌رسید اگر این شعار، آن سال‌ها مطرح می‌شد، به آن جواب سربالا داده می‌شد و در مجموع شرایط برای طرح این مقوله در آن سال‌ها مساعد نبود.
وی افزود: البته قرار گرفتن مقوله فرهنگ در عنوان شعار سال لزوماً به این معنا نیست که وضعیت فرهنگی ما نامطلوب تر از گذشته شده است اما این مساله تقریباً بدیهی است که امروز بیشتر از گذشته می‌توان به مباحث فرهنگی پرداخت.
مطهری یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی را، استقلال شامل استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی عنوان کرد و گفت: یکی از کاستی‌های فرهنگی امروز ما این است که مربیان جامعه به وظیفه خودشان دست عمل نکرده اند. منظور من از مربی نهاده‌های تاثیرگذار در رشد و اعتلای یک جامعه است. در جامعه ما روحانیت، دولت، پلیس و حتی صدا و سیما مربی محسوب می‌شوند؛ اگر روحانیت با عقاید خرافی و یا رفتارهای ناهنجار اجتماعی مبارزه نکند و یا آموزش و پرورش ما در تربیت اسلامی کوتاهی کند و یا پلیس ما در روز روشن در مقابل یک تخلف آشکار رانندگی تنها نظاره گر باشد، اینها به وظایف خودشان عمل نکرده اند و این مساله به جامعه آسیب می‌زند.
افروغ: طرفداران مدل فرهنگی نوسازی، دوباره امکان مانوور یافته‌اند
در ادامه عماد افروغ با اشاره به طرح مدل فرهنگی نوسازی در مقطع بعد از جنگ از سوی طیفی از مسئولان را مورد اشاره قرار داد و گفت: به نظر می‌سد طرفداران این ایده، الان هم امکان مانوور دادن روی این افکار را دست کم به لحاظ تئوریک یافته اند. این مدلی بود که در غرب به اجرا در آمد و طبیعتاً با اقتضائات جامعه اسلامی ما مطابقت نداشت.
سپس علی مطهری در پاسخ به سوالی در مورد اینکه با چه شیوه ای می‌توان از بروز ناهنجاری‌ها در عرصه فرهنگ کاست، گفت: ناهنجاری‌های فرهنگی را نمی‌توان با توصیه، بخشنامه و یا حتی قانون حل کرد. این مساله نیاز به کار درازمدت دارد و باید هم از جنبه تئوریک و هم عملی به آن توجه کرد. در این خصوص باید دید اسلام چه راهی پیش پای ما گذاشته است اسلام در جاهایی جواز اعمال زور را داده است که ممکن است این مساله با تفکر امروز غربی سازگار بناشد و آن را مخالف آزادی فردی بدانند.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی سپس با ارایه مثال‌های نغزی به این مساله پرداخت و گفت: در حوزه بهداشت عمومی در خصوص تجویز برخی داروها به خصوص در دوران کودکی، اعمال زور و قدرت می‌شود یا در مساله سوادآموزی ما می‌توانیم اعمال زور کنمی تا افراد باسواد شوند و کسی هم نمی‌تواند مخالفتی کند اما در برخی مسایل فرهنگی این اصطکاک‌ها به وجود می‌آید. چرا که ما در برخی آنها ناچار از اعمال قدرت هستیم.
نقل قول مطهری از یک گردشگر اروپایی: «عابران ایرانی در پیاده رو، راه را برای عبور موتورسیکلت‌ها باز می‌کنند!»
مطهری وضعیت رانندگی ایرانی‌ها را مثال زد و گفت: ما شاید جزو 4-5 کشور آخر دنیا از نظر میزان رعایت قوانین رانندگی هستیم اما آیا دولتی از دولت‌ها تا کنون آمده است بگوید من می‌خواهم فرهنگ رانندگی مردم را اصلاح کنم؟ واقعیت این است که در این خصوص نیاز به اعمال زور وجود دارد چرا که به قول یک گردشگر اروپایی که من خاطراتش را می‌خواندم «عابران ایرانی در پیاده رو، راه را برای عبور موتورسیکلت‌ها باز می‌کنند!» اینها چیزهایی است که باید درباره آنها اعمال قدرت شود.
سپس عماد افروغ با بیان برخی تعاریف آکادمیک از فرهنگ گفت: فرهنگ را باید به مثابه قاعده تعریف کنیم که می‌تواند هم اقتصادی باشد هم سیاسی، هم اجتماعی و هم حتی فرهنگی اما مساله این است که یا ما این قاعده را نمی شناسیم یا اینکه آن را می‌شناسیم و به اقتضائات آن عمل نمی‌کنیم.
