نگریستن به هر پدیده ای مرهون چشمانی است که می نگرد. لیوانی نیمه را در نظر بگیرید که هم می توان گفت نیمی از آن پر است و هم اینکه نیمی از آن خالی است. مهم زاویه دید و تفکر شخص بیننده است.
حماسه عاشورا از این منظر نیز قابل اعتنا است. چرا که از سویی رشادت و جانبازی امام حسین(ع) و اولاد و یاران باوفایش را شاهدیم و از سویی دیگر شاهد خلق اثر هنری بدیع و بی بدیل به دست خالق هستیم. تابلویی مثال زدنی که نقاش آن کسی نمی تواند باشد جز باریتعالی.
اینگونه چینش‌های هنری و زیبا در تاریخ اسلام به خصوص در صدر اسلام کم نیستند برای یادآوری اشاره‌ای می‌کنم به پیشنهاد مسیحیان نجران پس از مناظره با رسول عشق و امید(ص) به مباهله، هرچند که آنان از دیدن این اثر بی بدیل الهی و این قدرت لایزال که در خلاصه کائنات، پنج تن آل عبا خلاصه می شد خوف کردند و تن به مباهله ندادند اما تصور کنید تصویر زیبای حضرت رسول(ص) که دست مبارکش در دستان امام حسن(ع) است و امام حسین(ع) را در آغوش دارد و در طرفین نیز مولی علی(ع) و حضرت صدیقه کبری(س) را دارد.
هنر عاشورایی هنر حسینی است. هنری است مبتنی بر آزادگی، هنری رها شده از بندهای مادی، هنری که بی‌واسطه با چشمه معرفت الهی در ارتباط است.
حماسه‌ای که امام حسین (ع) و یارانش در سال 63هجری برای نسل‌های بعد از خود آفریدند بی شک اثری هنری و بی بدیل است. با نگاهی به آن در می یابیم که چگونه واجد تمامی ارکان یک اثر هنری کامل است، آن هم هنری متعالی و در صدر که بالاتر از آن تا کنون بشری ندیده است. زیباترین هنر معرفتی است که خداوند عرضه می کند.
هنرعاشورایی هنر زندگی، طراوت و آزادگی است. هنر عاشورا حقیقت را در مقابل دیدگان مخاطب قرار می دهد. هنری است مملو از جلوه های حق خواهی و تعالی بخشی.
با هر بار نگاه به این حماسه سترگ زوایای تازه ای برانسان متفکر روشن شده و جلوه‌ای دیگر از این هنر حماسی نمایان می شود. در حماسه عاشورا جلوه‌های هنری در جای جای و لحظه به لحظه آن حضور دارد. مگر هنری بالاتر از ذوب در خداوند وجود دارد. امام حسین(ع) در عمل نشان داد که ظرفیت آدمی برای رسیدن به کمال تا چه حد می تواند باشد. آیا این عمل غیر از اثر هنری می تواند باشد؟
امام در حماسه عاشورا پرچمدار و طلایه دار حق بود و نوری بود برای جدایی حق از باطل و آیا این عمل غیر از اثر هنری است؟
خطابه های حضرت زینب(س) در کوفه و شام که به نقل از اساتید زبان عرب هنوز همتایی برای آن وجود ندارد و با خطابه های مولی علی (ع) در نهج البلاغه تا حدودی برابری می کند، اثرهنری نیست؟
در افواه تا پیش از این پیروزی را فاتح شدن در جنگ می دانستند و کشته شدن را شکست. اما حماسه عظیم عاشورا نشان داد که دراوج مظلومیت و حتی شکست ظاهری نیز می توان فاتح بود، کسی که به تکلیف الهی عمل کند غایتش پیروزی است.
وقتی ابراهیم بن طلحه از امام زین العابدین (ع) پرسید چه کسی غالب شد؟حضرت فرمود آن گاه که وقت نماز فرا می رسد، اذان و اقامه بگو، خواهی فهمید که چه کسی پیروز شد.1
آیا این حماسه در کربلا زیبا نیست و آیا زیبایی جزء لاینفک هنر نیست. پیروزی حتی با کشته شدن و شهادت.
شهادت امام حسین(ع) و یارانش، اسارت زینب(س) و دودمان رسول الله(ص) هردو هزینه ای بودند برای بقای دین الهی و رسوایی حکومت‌های فاسد، شهادت و اسارتی عاشقانه.
این اسارت و شهادت راهی بود برای تسلیم و رضا در برابر مشیت الهی و آیا در این مسیر دشوار غیر از هنر چیزی یافت می شود؟
لازمه و جوهره هنر زیبایی است و آیا این صحنه ها صحنه های زیبایی نیست؟ بر سر دوراهی رفتن و ماندن میان شهادت و ذلت و هیهات من الذله.
خطبه های امام(ع)، وفاداری یاران، شب بیداری صحابه تا سحرگاهان، زمزمه تلاوت قران از خیمه‌ها هر کدام برگ زرینی است از این حماسه زیبا.
از این روست که بانوی قهرمان کربلا عمه سادات با چشمانی خدایی می نگریست و در مقابل سخنان و زخم زبان های والی ناجوانمرد کوفه که با طعن پرسید کار خدا را با برادر و خاندانت چگونه دیدی؟ پاسخی کوبنده می دهد:
" ما رایت الا جمیلا" جز زیبایی چیزی ندیدم.
و این یعنی حماسه کربلا هنرمندانه طراحی شده است توسط باریتعالی.
بزرگی می گفت جامه سیاه برتن کردن در عزای حسین(ع) آن گاه زیباست که حسینی زندگی کنیم و حر باشیم.
امید است هنرمندان متعهد از زیبایی های کربلا بهره برده و آن را توشه کارهای هنری خود کنند آثاری همچون هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی و... بسیار می توانند از این حماسه بهره برد و آثاری جاودان خلق نمایند یک بسم الله و توکل به خدا کافی است.به راستی که جای هنر عاشورایی و هنر حسینی در کشورمان خالی است.بسم الله
1- اذا ادخل وقت صلاه فاذن واقم،تعرف من الغالب (امالی شیخ طوسی صفحه66)
