به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر؛ سارا لطفی در نشست معرفی کتاب «شرحی بر خطبه فدکیه» آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری درباره خطبه فدکیه گفت: خطبه فدکیه خطبه‌ای است که حضرت فاطمه (س) بعد از غصب فدک توسط خلیفه اول در مسجدالنبی ایراد کرد. در این خطبه حضرت فاطمه (س) تأکید می‌کند که فدک حق قانونی اوست و میراثی است که پیامبر (ص) برای او گذاشته است. فدک در زمان حیات پیامبر (ص) دهکده‌ای آباد بود که در نزدیکی خیبر قرار داشت.
وی افزود: پس از تصرف قلعه‌های خیبر مردم فدک با پیامبر (ص) صلح کردند و نیمی از دهکده را به او بخشیدند تا بتوانند در زمین‌های خود باقی بمانند. به دلیل آن‌که سایر مسلمانان در فتح این دهکده شرکت نداشتند فدک به حکم قرآن مختص پیامبر (ص) شد و پیامبر (ص) هم درآمد این زمین‌ها را به مستمندان بنی‌هاشم می‌داد و سپس آن را به دستور قرآن (طبق نظر بعضی مفسران بر اساس آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ» «و حق خویشاوند را به او بده») به دخترش حضرت فاطمه (س) بخشید.
این کارشناس ادبی یا بیان اینکه قرن‌ها است که سخنرانی مشهوری از فاطمه زهرا(س) در تاریخ ثبت شده‌است که پس از درگذشت پیامبر(ص) و در ماجرای غصب فدک توسط خلیفه اول، در مسجد نبوی رخ داد اظهار کرد: ایشان در این خطبه، توضیح کاملی درباره مسئله فدک بیان کردند، اما علاوه بر آن، سیده بانوان جهان، در سخنان خود نکات ارزشمندی را درباره توحید و دیگر ارکان دین اسلام، احکام، قرآن، وضعیت عربستان پیش از اسلام، نقش رسول‌الله و حضرت علی(ع) در نشر آخرین دین آسمانی و... فرمودند که باتوجه به فصاحت و بلاغت کلامشان، راهگشای گرانبهایی برای همه مسلمانان شده است.
لطفی با اشاره به اینکه کتاب «شرحی بر خطبه فدکیه» حاوی نکات ارزشمندی است عنوان کرد: در این کتاب از نشر تمدن نوین اسلامی، آیت‌الله سیدمحمدمهدی میرباقری نگاهی جامع به سخنان حضرت داشته و علاوه بر ترجمه دقیق آن با شرح خود، درک محتوای خطبه را برای مخاطبان دلنشین‌تر ساخته است. چنانکه در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «پوشش کاملی بر خود انداختند به گونه‌ای که چادر زیر پای مبارک می‌رفت و در جمعی از اعوانِ خود وارد مسجد شدند. پیداست که حضرت (س) می‌خواستند در آن مجلس تصرف کنند؛ اساتید و عزیزانی که با این نوع برخوردها آشنا هستند می‌دانند که این یک برخورد ساده نیست بلکه نفس برخورد، با تدبیر بوده است.»
وی تصریح کرد: درباره اجزای خطبه فدکیه و معارفی که در فرازهای آن وجود دارد، سخنان زیادی گفته شده و شروح متعددی نگاشته شده است که می‌توان به آنها مراجعه کرد. استاد سیدمحمدمهدی میرباقری در این مجموعه (شامل پنج گفتار) مبانی و مفروضات معرفتی و زمینه تاریخی خطبه فدکیه را مورد بحث قرار می‌دهند؛ زیرا اگر این مبانی و پیش فرض‌ها تحلیل و درک نشود، شناخت عمق کلام حضرت زهرا(س) و تصرفی که انجام داده‌اند مقدور و میسر نخواهد بود.
این کارشناس ادبی با اشاره به اهمیت درک خطبیه فدکیه اظهار کرد: اگر خطبه حضرت زهرا(س) را اینگونه تحلیل کنیم که زمین فدک غصب شده، و آن حضرت برای استیفای مِلک خودشان خطبه خوانده‌اند، فهم خطبه در همین زوایه، محدود می‌شود. ولی اگر معتقد شدیم که حضرت صدیقه طاهره(س) شخصیتی مُهیمن بر تاریخ و قطب درگیری تاریخی حق و باطل هستند که همه تاریخ را به سمت خداوند متعال هدایت می‌کنند، در اینصورت خطبه فدکیه، عمق و گستره دیگری خواهد داشت.
وی ادامه داد: در واقع، خطبه فدکیه را باید با توجه به شخصیت عظیمی که این کلام را انشا و القا کرده، و همچنین با توجه به مقیاس و موضوع درگیری ایشان با طواغیت، تفسیر کرد. این کتاب از پنج گفتار تشکیل شده که در گفتار اول «تفسیر خطبه فدکیه در پرتو شناخت جایگاه حضرت زهرا(س)» آمده است. گفتار دوم به «مأموریت حضرت زهرا(س) در درگیری با شیاطین انسی و جنی» پرداخته شده و «نقش بلای صدیقه طاهره در کنار زدن حُجب ظلمانی» موضوعی که در گفتار سوم مورد اشاره قرار گرفته است. «ضرورت شناخت جریان نفاق، پیش از ورود به سیر خطبه فدکیه» عنوان گفتار چهارم این کتاب بوده و گفتار پنجم «مروری بر سیر و فرازهای خطبه فدکیه» است.
او همچنین توضیح داد: استاد میرباقری معتقدند ما باید پیش از ورود به فضای خطبه، اولا جایگاه حضرت زهرا(س) را در عالم و تاریخ بشناسیم، اگر با نگاهی سطحی، آن حضرت را شخصیتی عادی و دارای علم و مأموریت محدود تصور کنیم، قضاوت درباره کلامی که انشاء و القاء کرده‌اند در همین حد خواهد بود؛ ولی اگر بدانیم که حضرت زهرا(س) شخصیتی مهیمن بر تاریخ هستند که همه تاریخ را به سمت توحید و ولایت هدایت می‌کنند و علم ایشان متصل به علم الهی است، در این صورت، داوری ما نسبت به فعل و قول و مقصد ایشان متفاوت خواهد شد.
سارا لطفی اضافه کرد: ثانیا باید موضوع و مقیاس درگیری حضرت صدیقه طاهره را با جبهه مقابل درک کنیم. موضوع درگیری آن حضرت با جریان مقابل، برسر بازپس‌گیری یک قطعه زمین و یا حتی حکومت اجتماعی نبود، بلکه در پی عبور دادن تاریخ بشر از محیط ولایت اولیای جور به وادی ولایت اولیای نور و از وادی جهل به وادی عقل بودند. استاد میرباقری خطبه فدکیه را در این چارچوب و فضا تحلیل می‌کنند و سپس به تفسیر سیر خطبه و روابط درونی فرازهای آن می‌پردازند.
