به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، یازدهمین نشست اندیشه نگاری سه‌شنبه ۱۷ اسفند ساعت ۱۶ با بررسی رمان نام گل سرخ اثر اومبرتو اکو با حضور دکتر امیر علی نجومیان در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
نجومیان در ابتدای این نشست گفت: اومبرتو اکو در ۵۰ سالگی تصمیم به نوشتن کتاب گرفت و نخستین اثرش «نام گل سرخ» سال ۱۹۸۰ منتشر شد و چنان مورد استقبال قرار گرفت که خود اکو می‌گوید «از این استقبال شوکه شدم.» او پس از این کتاب، کتاب دیگری نوشت که درباره نوشتن «نام گل سرخ» و همه صحبت‌های است که در جای جای جهان درباره نوشتن این رمان در این کتاب گرد هم آورد. این کتاب همراه با کتاب «اعترافات رمان‌نویس جوان» بهترین راهنما برای کسانی است که می‌خواهند نویسنده شوند.
وی افزود: اکو نابغه غریبی بود. چرا که از سوپرمن و بت‌من گرفته که متعلق به دنیای امروزاند تا قرون وسطی، الهیات، نشانه‌شناسی و ... اطلاعات جامعی داشت. از یک طرف آدمی پست مدرن با علایق جدید بود و از طرف دیگر آدمی سنتی و تاریخ دوست. او در فلسفه به آموزش و یادگیری پایبند بود چرا که مجموعه آثار فراوانی برای آموزش داستان نویسی دارد. او حتی یک مجموعه درباره «چگونه تز بنویسید» دارد.
این استاد دانشگاه در ادامه اضافه کرد: این کتاب بار نخست به قلم شهرام طاهری با عنوان نام گل سرخ و بار دوّم به قلم رضا علیزاده با عنوان آنک نام گل به فارسی ترجمه شده است. این کتاب در چند سطح با مخاطب خود ارتباط برقرار می‌کند. این اثر چند گفتمان را دنبال می‌کند. ادبی، تاریخی، فلسفی، الهیاتی، نشانه‌شناسی ولی آن چه این کتاب را متمایز کرده است این است که این اثر یک گفتمان دیگر را هم دنبال می‌کند تا آن را برای کسانی که هیچ شناختی از هیچ یک از این علوم ندارند نیز جذاب کند و آن گفتمان «فرهنگ عامه» است.
وی با اشاره به نظریه «تاریخیت متن و متنیت تاریخ» گفت: هر نوشته‌ای تاریخ‌مند است و در درون خود تاریخی دارد. ما وقتی اثری که متعلق به گذشته است، می‌خوانیم به تاریخیت جدیدی می‌رسیم. این بدان معناست که هر نوشته با یک تاریخیت نوشته می‌شود و با بی‌نهایت تاریخیت ادامه می‌یابد. این یعنی متنیت تاریخ.
وی افزود: اما متنیت تاریخ به این معناست که ما هرآنچه از تاریخ استنباط کرده‌ایم بر اساس متون است. متونی که بی واسطه به ما نرسیده و حتما یک نفر آن را از منظر خود و با بیان چیزهایی که به نظر او واقعی بوده‌اند نقل می‌کند.
امیرعلی نجومیان افزود: چیز دیگری نیز در این کتاب وجود دارد و آن رابطه «بینامتنی» است. نویسندگان همیشه از کتاب‌های دیگر می‌گویند و هر داستانی در ادامه داستان دیگری است. مقدمه این کتاب خود به عنوان یک نماینده مشهود از روابط بینامتنی است که ما را در یک هزارتو وارد می‌کند. یک ساختار هزارتویی که به ناگاه ما را به یاد «کتابخانه بابل» می‌اندازد. اکو از اساس علاقه زیادی به خورخه لوئیس بورخوس داشت تا جایی که کتابدار این داستان «خورخه بورخسی» است. البته این کتاب ارتباط بینامتنی با آثار زیادی دارد. از داستان‌های «شرلوک هلمز» گرفته تا آثار توماس مان و تی‌اس الیوت.
وی تاکید کرد: یکی دیگر از نکات قابل تامل این کتاب روابط «فرا داستانی» است. در بخش نخست نویسنده که البته راوی داستان اصلی نسیت درگیر این است که چگونه این کتاب را بنویسد. نام گل سرخ کتابی است درباره کتاب و جایگاه زبان.
این منتقد ادبی ادامه داد: نگاهی که اکو در این کتاب به «کمدی» دارد، نگاه قابل تاملی است. دلیل تمامی قتل‌ها کتابی است که خورخه بورخسی آن را در مرکز لابیرنت قرار داده و آن را با سم اندود کرده که هرکس به آن دست بزند، می‌میرد. این کتاب، جلد دوم بوطیقای ارسطو است. جلد یک بوطیقا درباره تراژدی است و بارها ارسطو در آن اشاره کرده که جلد دوم آن کتاب، کمدی است. کتابی که هیچ‌گاه پیدا نشد و به یکی از رازهای بزرگ عالم تبدیل شد که آیا اصلا ارسطو جلد دومی بر بوطیقا نوشته است؟ و اگر نوشته شده، کجاست؟
وی افزود: کتابخانه صومعه‌ای که داستان «نام گل سرخ» در آن می‌گذرد بزرگترین کتابخانه اروپاست و به همین دلیل می‌تواند بهترین جا برای قرار داشتن جلد دوم کتاب بوطیقا باشد. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این کتاب مباحثه‌ای است که ویلیام با خورخه درباره این کتاب دارد. خورخه بر این عقیده است که خنده ایمان به خدا را در زمین نابود می‌کند و معتقد است خنده کار شیطان است ویلیام اما برعکس او می‌گوید شیطان اخمو است. ما حتی در این کتاب بخشی از کتاب «بوطیقای طنز» را می‌خوانیم. کتابی که تاکنون کسی نخوانده است.
وی در پایان تصریح کرد: اکو در این کتاب از کمدی اعاده حیثیت می‌کند. چرا که بسیاری از منقدان اعتقاد دارند کمدی ژانر سخیفی است اما ویلیام در دفاعیه بالابلند خود از کمدی می‌گوید در کمدی با نشان دادن انسان سخیف‌تر حقیقت را کامل‌تر به نمایش می‌گذارد.
پرسش و پاسخ حاضران پایان بخش آخرین نشست اندیشه و قلم فرهنگسرای اندیشه در سال ۹۵ بود.
