فرهنگ به معناي شيوه‌هاي زندگي، نگرش‌ها ، باورها، رفتارها، آداب و رسوم و سنت‌ها و آيين‌ها مهم‌ترين و غني‌ترين منبع هويت و روح جمعي هر جامعه‌اي دانسته مي‌شود و كيستي و چيستي اجتماعات انساني را به وضوح نشان مي‌دهد.
فرهنگ در پهنه زمان و مكان اشكال و كيفيات متنوع و متكثر به خود مي‌گيرد. همان طور كه در طبيعت وجود تنوع حياتي، خصلتي بنيادين و ضروري است؛ بين جوامع انساني نيز تنوع و گوناگوني در طرز فكرها، سليقه‌ها و سبك‌هاي زندگي يك ويژگي اساسي بوده و در عين حال جهت تداوم و پويايي زندگي بشري امري اجتناب ناپذير است. از اين منظر فرهنگ مقوله‌اي است تفاوت آفرين كه توأمان مي‌تواند انسجام بخش و وحدت‌زا باشد.
به بيان ديگر يك فرهنگ كلي قابليت و ظرفيت آن را دارد كه ضمن تنوعات و تفاوت‌پذيري خرده فرهنگ هاي دروني خود از همبستگي و پيوستگي عام جمعي در يك قلمرو سرزميني و چه بسا در سطح جهاني برخوردار باشد و به سوي تحقق وحدت در كثرت هويت هاي جمعي گام بردارد.
كشور ما از بارزترين نمونه‌هاي تكثر و تنوع فرهنگي، قومي و زباني است. به طوري كه وجود تنوعات قومي و خرده فرهنگ‌هاي متفاوت منطقه‌اي از ويژگي هاي جامعه ايران به شمار مي‌رود. اين منظومه فرهنگي محصول چندهزار ساله ملتي كهن و برآيند تعامل جمعي اقوام گوناگون مانند آذري، كرد، لر، بختياري، بلوچ، مازندراني، گيلك، قشقايي، عرب، لك، تالشي، تركمن، فارسي زبان و ... است كه با شيوه‌هاي زندگي دلپذير و بسيار زيبا و آداب و رسومي به غايت انساني، هويت فرهنگي کشور را شكل داده و در صف متحدي قوام و دوام بخشيده‌اند.
وجود تنوعات فرهنگي و ميراث زنده قومي و شيوه هاي زندگي بومي در اين سرزمين زيرچتر انسجام جمعي عام نه تنها مانع توسعه نیست بلكه مي‌تواند به مثابه يك امتياز و عامل توسعه محسوب شود، به طوري كه قابليت هاي فراواني را مي‌تواند در راستاي توسعه كشور به طور عام و توسعه منطقه‌اي و محلي به طور خاص در شهرها و روستاهاي كشور فراهم كرده و ظرفيت ها و توانايي هاي فرهنگي و معرفتي خود را بيش از پيش به منصه ظهور برساند.
برخورداري ايران از تنوعات فرهنگي و قومي از يك سو ضرورت سياست فرهنگي و قومي منسجم ، خردمندانه و منطقي را بيش از پيش ايجاب مي‌كند و از سوي ديگر ظرفيت‌ها، فرصت‌ها و امكانات بي بديل و متعددي را در سطح ملي، منطقه اي و محلي و در ابعاد شهري و روستايي در اختيار متوليان و مديران فرهنگي كشور مي‌گذارد، تا با شناسايي و بهره‌گيري از اين ميراث غني و پربار از يك سو بتوانند قدرت فرهنگي مردمان اين سر زمين را با اتخاذ سازوکارهای عملي و برنامه‌هاي اجرايي تبلور بيشتري بخشند و از سوي ديگر زمينه را براي ايجاد و گسترش جشنواره‌های انسجام آفرین و بازارها و كالاهاي قومي و محلي فراهم كرده و در عین حال شرايط رشد و گسترش بازارهاي قومي- محلي را در کلان شهرها، مناطق آزاد و حوزه هاي شهري و روستايي مهیا کرده و مزيت رقابتي آن ها را پيش پاي شان قرار دهد.
به بیان دیگر ايجاد و گسترش جشنواره ها، بازارها ، كالاها و بازاريابي هويتي قومی- محلي در کلان شهرها و در سطح شهرها و روستاها و مناطق آزاد كشور هم مي‌تواند وسيله‌اي براي حفظ و تقويت تنوعات و فرهنگ‌هاي بومي و انتقال آن ها به نسل هاي جوان و آينده باشد و هم به عنوان ابزاري براي توسعه اقتصادي- محلي در مناطق و اقصي نقاط ايران ( شهري و روستايي) به كار گرفته شود و در نهايت گامي اثر بخش در جهت توسعه فرهنگي كشور با رويكرد اقتصادي- تجاري و اشتغال‌زايي مردمان در حوزه کارآفرینی و افزايش درآمد آن‌ها برداشته شده و در عین حال بر انسجام و وحدت ملي بيافزايد.