افروغ: چرا علما به شکل‌گیری دولت‌های رانتی حساسیت به خرج نداده‌اند؟
افروغ همچنین گفت: نگاه قاعده گرایانه به اقتصاد هم وجود ندارد این که ما دایماً دور یک معدن نفتی بچرخیم و اقتصادمان را حول آن سامان دهیم، آیا این باعث ایجاد یک دولت رانتی نمی‌شود و نشده است؟ این سوال من از علما است چرا آنها نسبت به چنین مساله ای حساسیت به خرج نمی‌دهند.
وی همچنین به استناد به نظر دو تن از مراجع تقلید که البته نام آنها را اعلام نکرد نظر خود را در خصوص نحوه هزینه کرد خمس در جامعه بیان کرد و این سوال را پیش کشید که: واقعاً چند درصد مردم خمس می‌دهند و چرا نمی‌دهند؟
سپس فرزند شهید آیت الله مطهری در خصوص نظر اخیر افروغ گفت: محل هزینه کرد خمس مشخص است هرچند نظر آقای افروغ هم می‌تواند قابل اجتهاد باشد.
این نماینده مجلس در عین حال بر لزوم نقدپذیری به خصوص از سوی مسئولان عالی رتبه کشور تاکید کرد.
در ادامه عماد افروغ با طرح این سوال که ما باید برای پرسش‌هایی از این دست که در حوزه اقتصاد چه تولید می‌کنیم و برای که تولید می‌کنیم، پاسخ‌هایی فرهنگی داشته باشیم و نه فقط اقتصادی. او مردم ایران را مردمی نجیب که تا حد زیادی به حاکمیت اعتماد دارند، توصیف کرد و گفت: اگر عده ای از دولتمردان از اعتماد مردم به خود و حاکمیت سوء استفاده کنند، دیگر بازگشت اعتماد به جامعه دشوار است. خدا می‌داند که ملت ما خیلی نجیب هستند و باید قدرشان را دانست.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: اگر فرهنگ بخواهد با عزمی ملی سامان یابد، باید به خرده فرهنگ‌ها و زیست جهان مردم بها داد. یعنی باید در الگویی بومی بنا شود نه الگویی بیگانه با هویت ملی. متاسفانه ما در ظرف به جای مانده از رژیم پهلوی، می‌خواهیم مظروف انقلاب اسلامی را بریزیم.
افروغ همچنین هشدار داد ما امروزه مدیرانی داریم که حرف می‌زنند نه برای این که آن را عملی کنند بلکه حرف می‌زنند چون خود حرف زدن، برای آنها پاداش دارد. منظورم از مدیران امروزی هم لزوماً دولت فعلی نیست.
مطهری: باید مراقب نیروهای مخالف و خنثی کننده فعالیت‌های فرهنگی بود
در ادامه این نشست مطهری گفت: پرداختن به مسایل کلان فرهنگی قطعاً لازم است اما این آسیب را هم دارد که مساله فرهنگ به همین بحث‌های تئوریک خلاصه شود و نتیجه ملموسی نداشته باشد چون واقعیت این است که باید مراقب نیروهای مخالف و خنثی کننده فعالیت‌های فرهنگی هم بود.
وی همچنین بر لزوم بهبود وضعیت ایمان مذهبی مردم تاکید کرد.
سپس عماد افروغ در واکنش به نکته ای که مطهری در خصوص لزوم پرداختن به جزئیات مسایل فرهنگی عنوان کرد گفت: اهمیت دادن به مسایل کلان فرهنگی از طرف من به این منظور است که نباید از سطوح کلان غفلت شود چون به هر حال مردم ما را اقشار مختلف تشکیل می‌دهند و لزوماً هم نخبگان نیستند.
ویژگیهای یک مدیر جهادی از دیدگاه عماد افروغ
وی همچنین در پاسخ به سوالی در مورد ویژگیهای یک مدیر جهادی گفت: مدیر جهادی باید ساده زیست باشد، با قناعت انس گرفته باشد و دنبال ارضای تمایلات درونی اش نباشد. من متاسفم که بگویم خیلی‌ها هستند تنها با انگیزه خودشان کار کرده اند اما بعد از جنگ شاهد این بودیم که به همه این کارها پاداش نقدی تعلق می‌گرفت در حالی که پیش از جنگ چنین انتظاری از جانب عاملان این کارها نبود.
افروغ همچنین مشورت پذیری را از دیگر ویژگیهای یک مدیر جهادی عنوان کرد و سخنان خود را با قرائت شعری از فردوسی که پیام آن این بود که طومار یک حکومت را بی عدالتی، کنار گذاشتن شایستگان و به کارگیری ناشایستگان و متملقان در هم می‌پیچید، به پایان برد.
علی مطهری هم در پایان سخنانش در خصوص توصیه رهبری به فعالان فرهنگی برای نقد کاستی‌های این عرصه گفت: مقصود رهبری این است که مردم، رصد کننده امور فرهنگی باشند و نسبت به این قضایا بی تفاوت نباشند.