در اين راستا با وقوف بر ضرورت و اهميت حفظ و تقويت تنوعات و فرهنگ هاي قومي، سازوکارهای «ايجاد و گسترش جشنواره ها، بازارهاي هويتي قومي- محلي از اقصي نقاط کشور در شهر تهران » به شرح ذيل ارائه مي‌شود.
الف) سازوکارهای فراگیر:- حمايت از تاسيس و راه اندازي پژوهشكده اقوام، گروه‌هاي محلي و دانش بومي.
- حمايت از تاليف دایره المعارف‌ها، دانشنامه‌ها و سالنامه‌هاي فرهنگ و هنر اقوام محلي.
- حمايت از پژوهش‌ها و مطالعات كاربردي در حوزه خرده فرهنگ‌هاي قومي و محلي و دانش‌ها و مهارت‌هاي بومي با تاكيد بر رهيافت بازارسازي و بازاريابي منطقه اي و ملي.
- شناسايي طبقه بندي و برآورد ظرفيت‌هاي محصولات قومي و توليدات فرهنگي و هنري بومی جهت امكان سنجي كالايي‌سازي فن آوري‌ها و فرآورده‌هاي قومي و محلي و سنجش ميزان مزيت رقابت پذيري آن ها در سطح محلي، منطقه‌اي و كشوري.
- مكان يابي و مشاركت با بخش‌هاي دولتي و خصوصي در ساخت و راه اندازي اماكني مانند راسته‌ها بازارها، بازارچه‌ها، نمايشگاه‌ها و محل‌هاي برگزاري جشنواره‌هاي اقوام و صنايع و فرآورده‌هاي بومي و سنتي.
- حمايت و مشاركت در ساخت و يا نوسازي، بازسازي و تجهيز كارگاه‌هاي صنايع فرهنگي دستي و قومي – بومي.
- حمايت و مشاركت با بخش خصوصي و كارآفرينان جهت توليد و عرضه كالاها، محصولات و خدمات فرهنگي و هنري بومي و صنايع سنتي محلي.
- حمايت و همكاري در ايجاد و گسترش اتحاديه‌هاي محلي و تعاوني‌هاي توليدي در زمينه توليد و عرضه محصولات، كالاها و يا خدمات صنايع فرهنگي قومي و محلي.
- پشتيباني و مشاركت در ايجاد و گسترش بازاريابي تخصصي در زمينه كالاهاي هويتي- قومي.
- حمايت از گسترش و تقويت كانون‌ها و تشكل‌هاي قومي (فرهنگي و هنري) و توليد كنندگان فرآورده‌ها و كالاهاي بومي و هنرمندان حوزه صنايع فرهنگي دستي.
- تاسيس و يا گسترش صندوق حمايت از توليد كننده‌هاي فرآورده هاي بومي و هنرمندان حوزه صنايع فرهنگي و هنري سنتي و دستي.
- حمايت و مشاركت در ايجاد و گسترش كارگاه‌هاي آموزشي در زمينه محصولات و خدمات فرهنگي و هنري قومي- محلي و مهارت‌هاي صنايع دستي.
ب) سازوکارهای ويژه:• در زمينه گردشگري با تأكيد بر گردشگري قومي:- تقويت و گسترش گردشگري قومي و بازديد از كوچ نشيني، مسكن، معيشت، لباس‌هاي محلي ، غذاها، آيين‌ها و مراسم و جشن‌ها و صنايع دستي ايلات و عشاير به مثابه ميراث زنده فرهنگ‌هاي قومي.
- مشاركت و حمايت از برگزاري بازارها و بازارچه هاي عرضه و مبادله محصولات، كالاها و خدمات فرهنگي و هنري گروه‌هاي قومي در سطح استاني، ملي و مناطق آزاد تجاري.
- مشاركت و حمايت از برگزاري جشنواره‌ها و نمايشگاه‌هاي قومي و محلي در زمينه‌هاي فن‌آوري‌ها و فرآورده‌هاي بومي، صنايع و هنرهاي دستي، موسيقي و ترانه‌هاي محلي، هنرهاي نمايشي و پايكوبي، قوم‌گياه‌شناسي و درمان‌گري بومي و لباس‌ها و غذاهاي قومي- محلي در سطح استاني، بين استاني و ملي.
- حمايت از برگزاري مراسم عروسي و جشن‌ها به وسيله گروه‌هاي حرفه اي در چارچوب‌هاي قومي، محلي با استفاده از موسيقي و عناصر فرهنگي اقوام محلي.
- حمايت از ساخت، توليد و عرضه زنده موسيقي فولكلوريك و ترانه‌ها و آوازهاي محلي و همچنين توليد و عرضه ابزارها و ادوات موسيقي قومي- محلي.
- بازسازي و احياي كاروان‌سراها و ايجاد هتل‌هاي قومي- محلي با استفاده از عناصر، دكوراسيون و موسيقي و غذاهاي محلي.
- راه اندازي كارناوال ها و نمايش هاي خياباني گروه‌هاي قومي و محلي در سطح منطقه‌اي و ملي.
- برگزاري هفته‌هاي فرهنگي اقوام در کلان شهر تهران و مراكز استان‌ها و مناطق آزاد.
- تاسيس و راه اندازي فرهنگسراي قومي- محلي در شهر تهران با رويکرد اقتصادي و فرهنگي.
• در زمينه رسانه‌ها و چاپ و نشر:- راه اندازي و يا حمايت از گسترش پايگاه‌هاي اينترنتي در زمينه فرهنگ ، هنر، ادبيات و آداب و رسوم اقوام و گروه هاي قومي.
- حمايت و مشاركت در ساخت و توليد ترانه هاي فولكلور و آوازهاي قومي- محلي و عرضه آن از طريق رسانه هاي صوتي و تصويري و همچنين در قالب لوح هاي فشرده صوتي و تصويري.
- احياء و تقويت روايت‌گري و قصه‌گويي‌هاي محلي و بومي از طريق ساخت و توليد و عرضه فيلم تئاتر، اجراي نمايش و مصورسازي.
- حمايت و مشاركت در ساخت و توليد هنرهاي نمايشي اقوام و تهيه فيلم‌هاي داستان، مستند و مستند داستاني از آيين‌ها ، آداب و رسوم و شيوه زندگي گروه‌های قومي- محلي و عرضه آن از طريق رسانه‌ها و لوح‌هاي فشرده صوتي و تصويري.
- حمايت از آفرينش‌هاي تاليفي و تقويت ناشران و آثار ادبي در حوزه ادبيات قومي و فولكلور، داستان‌ها و قصه‌ها و اشعار و افسانه‌هاي اساطيري به زبان‌ها و گويش‌هاي محلي همراه با متن فارسي در قالب متون كاغذي، كتاب و لوح‌هاي فشرده (حمايت از ورود و گسترش زبان‌هاي قومي در رسانه‌هاي نوشتاري و الكترونيكي).
- ايجاد و گسترش باشگاه‌هاي كتاب و كتاب خواني با زبان قومي- محلي.
- بالابردن سواد در زبان‌هاي قومي از طريق ايجاد و گسترش برنامه‌هاي آموزش زبان‌هاي قومي- محلي براي شهروندان.
- ايجاد و گسترش بخش كتاب‌هاي قومي و نوارها و سي دي هاي محلي در كتابخانه‌هاي شهر.
- تشويق و حمايت از نوازندگان داستان‌سراي دوره گرد قومي- محلي.
• در زمينه غذا: - شناسايي غذاهاي محلي- قومي و تهيه شناسنامه براي غذاهای بومی به همراه دستور پخت.
- تشويق به وارد كردن غذاهاي قومي در منوي رستوران هاي غذاي سريع با ايجاد تغييرات لازم در تركيب و بسته بندي آن‌ها.
- ترغيب و حمايت از ايجاد رستوران‌هاي محلي مثلاً آذري، كردي، بلوچ يا تركيبي بلوچ/ لري، كردي/ آذري و غيره.
- حمايت از ايجاد رستوران‌هاي زنجيره‌اي غذاهاي سريع با مضمون محلی - قومي با استفاده از نام‌هاي محلي در منوهاي غذايي مانند ساندويچ كردي، ساندويچ آذري و غيره.
- حمايت و يا مشاركت در برگزاري جشنواره‌ها و مسابقات غذاي محلي در سطوح استاني و ملي.
- حمايت از امكان‌سنجي ساخت غذاهاي صادراتي براساس شناسنامه محلي غذاها.
- حمايت از انتشار مجلات غذايي با محوريت غذاهاي قومي در سطوح استاني و ملي.
- همكاري در معرفي غذاهاي محلي در كاتولوگ‌هاي گردشگري.
• در زمينه ورزش‌هاي باستاني و بازي‌هاي بومي و محلي:- احياء ، بازسازي و يا نوسازي و تجهيز مراكز زورخانه‌اي موجود در شهر.
- استقرار مراكز زورخانه‌اي جديد در مجاورت بوستان هاي شهري و مراكز فرهنگي، تفريحي و يا تاريخي.
- ايجاد يك نظام تشويقي - مالي جهت حمايت از مديران و مرشدان زورخانه‌ها.
- حمايت و پشتيباني از گسترش كانون‌ها و مجامع ورزش‌هاي باستاني.
- معرفي و شناساندن ورزش‌هاي باستاني و باستاني كاران به عنوان نگاهبان ارزش‌هاي اخلاقي جامعه مانند جوانمردي، درستكاري، وفاداري، شجاعت، تواضع ، ديگرخواهي و گذشت به نسل‌هاي جوان و آينده.
- شناسايي بازي‌هاي بومي و محلي و معرفي آن ها از طريق رسانه‌ها و تبليغات شهري.
- امكان سنجي و حمايت و همكاري در توليد و عرضه بازي‌هاي رايانه‌اي با بهره برداري از مضامين بازي‌هاي بومي و محلي.
*خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر
